İlknur SAYAN, Ö. Faruk TEKBAŞ, Ercan GÖÇGELDİ, Eyelem PASLI, Mustafa BABAYİĞİT

Bir eğitim hastanesinde görev yapan hemşirelerin sigara içme profilinin belirlenmesi

Amaç: Bu çalışma, GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi’nde çalışan hemşirelerin sigara içme alışkanlığı ile ilgili tutum ve davranışları, nikotin bağımlılık düzeyinin tespiti ve sigaranın sağlığa zararları ile ilgili bilgi düzeylerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Kesitsel olarak planlanan bu çalışmada 18 Mart-22 Nisan 2005 tarihleri arasında GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi’nde çalışan 297 hemşireden 239’una (% 80,5) ulaşılabilmiştir. Araştırmacılar tarafından geliştirilen ve 25 sorudan oluşan bir soru formu, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Bağımlılık durumları, Fagerstrom nikotin bağımlılık testi ile ortaya konulmuştur. İstatistiksel analizler SPSS paket programı ile yapılmıştır. Bulgular: Katılımcıların tamamı kadın olup, yaş ortalaması 28,0±5,1 yıldır. Çalışmaya katılan hemşirelerin % 49,8’inin (119 kişi) sigara içtiği, % 43’ünün sigaraya 18 yaşından önce başladığı saptanmıştır. Katılımcıların % 89,9’u sigaraya başlarken birisinden etkilendiklerini, % 33,3’ü çalıştığı ortamın sigara içmesinde etkili olduğunu belirtmiştir. Çalışmaya katılan hemşirelerin % 26,1’i “Yüksek” ve “Çok Yüksek Düzeyde” bağımlıdır. Yaş, medeni durum, öğrenim durumu, meslekte çalışma süresinin sigara kullanımına etkisi incelendiğinde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Sonuç: Hemşirelerde sigara içme davranışının önemli bir sağlık sorunu olduğu unutulmamalı, sigara bağımlılığıyla mücadelede daha etkin yöntemler uygulamaya konulmalıdır.

