Konya’da engelli çocukların sağlık hizmetlerinden yararlanma ve beklenti durumu

Amaç: Bu çalışmada zihinsel ve bedensel engelli çocukların demografik özellikleri, sağlık hizmetlerinden yararlanma ve beklenti durumlarının belirlenmesi amaçlandı. Yöntem: Betimleyici tipteki bu saha araştırması 2009 yılında Konya’da yapıldı. Kamu hastaneleri, sağlık ocakları, Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile diğer ilgili kuruluş ve derneklerden alınan bilgi desteği ile ulaşılabilen ve bilgilendirilmiş onamı alınan engelliler çalışmaya dâhil edildi. Veriler, engellilerin evlerinde veya randevu verdikleri yerlerde yüz yüze görüşmek suretiyle toplandı. Veri toplamada engelli çocuklara ait demografik özellikler, sağlık hizmetlerinden yararlanma ve beklenti durumunu sorgulayan anket formu kullanıldı. Bulgular: Çalışmaya alınan engelli çocukların 177’si (% 68.6) erkek, 81’i (% 31.4) kız idi. Engelli çocuk ailelerinin % 16.7’sinin sağlık güvencesi yoktu ve anne-babalarının % 32.9’u akraba evliliği yapmıştı. Engelli çocukların % 36.0’sı ilk çocuktu. Sağlık hizmetlerinden yararlanmada tercih ettikleri ilk kuruluş % 53.5 ile hastane idi. En sık hizmet aldıkları sağlık kuruluşlarının % 28.3’ünün fiziksel olarak uygun bulmadıkları belirtildi. Sağlık hizmetlerinden şikâyetçi olma oranı % 31.8 idi. Katılımcıların % 21,3’ü sağlık personelinin kendilerine yaklaşımını olumsuz bulmaktaydı. Engelli çocuğu olan ailelerin % 50.0’sinin sağlık hizmetlerinden ek beklentileri vardı. Sonuç: Sağlık kuruluşlarının fizik ve sosyal ortamlarının engelliler için uygunluğunun artırılması, engellilerin birinci basamak sağlık kuruluşlarından yararlanma düzeyinin artırılması ve engelli-sağlık personeli iletişiminin empatik yönünün geliştirilmesinin engellilerin beklentilerini karşılamada yararlı olacağı kanısına varıldı.

Disabled children’s utility and expectations from health services in Konya

Objective: It was aimed to determine the demographic features of children with mental disabilities and children with physical disabilities, their utilization of health services and their expectations from health services. Methods: The population-based descriptive study was conducted in Konya in 2009. All participants with disabilities that could be reached via the information support of public hospitals, health centers, Provincial Directorate for Social Services and other related institutions are included in the research. Data was obtained from the families by face to face interview at participants’ home or in the appointed places. A survey was used about demographic features of disabled children, their benefiting from health services and their expectations. Results: Of the disabled children in the study included 177 (68.6%) were boys and 81 (31.4%) were girls. With 16.7% of families of children have had no health insurance and 32.9 % of the parents had consanguinity marriage. 36.0% of the children with disabilities were the first child of the family. The first institution they preferred to benefit from was hospital with a percentage of 53.5%. The most common services they receive 28.3% of health institutions did not find physically inappropriate. Rate of complainant was 31.8% of health services and 21.3% of health staff’s behaviors. Of the families having children with disabilities 50.0% had more expectations from health services. Conclusion: Developing physical and social conditions of health care institutions for disabled persons, increasing to benefit for disabled persons from the primary health institutions and improving relationship between disabled person and health staff might be useful to satisfy the expectations of the disabled persons.

