DİLEK BOSTANCIOĞLU, Gamze Varol SARAÇOĞLU, MERGÜL ÖZTÜRK

Yüksekokul öğrencilerinin organ bağışı konusundaki bilgi düzeylerinin ve tutumlarının araştırılması

Amaç: Organ bağışı konusundaki bilgi eksikliği veyetersizliği bu davranışın gerçekleşmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Sunulan çalışmada yüksekokul öğrencilerinin organ bağışı konusundaki bilgi düzeylerinin ve tutumlarının araştırılması amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Araştırma Meslek Yüksekokulu 2015-2016 Öğretim Yılı Bahar Döneminde kayıt yaptıran ve çalışmaya katılmayı kabul eden 182 öğrenci ile yapılmıştır (%76,79). Tanımlayıcı olarak planlanan çalışmanın verileri kişisel bilgi formu veorgan bağışının sosyal, eğitsel ve dinsel yönden algılayışlarını araştıran anket formu ile toplanmıştır. İstatistiksel analizlerde tanımlayıcı istatistikler; karşılaştırmalı analizlerde ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmada erkeklerin kadınlara kıyasla daha fazla organ bağışında bulundukları saptanmıştır (p=0,012). Anne eğitim düzeyi organ bağışının nasıl ve nereye yapıldığı bilgisini de olumlu yönde etkilemektedir (p=0,043). Annesi çalışanların çalışmayanlara kıyasla organ bağışına olumlu baktıkları (p=0,019), yakınlarında beyin ölümü gerçekleşirse onun organlarını daha yüksek sıklıkta bağışlayabilecekleri saptanmıştır (p=0,040). Okunan program, sınıf, yaşanılan yer, ailenin eğitim ve gelir düzeyi gibi parametreler öğrencilerin organ bağışını sosyal, eğitsel ve dinsel yönden algılayışlarını etkilememiştir (p>0,05). Kadınlar erkeklere göre organ bağışı yapılan kişinin kim olduğunu daha az önemsemektedirler (p=0,032).Sonuç: Organ bağışı ve nakli ile ilgili bilgi düzeyi ve bağışçı sayısı istenenin altındadır. Genel olarak organ bağışına olumlu bakılmakla birlikte, organ almak isteyenlerin sıklığı vermek isteyenlerden fazladır. Çalışmada konu ile ilgili farkındalığı arttırmak, bilgi ve tutum geliştirmek için en önemli faktör anne eğitimi bulunmuştur. Üniversiteler ve Sağlık Bakanlığı, yerel ve ulusal basın yayın organlarına doğru bilgi konusunda destek olmalıdır. Eğitim etkinlikleri, broşürler, afişler vb. yoluyla farkındalık geliştirilebilir, bilgi, tutum ve olumlu yönde davranış değişikliği sağlanabilir.

Objective: Lack of information and inadequacy on organ donation affects the realization of this behavior negatively. In this study, it was aimed to investigate the knowledge levels and attitudes of vocational college students about organ donation. Material and Methods: This study was carried out with 182 students registered at Vocational School 2015-2016 Spring Semester who accepted to participate in the study (Ratio 76.79%). The data of the planned work as a descriptive study were collected through a questionnaire that investigated the social, educational and religious perceptions of organ donation as well as the personal information form. Descriptive statistics were used in statistical analyzes and chi-square test was used in comparative analyzes. Findings: In the study, it was found that males had more donations than females (p = 0.012). The educational level of the mother affects the knowledge of how and where the organ donation is done positively (p = 0.043). It is seen that the working of the mothers is positive for organ donation according to the other groups (p = 0.019). It was also found that if the brain death occurred in the vicinity, the organs could be donated at a higher frequency (p = 0.040). Parameters such as education program, class, place of residence, education and income level of the family, educational and religious perception did not effect of organ donation (p> 0.05). It was observed that women were less concerned about who was organ donated than men (p = 0.032). Results: The level of knowledge about organ donation and transplantation and the number of donors are below the desired level. In general, there is a positiveperspective for organ donation. However, the number of people who think they will need an organ is more than those who consider organ donation. It has been determined that mother education is the most important factor in raising awareness and improving knowledge and attitude about organ donation. Universities and the Ministry of Health should be able to provide accurate information to local and national media. With educational events, brochures, posters, etc. awareness can be improved through knowledge, attitude and positive attitude change.

