Çinko uygulamasının Konya ili sulamalı şartlarında bazı ekmeklik buğday çeşitleri ve çeşit adaylarının verim ve kalite özellikleri üzerine etkileri

Bu çalışma; Konya ilinde, geliştirilen yeni çeşit adayları ile halen yaygın olarak üretimi yapılan çeşitlerin çinkoyu olan reaksiyonlarını belirlemek ve bazı kalite unsurlarındaki değişimleri inceleyebilmek amacıyla Konya Bahri Dağdaş Milletlerarası Kırlık Hububat Araştırma Merkezi deneme tarlalarında yürütülmüştür. Deneme bölünmüş parseller deneme deseninde 6 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede kullanılan Zn dozu 3 kg/da olup, çinkosiilfat $(ZnSO_47H_2O)$ formunda ve ekim öncesinde toprak üzerine pulverize edilerek rotovatör ile karıştırılmak suretiyle uygulanmıştır. Ekim 8 sıralı deneme mibzeri ile 7 m uzunluğundaki parsellere yapılmış ve bütün parsellere 14 kg/da N ve 9 kg/da $P_2O_5$ gübreleri uygulanmıştır. Çinko uygulaması ile kontrole göre bitki boyunda %4.6, $m^2$'de başak sayısında % 10.5, sap + tane veriminde % 17.2, tane veriminde % 18.3, tanede Zn miktarında % 48.5 oranlarında artışlar saptanırken, tanede kül oranında % 4.3, sedimantasyon miktarında % 5.7 ve tanede Mn miktarında ise % 7.68 oranlarında azalmalar saptanmış ve bu özellikler üzerine Zn 'nun etkisi % 1 ihtimal düzeyinde önemli bulunmuştur. Genotipler arasında ise; $m^2$'de başak sayısı, hasat indeksi, tanede Zn, Cu ve Mn miktarı yönünden bir farklılık oluşmazken, ham protein oranları arasında % 5 ve diğer incelenen özellikler arasında ise % 1 ihtimal düzeyinde farklılıklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

çinko, buğday, verim, kalite, sulu koşullar

Effects of zinc application on yield and quality components of bread wheat varieties and candidaes (Triticum aestivum L. Em Thell.) under irrigated conditions in Konya

This study was carried out to determine the effects of zinc application on yield and quality components of some bread wheat cultivars and advanced lines in a split block design with six replications in the Bahri Dağdaş International Winter Cereals Research Center under irrigated conditions of Konya. Zinc was applied to the soil surface by a pulverizator at the rate of 3 kg $da^{-1}$ $ZnSO_47H_2O$ and incorporated in to the soil at adapt of 10 cm by rotovator. Genotypes were planted in plots with 7 m length, 20 cm row spacing und 8 rows, 11.2 square meter area. When Zinc application, compared to control, increased plant height, spike per square meter, biomass. grain yield, and Zn concentration in the grain 4.6 %, 10.5 %, 17.2 %, 18.3 %, and 48.5 % respectively. However, it decreased ash rate. SDS-sedimentation rate, and Mn concentration of the grain as 4.3 %, 5.7 % and 7.68 %, respectively. It was significant at the 0.01 probability level for the other characters. Also among the genotypes, there were not significant differences for spike per square meter, harvest index. Zn, Cu, and Mn concentrations in the grain except for protein rate and the other characters (p< 0.05).

Keywords:

zinc, wheat, yields, quality, irrigated conditions,

___

1. Akkaya, A., 1994. Buğday Yetiştiriciliği. Kahramanmaraş S.İ. Ün. G. Yay. No:l, Ders Kitapları Yayın No: 1,4-5, Kahramanmaraş.
2. Kün, E., 1988. Tahılların Ekonomik Önemi. Serin İklim Tahılları, A.Ü., Zir. Fak. Yay.: 1032, Ders Kitabı: 299, 17-25, Ankara.
3. Aktaş, M., Ateş, M., 1998. Bitkilerde Büyümeyi Kontrol Eden Faktörler Ve Bitki Besin Elementlerinin Önemi. Bitkilerde Beslenme Bozuklukları. Isbn: 975-320-033-1, 13-17.
4. Sueri, A., 1998. Adapazarı Yöresi Topraklarmın Çinko Kapsamları İle Şeker Pancarı Bitkisinin Verim Ve Çinko Kapsamları Arasmdaki İlişkiler. I.Ulusal Çinko Kongresi (Tarım, Gıda Ve Sağlık), 201-212, Eskişehir.
5. Sillanpaa, M., 1982. Micronutrient And The Nutrient Status Of Soils. A Global Study. Fao Soils
6. Eyüpoğlu, F., Kumcu, N., Talaz, S., 1995. Türkiye Topraklarmın Bitkiye Yarayışlı Mikroelementler Bakımından Genel Durumu. Toprak-Gübre Araştırma Enstitüsü. 620/A- 002 Projesi Toplu Sonuç Raporu.
7. Çakmak, L, Torun, B., Erenoğlu, B., Kalaycı, M., Yılmaz, A.,. Ekiz, H., Braun, H.J.," 1996b. Türkiye'de Toprak Ve Bitkilerde Çinko Eksikliği Ve Bitkilerin Çinko Eksikliğine Dayanıklılık Mekanizmaları. Türk Tarım Ve Ormancılık Dergisi. 20: 13-23 (Özel Sayı)
8. Ekiz, H., Yılmaz, A., Gültekin, L, Bağcı, S.A., Torun, B., Çakmak, L, 1998a. Konya Yöresinde Çmko Noksanlığı Üzerinde Yapılan Çalışmalar Ve Sağlanan Gelişmeler. I.Ulusal Çinko Kongresi (Tarım, Gıda Ve Sağlık), 115-121, Eskişehir.
9. Kalaycı, M., 1993. Değişik Mikroelement Uygulamalarının Buğdayın Verimine Etkisi. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yıllık Raporu. Eskişehir.
10. Barrow, N.J., 1993. Mechanisms Of Reaction Of Zinc With Soil And Soil Components. Zinc İn Soils And Plants (Ed., A.D.Robson), 15-27, Printed In Australia.
11. Shrimpton, R., 1993. Zinc Deficiency; h İt Widespread But Underrecognized, Sen News, 9:23-27.
12. Lindsay, W.L., And Norvell, W.A., 1978. Development Of A Dtpa Soil Test For Zinc, Iron, Manganese, And Copper. Soil Sci. Soc. Am.J. 42:421-428.
13. Baysal, A., 1998. Gıdaların Çinko İçerikleri Ve Diyet Çinkosunun Biyoyararlılığı. I. Ulusal Çinko Kongresi (Tarım, Gıda Ve Sağlık), l9-24, Eskişehir.
14. Doğan, K., 1998. Çinkonun Hayvan Beslenmesindeki Yeri Ve Önemi. I.Ulusal Çinko Kongresi (Tarım, Gıda Ve Sağlık), 25-30, Eskişehir.
15. Miller, E.R., Leı,X., And Ullrey, D.E., 1991. Trace Elements İn Animal Nutrition. Micronutrient İn Agriculture, 2nd Ed., Sssa Book Series No:4, 593-609.
16. Oktay, M., Çolakoğlu, H., Hakererler, H., 1998. Bitkide Çinko. I.Ulusal Çinko Kongresi (Tarım, Gıda Ve Sağlık), 31-45, Eskişehir.
17. Romheld, V., And Marschner, H., 1991. Function Of Micronutrients İn Plants. Micronutrients İn Agriculture, 2nd Ed., Ssa Book Series No:4, 312-316.
18. Kochian, L.V.,1993. Zinc Absorption From Hydroponic Solutions By Plant Roots. Zinc İn Soils And Plants,55: 45-47, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Netherlands.
19. Çakmak, I., Ekiz, H., Yılmaz, A., Torun, B., Koleh, N., Gultekm, I, Alkan, A., And Eker, S., 1997. Differential Response Of Rye, Triticale, Bread And Durum Wheat To Zinc Deficiency İn Calcerous Soils. Plant And Soil, 188: 1-10.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi-Cover

ISSN: 1300-2910
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 1985
Yayıncı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın Ofisi