PDF

___

1. World Health Organization. Early detection of handicap in children. Copenhagen: WHO EURO Reports 30, 1980.
2. World Health Organization. Concept note: World report on disability and rehabilitation. Pub. Data 2009. (Erişim: 21.11.2009) www.who.int/disabilities/publications/ dar_world_report_concept_note.pdf
3. Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE). Türkiye özürlüler araştırması 2002. Ankara: 2004.
4. Arslan Ş, Gökçe-Kutsal Y. Yaşlılarda özürlülüğün değerlendirimine yönelik çok merkezli epidemiyolojik çalışma. Türk Geriatri Dergisi 1999;2:103-14.
5. World Health Organization. Basic documents. Geneva: WHO pub No: 57.8. Forty-fifth edition, 2006.
6. World Health Organization. Declaration of Alma-Ata. International Conference on Primary Health Care. Alma-Ata: 1978. (Erişim: 21.11.2009) www.who.int/hpr/NPH/docs/ declaration_almaata.pdf
7. Cadman D, Boyle M, Szatmari P, Offord DR. Chronic illness, disability, and mental and social well-being: Findings of the Ontario Child Health Study. Pediatrics 1987;79:805-13.
8. Newacheck PW, McManus MA. Financing health care for dsabled children. Pediatrics 1988;81:385-94.
9. Newacheck PW, Houtrow AJ, Romm DL, Kuhlthau KA, Bloom SR, Van Cleave JM, et al. The future of health insurance for children with special health care needs. Pediatrics 2009; 123: e940-7.
10. Kilimcioğlu Güler E. Tıbbi ortamların ve ilişkilerin engelli kişilere uygunluğunun etik yönden değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi, 2005
11. Kara F, Sarı O, Zengin N. Konya’daki birinci basamak resmi sağlık kuruluşlarının bedensel engellilerin hizmet alımına uygunluk durumu. Bursa: Kent ve Sağlık Sempozyumu, 7-9 Haziran 2006; p.381.
12. Witt WP, Kasper JD, Riley AW. Mental health services use among school-aged children with disabilities: The role of sociodemographics, functional limitations, family burdens, and care coordination. Health Serv Res 2003;38:1441-66.
13. Weller WE, Minkovitz CS, Anderson GF. Utilization of medical and health-related services among school-age children and adolescents with special health care needs (1994 National Health Interview Survey on Disability [NHIS-D] Baseline Data). Pediatrics 2003;112:593-603.
14. Kahriman İ, Bayat M. Özürlü çocuğa sahip ebeveynlerin yaşadıkları güçlükler ve algıladıkları sosyal destek düzeyleri. Özveri Dergisi. 2008;5:1. (Erişim: 21.11.2009) http://www.ozida.gov.tr/ozveri/ov9/ov9mak3.htm
15. İçmeli C, Ataoğlu A, Canan F, Özçetin A. Zihinsel özürlü çocukları olan ebeveynler ile sağlıklı çocuklara sahip ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının karşılaştırılması. Düzce Tıp Fak Derg 2008;3:21-8.
16. Beşer E, Atasoylu G, Akgör Ş, Ergin F, Çullu E. Aydın il merkezinde özürlülük prevalansı, etyolojisi ve sosyal boyutu. TSK Koruyucu Hekimlik Bült 2006;5:267-75.
17. Aktuğ E. Kocaeli ili Gölcük ilçesinde süreğen hastalık dışı özürlülük sıklığı, nedenleri ve özürlülerin sorunları. Kocaeli Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
18. Üstüner Top F. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerin yaşadığı sorunların incelenmesi. Özveri Dergisi. 2008;5:2. http://www.ozida.gov.tr/ozveri/ov10/ov10makaleler.htm
19. Yılmaz H, Kesiktaş N, Eren B, Köse R. İstanbul ilinde özürlülük oranı ve özürlülerin durumu. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehab Derg 1998;1:51-3.
20. Ceylan R. Entegre eğitime katılan ve katılmayan engelli çocukların annelerinin depresyon ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2004.
21. Altuğ Özsoy S, Özkahraman Ş, Çallı F. Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile Toplum Eğitim Kültür Araş Derg 2006:3:70-8.
22. Bakırcı N, Altuntaş EE, Sülün S, Çalhan D, Öz E, Kurt S, et al. Özürlülerin sağlık hizmetlerine ulaşmadaki zorlukları: Ön çalışma. Bursa: Kent ve Sağlık Sempozyumu, 7-9 Haziran 2006; p.185-6.
23. Dereli F, Okur S. Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Derg 2008;25:164-8.
24. Bacıoğlu K, Özdemirercan T, Uzun Ş. Bartin ili özürlülüğün önlenmesi ve özürlü sorunlarına yönelik değerlendirme araştırması. Bartın Valiliği Aile Danışma Merkezi Müdürlüğü. 2006:23.
25. Toros F, Uğuz Ş, Yazgan İB, Çolakkadıoğlu O. Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri 2004:7:42-7.
26. Küllü Z. Özürlü çocuğa sahip ebeveynlerde depresyon durumunun değerlendirilmesi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Yüksek lisans tezi, 2008.
27. Özşenol F, Işıhan V, Ünay B, Aydın H, Akın R, Gökçay E. Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Derg 2003;45:156-64.
28. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, TNSA-2003. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birliği. Ankara: 2003.
29. Yıldırım Sarı H, Başer G, Turan JM. Experiences of mothers of children with Down sendrom. Pediatric Nurs 2006;18:29-32.
30. Newacheck PW, Inkelas M, Kim SE. Health services use and health care expenditures for children with disabilities. Pediatrics 2004;114:79-85.