KARABAŞOTU ÇAYLARINDA KÂFUR MİKTAR TAYİNİ

Lavandula cinsi (Lamiaceae) ekonomik ve tıbbi açıdan büyük önem taşıyan uçucu yağ bitkilerinin yer aldığı önemli bir taksondur. Bu cinsin Türkiye’de doğal yayılış gösteren Lavandula stoechas L. subsp. stoechas ve L. pedunculata subsp. cariensis (Boiss.) Upson & S.Andrews olmak üzere iki türü mevcuttur. Bunlar “karabaşotu, karan, yalancı lavanta, karahan” gibi isimlerle bilinmekte ve halk arasında genellikle birbirinin yerine tıbbi amaçlarla yüzyıllardır kullanılmaktadır. İnfüzyonu ve distilasyonla elde edilen uçucu yağı, analjezik, antiseptik, yara iyi edici, balgam söktürücü, sinir ve kalp kuvvetlendirici gibi etkileri nedeniyle halk arasında kullanılmaktadır. Çalışmamızda, ülkemizin farklı bölgelerinden temin edilen karabaşotu çiçeklerinin uçucu yağ bileşimleri ile hazırlanan çaylarında Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) tarafından toksisite dozları yayımlanan kâfurun, kantitatif miktarı ortaya konmuştur. Gaz kromatografisi/kütle spektometresi ve gaz kromatografisi/alev iyonlaşma dedektörü kullanılarak yapılan analizlerde, tüm örneklerden elde edilen uçucu yağların ana bileşenleri olarak kâfur (%7-53) ve fenkon (%27-58) saptanırken, hazırlanan %5 infüzyonlarda ise 4,6-243 µg/mL aralığında kâfur tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Karabaşotu, Lavandula stoechas, Lavandula pedunculata, Kâfur, bitkisel infüzyon

CAMPHOR QUANTIFICATION IN TOPPED LAVENDER HERBAL TEAS

Lavandula genus (Lamiacea) is an important taxon, which contains essential oil plants that have a great economic and medical importance. The genus has two species that are naturally growing in Turkey, Lavandula stoechas subsp. stoechas (karabaş) and L. pedunculata subsp. cariensis (Karan). These species, locally known as karabaşotu, karan, yalancı lavanta, karahan and they are generally used interchangeably in folk medicine for medical purposes. Their infusions and essential oils are widely used for their analgesic, antiseptic, wound healing, expectorant, nerve and heart tonic properties. In our study, the essential oil composition of the flowers and camphor quantity in prepared infusions, European Food Safety Authority (EFSA) announced the toxic doses, were determined by using gas chromatography/mass spectrometry and gas chromatography/flame ionization detector. Camphor (7-53%) and fenchone (27-58%) were found as the main components of the oils, whereas the amounts of camphor in %5 infusions were found between the range of 4,6-243 µg/mL.

Keywords:

Topped lavender, Lavandula stoechas, Lavandula pedunculata, camphor, herbal infusion,