PDF

___

1. Doğan N, Doğan İ, Hamarat B. Afyon Kocatepe Üniversitesi Öğrencilerinin Organ Bağışı Hakkındaki Bilgi Tutum ve Davranışları, 5.Ulusal Biyoistatistik Kongresi Bildiri Kitabı, 358, 2000; Eskişehir.

2. Tokalak I, Emiroğlu R, Başaran Ö ve ark. Organ Bağışı ve Transplantasyonunun Etik, Dinsel Ve Yasal Yönü. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık Dergisi, Ocak Haziran 2002; 13, 1-7, Ankara.

3. Yumak A.K. Organ Nakli ve Bağışı Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi.Gazi Üniversitesi Sağlık bilimleri Enstitüsü, Kazaların Demografisi ve Epidemiyolojisi Anabilim Dalı, Ankara, 1994.

4. Bilgel H, Bilgel N, Okan N, Kılıçturgay S, Özen Y, Korun N. Toplumun organ bağışı karşısındaki tutumu. Ulusal Cerrahi Dergisi, 1992;8:64-8.

5. Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri, Nefroloji Özel Sayı- sı, 2005; Cilt:1, Sayı:2-21, Ankara

6. Altıntaş E.G. Din Görevlilerinin Organ Nakli Ve Bağışına Bakış Açıları. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sağ- lık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Kayseri, 2007.

7. Yakut C, Işık Ö, Sezer H ve ark. Kalp ve Kalp-Akciğer Transplantasyonu, Doku ve Organ Transplantasyonları, Haberal Vakfı Yayınları,1993; 489-530, Ankara.

8. Tokalak I, Erdal R. Birinci Basamakta Organ Bağışına Yaklaşım Aile Hekiminin Rolü. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık, 2004; 15: 109-115, Ankara.

9. Organ Ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması Ve Nakli Hakkında Kanun: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2238.pdf. Erişim tarihi 18.04.2017.

10. Gülay H. Böbrek Nakline Hazırlık. Aktüel Tıp Dergisi 1996; 1: 42-4.

11. Kutlay N. Yasayanla Yasayan Etik Açıdan Organ ve Doku Aktarımı. Türkiye Organ Nakli Derneği II. Bilimsel Transplantasyon Kongresi Bildiri Kitabı, 1994, ss 245-255, Ankara.

12. Lise M. Stevens MA. Writer; CassioLynm, MA, Organ DonationIllustrator; Richard M. Glass, MD, Editor JAMA. 2008;299:244.

13. Tokalak I. Organ Nakli Ve Koordinatörünün Görev Tanımı ve Transplantasyon Sürecindeki Yeri. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık, 2004; 15:1-6.

14. Yurdakul N.B. Türkiye'de Organ Bağışının Özendirilmesi ve Yaygınlaştırılmasında Halkla İlişkilerin Rolü ve Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, İzmir, 1996.

15. Haberal M. Böbrek Transplantasyonu, Doku ve Organ Transplantasyonları, Haberal Vakfı Yayınları 1993; 143-197.

16. Haberal M. Dünden Bugüne Organ Transplantasyonları, Aktüel Tıp 1996; 1: 1-2.

17. Erdoğan G,Başkal N., Pankreas ve Pankreas Adacık Transplantasyonu, Türkiye Klinikleri 1989; 9: 267.

18. Apak H. Kordon Kanı Bankacılığı biyolojik Sigorta(mı) ? Türk Pediatri Arşivi, 2004; 39: 146-7.

19. Düzenli Y. İslami Kaynaklar Açısından Organ Nakli, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku Tarihi, 2005; 13: 125-30.

20. Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu 396 Sayılı Karar; 1980

21. Aylık Bazda Organ Bağış Sayısı: https://organ.saglik.gov. tr/0TR/70Istatistik/BAGIS_010103.aspx. Erişim tarihi 2.12.2016.

22. Dutra MMD, Bonfim TAS, Pereira IS, Figueinedo IC, Dutra AMD, Lopes AA. Knowledge abouttransplantationandattitudestoward organ donation: a surveyamongmedicalstudents in NortheastBrazil. TransplantProc 2004; 36: 818-20.