PDF

___

1. Çan G. Sigara içme alışkanlığı ve sigarayı bırakma .http://meds.ktu.edu.tr/~tozlu/quit. html. (Erişim Tarihi Mayıs 2006)
2. Sarandöl A. Nikotin bağımlılığı ve tedavi yaklaşımı. Akciğer Arşivi 2002;3:129-39.
3. Dedeoğlu N, Dönmez L, Aktekin M. Antalya’da sağlık personelinde tütün kullanımı, sağlık için sigara alarmı 1994; 1:7.
4. Demir T. Sigara ve sigara bırakma tedavileri. 1.Baskı. İstanbul: Golden Medya Yay; 2005.
5. Peşken Y, Kasım Y, Dumlupınar B. Sigaranın sağlığa etkileri ve bırakma yöntemleri. İstanbul: Logus; 1995.
6. Pierce JP. International comparisons of trends in cigarette smoking prevalence. American J Pub Health 1989;79:152-57.
7. Masironi R, Rothwell K. Tendance et effects du tabagisme dans le monde. World Health Statistics Quarterly 1998; 41:228-41.
8. Özyardımcı N. Sigara ve sağlık. Bursa: 2002.
9. Denis VA, Biglan AB. Longitudinal changes in adolescent cigarette behavior: onset and cessation. J Behav Med 1988;11: 361-81.
10. Marin G, Perez S, Marin BV. Cigarette smoking among san fransisco hispanics: the role of acculturation and gender. American J Pub Health 1989; 79:196-99.
11. Tezcan S, Yardım N. Türkiye’de çeşitli sağlık kurumlarında doktor, hemşire ve tıp fakültesi öğrencilerinin sigara içme boyutu. Tüberküloz ve Toraks Derg 2003; 51: 390-7.
12. Kocabaş A, Burgut R, Bozdemir N. Türkiye’de sigara içme davranışını etkileyen sosyo-demografik faktörler. Solunum Hastalıkları 1994; 5:3.
13. Dilbaz N, Apaydın L. Bir eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan hemşireler arasındaki sigara içme, bırakma sıklığı ve sigara içme davranışının özellikleri, Bağımlılık Derg 2002; 3:73-83.
14. Sezer E, Açık Y, Bilgin N. Elazığ ilinde görev yapan hemşire ve ebelerde sigara kullanımı, Sigara Alarmı 1994;1.
15. Eşer İ. Hemşirelerin sigaranın zararlı etkilerine ilişkin bilgi düzeylerinin saptanması, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Derg 1985; 1:2.
16. Yaşar S, Dereli E, Alpaslan N. Trakya üniversitesi Kırklareli Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin sigara kullanma alışkanlıkları ve bunu etkileyen faktörlerin incelenmesi. Hemşirelik Forumu Derg 2005; 79-82.
17. Seyfikli Z, Gönlügür U, Sümer H. Sivas’ta ev kadınlarında sigara alışkanlıkları. Tüberküoz Toraks Derg 2001;49: 37-40.
18. Özkurt S, Bostancı M, Altın R. Tıp fakültesi çalışanlarında sigara içme prevalansı, nikotin bağımlılığı ve solunum fonksiyon testleri. Tüberküloz Toraks Derg 2000;48:140-7.
19. Turgut T, Deveci F, Altıntaş E, Muz H. Elazığ’da lise ve dengi okul öğretmenlerinde uygulanan sigara anketi sonuçları. Solunum 2001;3: 295-299.
20. Yıldız P, Canbaz S, Sünter AT. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yaşar Doğu Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu öğrencilerinde sigara içme sıklığı ve etkileyen faktörler. Bağımlılık Derg 2005; 6:3. 111-6.
21. Tekbaş ÖF, Ceylan S, Hasde M. 1976 doğumlular kohortunda sigara içme sıklığındaki değişim: Askerlik öncesi ve askerlik başlangıcında sigara kullanım sıklığının karşılaştırılması. Gülhane Tıp Derg 1999; 41: 443-9.
22. Tekbaş ÖF, Vaizoğlu S, Güleç M. “Smoking prevalence in young adult males, 3 and factors affecting this” .Military Med 2002 ;9:742-6.
23. Aşut Ö. Sigara ve hekim. 1.Baskı. Ankara: Maya Yayıncılık;1993.
24. Akgün N, Başer E, Özsoy N. İzmir’de orta öğretim öğrencileri, tıp öğrencileri ve tıp fakültesi öğretim üye ve yardımcıları arasında sigara içimi. Spor Hekimliği Derg 1983; 18-4: 180.
25. Telatar GT, Özvarış ŞB, Bilmez T. Ankara ASKİ Genel Müdürlüğü çalışanlarında sigara içme ve bağımlılık durumlarının değerlendirilmesi. IX. Halk sağlığı Günleri (Çevre Sağlığı). Ankara: 2005.
26. Öğüş C, Özdemir T, Kara A. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I ve IV öğrencilerinin sigara içme alışkanlıkları. Akciğer Arşivi 2004; 5: 139-1442.
27. Suzuki K, Ohida T, Yokoyama E. Smoking among japanese nursing students: nationwide survey. J Advan Nurs 2005; 49:268-75.
28. Sekijima K, Seki N, Suzuki H. Smoking prevalence and attitudes toward tobacco among student and staff nurses in Niigata Japan. Tohoku J.Exp.Med 2005; 187-94.
29. Hodgetts G, Broers T, Godwin M. Smoking behaviour, knowledge and attitudes among family medicine physicians and nurses in Bosnia and Herzegovina. BMC Family Practice 2004; 5:12 30.
30. Fagerstrom KO, Schneider NG. Measuring degree of physical dependence to tobacco smoking with reference to individualization of treatment. Addict Behav 1978 235-41.
31. Temel A, Dilbaz N, Bayam G, Okay T, Engül C. Bir eğitim hastanesinin sağlık personelinde sigara alışkanlığı, bırakma sıklığı ve bağımlı kişilik özelliklerinin ilişkisi. Bağımlılık Derg 2004; 5: 2.
32. Nehir S, Demet M, Dinç G. Manisa ili kent merkezinde görevli hemşirelerin sigara kullanma düzeyleri ve ilişkili risk etmenleri. Bağımlılık Derg 2007;8:3-10.
33. Piko BF. Does knowledge count? Attitudes toward smoking among medical, nursing, and pharmacy students in Hungary. J. Community Health 2002; 27:269-76.
34. Koksu N, Koksu M, Çırıkçıoğlu M. Toraks derneği üyelerinin sigara konusunda bilgi tutum ve davranışları. Toraks Derg 2003; 4:3.
35. Yorgancıoğlu A, Esen A. Sigara bağımlılığı ve hekimler. Toraks Derg 2000; 1:1.
36. Tekbaş ÖF, Açıkel CH, Erkuvan E. Genç erişkin erkekler arasında nikotin bağımlılığı, sigara içme sıklığı ve bunları etkileyen faktörlerin araştırılması. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006; 5-2.
37. Uysal MA, Kadakal F, Karşıdağ Ç. Fagerstrom test for nicotine dependence: reliability in a Turkish sample and factor analysis (Fagerstrom nikotin bağımlılık testinin Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve faktör analizi). Tüberküloz ve Toraks Derg 2004; 52: 115-21.
38. İnanç N, Yurt V. GATA’da çalışan doktor ve hemşirelerin sigara içme davranışlarına ilişkin özelliklerin incelenmesi. II. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildirileri 1990.
39. Erbaycu EA, Aksel N, Çakan A. İzmir ilinde sağlık çalışanlarının sigara içme alışkanlıkları. Toraks Derg 2004; 5:1.