PDF

___

Acıbuca, V., Budak, D. B. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yeri ve Önemi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 33(1): 37-44.
Akgün, N. A., Akgün, M., Dinçer, S., Akgerman, A. (2001). Supercritical fluid extraction of Lavandula stoechas L. ssp. cariensis (Boiss.) Rozeira. Journal of Essential Oil Research, 13(3): 143-148.
Angioni, A., Barra, A., Coroneo, V., Dessi, S., Cabras, P. (2006). Chemical composition, seasonal variability and antifungal activity of Lavandula stoechas L. ssp. stoechas essential oils from stem/leaves and flowers. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 54(12): 4364-4370.
Anonymous (2008). European Food Safety Authority (EFSA). Camphor in flavourings and other food ingredients with flavouring properties‐Opinion of the Scientific Panel on Food Additives, Flavourings, Processing Aids and Materials in Contact with Food on a request from the Commission. EFSA Journal, 6(7): 729.
Anonymous (2013). Ph. Eur. (2013a). Council of Europe. European Phatmacopeia. 8 th. Ed. Strasbourg: Council of Europe. Methods in phatmacognosy, 274.
Ayral, N. M. (1997). Lavandula stoechas ssp. stoechas Bitkisinin Uçucu Yağının ve Uçucu Olmayan Organik Bileşenlerinin İncelenmesi ve Biyolojik Aktivitelerinin Belirlenmesi. Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Türkiye, 3 s.
Balaban, M., Atik, C., Uçar, G. (1999). Bazı odun dışı orman ürünlerinin eterik yağ bileşimi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 49(2): 105-114.
Baytop, A. (1996). Lavandula L. Farmasötik botanik ders kitabı. İstanbul Üniversitesi, İstanbul, s. 282-284.
Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkilerle Tedavi (Geçmişte ve Bugün). 2. baskı. Nobel Kitap Evi, İstanbul, s. 284-285.
Dob, T., Dahmane, D., Agli, M., Chelghoum, C. (2006). Essential Oil Composition of Lavandula stoechas from Algeria. Pharmaceutical biology, 44(1): 60-64.
Ertuğ, F. (2002). Bodrum yöresinde halk tıbbında yararlanılan bitkiler. Başer, K.H.C. ve Kırımer N.(Editörler.). 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler. Eskişehir.
Ghica, M. V., Albu, M. G., Kaya, D. A., Popa, L., Öztürk, Ș., Rusu, L. C., DinuPîrvu, C., Chelaru, C., Albu, L., Meghea, A., Nitipir, C. (2016). The effect of lavandula essential oils on release of niflumic acid from collagen hydrolysates. Korean Journal of Chemical Engineering, 33(4): 1325-1330.
Gören, A. C., Topçu, G., Bilsel, G., Bilsel, M., Aydoğmuş, Z., Pezzuto, J. M. (2002). The chemical constituents and biological activity of essential oil of Lavandula stoechas ssp. stoechas. Zeitschrift für Naturforschung C, 57(9-10): 797-800.
Hafez Ghoran, S., Azadi, B., Hussain, H. (2015). Chemical Composition of the Volatile oils of three Lamiaceae species growing wild in North of Iran. Journal of Herbal Drugs (An International Journal on Medicinal Herbs), 6(1): 23-29.
İnan, M., Kaya, D. A., Albu, M. G. (2013). The effect of lavender essential oils on collagen hydrolysate. Revista De Chimie, 64: 1037-42.
Karaca, N., Demirci, B. ve Demirci, F. (2018). Evaluation of Lavandula stoechas L. subsp. stoechas L., Mentha spicata L. subsp. spicata L. essential oils and their main components against sinusitis pathogens. Zeitschrift für Naturforschung C, doi:10.1515/znc-2017-0150.
Kırmızıbekmez, H., Demirci, B., Yeşilada, E., Başer, K. H., Demirci, F. (2009). Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oils of Lavandula stoechas L. ssp. stoechas growing wild in Turkey. Natural Product Communications, 4(7): 1001-1006.
Kökçü, B., Esen, O., & Uysal, İ. (2015). Medicinal plants sold in Çanakkale/Turkey city center herbalists. Biological Diversity and Conservation, 8(3): 80-91.
Kültür, Ş., Altınbaşak, O., Anıl, S., Melikoğlu, G. (2018). Türkiye’de mide ülserinde kullanılan tıbbi bitkiler. Marmara Pharmaceutical Journal, 22(1): 1-14.
Melikoğlı, G., Kurtoğlu S., Kültür, Ş. (2015). Türkiye’de Astım Tedavisinde Geleneksel Olarak Kullanılan Bitkiler. Marmara Pharmaceutical Journal, 19(1): 1-11.
Mill R. R. (1982). Lavandula L. Flora of Turkey and the East Aegean Island Davis. P. H. (ed.), Edinburgh: Edinburgh Univ. Press. Vol. 7, s. 76-77.
Öztürk, B., Konyalıoğlu, S., Kantarcı, G., Çetinkol, D. (2005). İzmir yöresindeki yabani Lavandula stoechas L. subsp. stoechas taksonundan elde edilen uçucu yağın bileşimi, antibakteriyel, antifungal ve antioksidan kapasitesi. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(1): 61-72.
Tanker, N., Şarer, E., Başaran, V. (1977). Lavandula stoechas L. Bitkisinin Uçucu Yağı Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi,1(7): 61-66.
Tisserand, R. ve Young, R. (2013). Essential Oil Safety-E-Book: A Guide for Health Care Professionals. Elsevier Health Sciences.Tzakou, O., Bazos, I., ve Yannitsaros, A. (2009). Essential oil composition and enantiomeric distribution of fenchone and camphor of Lavandula cariensis and L. stoechas subsp. stoechas grown in Greece. Natural Product Communications, 4(8): 1103-1106.
Upson, T., Andrews, S., Harriott, G. (2004). The genus Lavandula.Portland: Timber press, s.78-85.
Zuccarini, P. (2009). Camphor: risks and benefits of a widely used natural product. Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 13(2): 69-74.