23. Doğan P. Afyon Kocatepe Üniversitesi Öğrencilerinin Organ Bağışı Konusundaki Bilgi Tutum ve Davranışları. Yüksek Lisans Tezi.Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Afyon, Nisan 2009.

24. Ahmed W, Harris S, Brown E. Attitutesto organ donationamong South Asians in an English highstreet. J R Soc Med, 1999; 92:626-7.

25. Al Sebayel MIM, Khalaf H. Knowledge andattitude of intensiv iststoward organ donation in Riyadh. SaudiArabia. TransplantationProceedings, 2004; 36:1883-4.

26. Hobeika MJ, Simon R, Malik R, et al. U.S. surgeonandmedicalstudentattitudestoward organ donation. J Trauma 2009; 67: 372-5.

27. Beutel ME, Greif-HigerG, Haselbacher A, Galle PR, Otto G. Attitude stowards cadaveric organ donation results from a representative survey of the German population. Z Gastroenterol 2006; 44: 1135-40.

28. Cantwell M. English nursingandmedicalstudents'attitu-destowards organ donation. Journal of Advanced Nursing 2000; 32:961-8.

29. Kılıç S, Koçak N, Türker T, Gürpınar H, Gülerik D. Kız üniversite öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve bu tutumlarına etki eden faktörler. Gülhane Tıp Dergisi 2010; 52: 36-40.

30. Özkan S, Yılmaz E. "Hasta Yakınlarının Organ Bağışı ile İlgili Bilgi ve Tutumları", Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi 2009, 5: 18-29.

31. Alat İ, Akpınar MB, Eğri M ve ark. Doku ve organ naklinde hasta ve yakınlarının görüşleri. Anadolu Kardiyol Dergisi, 2007; 7: 316-7.

32. Parlar S, Ovayolu N, Batar N Türk N. Gaziantep Üniversitesi Öğrencilerinin Organ Bağışına Bakış Açıları. 3. Uluslararsı-10. Ulusal Hemşirelik Kongresi Özet Kitabı. 7-10 Eylül İzmir, 2005, s.93.

33. Çelebi F, Balık AA, Yılmaz İ, Polat KY. Doğu Anadolu Bölgesi insanı organ bağısına nasıl bakıyor?. T Klin Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi, 2002; 10:34-8.

34. Taner P, Akarsu C, Ergin A, Dervişoğulları S. Kırıkkale ilinde organ bağışı ve keratoplastiye yaklaşım. T Klin Oftalmoloji, 2002; 11:122-5.

35. Bal Ç, Çolak E. Eskişehir İlinde Organ Bağışı Hakkındaki Tutum ve Davranışlar, Biyoistatistik Sempozyumu, Adana, 1998.

36. www.aksağlik.gov.tr

37. Liu Y, Lei H, Qui F.Investigation of attitudestowards organ transplantation in youngpeople in China. ChinMed J (Engl), 1997; 110:210-15.

38. Chen JX, Zhang TM, Lim FL, et al. Current knowledge and attitudes about organ donation and transplantation among Chinese university students. Transplantation Proceedings, 2006; 38: 2761-5.

39. Yeung I, Kong SH, Lee J. Attitude stowards organ donation in Hong Kong. Soc Sci Med 2000; 50(11): 1643-54.

40. Golchet G, Carr J, Harris MG. Why don't we have enough cornea donors? A literature review and survey. Optometry, 2000; 71:318-28.

41. Cantarovich F. Influence of socio economic and ethical factors on people's behaviour regarding the use of cadaveric organs. Transplantation Proceedings, 2005; 37: 539-42.

42. Schutte G. 25 years of organ donation: European initiativesto increase organ donation. Transplant Proc, 2002; 34:2005- 6.

43. Al-Ghanim SA. The willingness to ward deceased organ donation among university students. Implications for health education in SaudiArabia. SaudiMed J 2009; 30: 1340-5.

44. Coelho JC, Cilião C, Parolin MB, et al. Opinion and knowledge of the population of a Brazilian city about organ donation and transplantation. Rev Assoc Med Bras 2007; 53: 421-5.

45. Ríos A, Martínez-Alarcón L, Sánchez J, Jarvis N, Parrilla P, Ramírez P. German citizens in Southeastern Spain: a study of attitude toward organ donation. Clin Transplant 2009; DOI: 10.1111/j.1399-0012.2009.01079.x

46. Conesa C, Ríos A, Ramírez P, Cantéras M, Rodríguez MM, Parrilla P. Attitudestoward organ donation in ruralareas of SoutheasternSpain. Transplant Proc 2006; 38: 866-8.

47. Sander SL, Miller BK. Public knowledge and attitudes regarding organ and tissue donation: an analysis of the Northwest Ohio community. Patient Educ Couns 2005; 58: 154- 63.

48. Yaşar M,Oğur R, Uçar M ve ark. Bir Sağlık Meslek Yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve tutumlarına etki eden faktörler, Genel Tıp Dergisi, 2008;18:33-7.

49. Naçar M, Çetinkaya F, Kanyılmaz D, Tokgöz B, Utaş C. Hekim adaylarının organ nakline bakış açıları. Türk NefrolojiDiyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 2001;10:123-8.

50. Göz F, Gürelli ŞŞ. Yoğun bakım hemşirelerinin organ bağışı ile ilgili düşünceleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2007; 2: 77-88.

51. Bilgel N, İrgil C, Özen Y, Beyhan E, Çağlayan H, Bilgel H. Sağlık personeli ve tıp öğrencilerinin organ bağısı, nakli ve beyin ölümü hakkındaki bilgi ve tutumları. Ulusal Cerrahi Dergisi, 1994;10:301-6.

52. Özer G F, Karamanoğlu AY, Beydağ K.D ve ark. Sağlık Yüksekokulunda Öğrenim Gören Bir Grup Öğrencinin Organ Nakli/Bağışına Yönelik Görüşleri ve Bilgi Düzeylerine Eğitimin Etkisi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2008; 7:39- 46.

53. Üstüner F, Uysal A, Kaya B. Giresun Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu öğrencilerinin organ bağışı ve nakli hakkındaki bilgi, tutum ve düşünceleri. Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 2009; 8: 1-9.

54. Goz F, Goz M, Erkan M. Knowledge andattitudes of medical, nursing, dentistryandhealthtechnicianstudentstowards organ donation: a pilot study. J ClinNurs 2006; 15: 1371-5.

55. Bölükbaş N, Eyüpoğlu A, Kurt P. Organ bağışı hakkında üniversite öğrencilerinin düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Dergisi, 2004;21:73-7.

56. Akgun S, Tokalak I, Erdal R.AttitudesandBehaviorRelatedto Organ DonationandTransplantation: a Survey of UniversityStudents. Transplant Proc 2002; 34: 2009-11.

57. Kececioglu N, Tuncer M, Yücetin L, Akaydın M, Yakupoğlu G. Attitudes of religious people in Turkey regarding organ donation and transplantation. Transplantation Proceedings, 2000; 32: 629-30.

58. Kim JR (Theresa), Fisher MJ, Elliott D. Under graduate nursingstudents' knowledge and attitudes towards organ donation in Korea: Implications for education. Nurse Education Today 2006; 26: 465-74.

59. Dell'Olio R, Mezza E, Rossetti M, et al. Continuing Education in Medicine: A UsefulTool for Nurses' Empowerment in RenalTransplantation. Transplantation Proceedings 2004; 36:2553-5.

60. Peron AL, Rodrigues AB, Leite DA, et al. Organ Donation and Transplantation in Brazil: University Students' Awareness and Opinions. Transplantation Proceedings, 2004; 36: 811-3.

61. Eryürek D, İyigün E. Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Organ Bağışı Konusundaki Duygu ve Düşünceleri. 5. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Özet Kitabı. Şanlı- urfa, 20-21 Nisan 2006,s:162.

62. Orhan A, Aktürk H, Erkan M. Sağlık Alanında Öğrenim Gören Öğrencilerin Organ Bağışı İle İlgili Bilgi ve Düşünceleri. IV. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Özet Kitabı. Ordu, 5-6 Mayıs 2005, s:212.