Antepfıstığı Üretiminde Kâr Etkinliğinin Belirlenmesi; Veri Zarflama Analizi Uygulaması

Bu çalışmada Gaziantep ilinde antepfıstığı üreten tarım işletmelerinin kâr etkinlikleri belirlenmiştir. Gerekli veriler, 14 köyde bulunan 72’si dağ 64’ü ova işletmesi olmak üzere basit tesadüfi örnekleme yöntemine göre bulunan 136 tarım işletmesiyle yapılan görüşmelerle elde edilmiştir. İşletmelerin kâr etkinlikleri veri zarflama analizi (VZA) kullanılarak tespit edilmiştir. Farklı çevre etkilerine sahip olmaları nedeniyle dağ ve ova işletmelerinin etkinliklerinin birbirleriyle karşılaştırmasını sağlamak için tobit model kullanılmış ve çevre şartlarının etkisi ve yönü bulunarak kâr etkinliği skorlarında düzeltmeler yapılmıştır. Yapılan VZA sonucunda genel, ova ve dağ işletmeleri için kâr etkinlik skorları sırasıyla 0,79, 0,79 ve 0,78 olarak bulunmuştur. İşletmelerden elde edilen brüt kârda herhangi bir azalma olmaksızın, genel olarak girdilerin %20 azaltılması ile (işgücü masrafında %34, gübre ve ilaç masrafında %31, akaryakıt masrafında %29 ve diğer değişken masraflarda %41 oranında tasarrufla) aynı brüt kârın elde edilebileceği belirlenmiştir. Antepfıstığı yetiştiren işletmecilerin yetiştiricilik ve girdi kullanımı konusunda bilgilendirilmeleri işletmelerin kâr etkinlilerinin artırılmasında etkili olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Veri zarflama analizi, kâr etkinliği, antepfıstığı, Gaziantep

The determination of profit efficiency in pistachio production; application of data envelopment analysis

In this study, the profit efficiencies of agricultural enterprises producing pistachios in Gaziantep was determined. Required data were obtained through interviews with a total of 136 agricultural enterprises located in 14 villages, of which 72 were mountain, and 64 were lowland enterprises, by using a simple random sampling method. The profit efficiencies of the enterprises were determined using data envelopment analysis (DEA). Because they were faced to different environmental effects Tobit model was used to ensure a comparison of the efficiencies of mountain and lowland enterprises with each other, and corrections were made in the scores of profit-efficiencies after finding the effects and direction of environmental conditions. As a result of the DEA the profit-efficiencies coefficient per enterprise across general, lowland and mountain enterprises were determined as 0.79, 0.79 and 0.78 respectively. It was determined that currently obtained gross profit could be obtained by decreasing the input delivered through savings in labor expenditures of 26% , fertilizer costs of 22% , drug costs of 25%, fuel costs of 23%, and in the other variables in charge of 33%. Pistachio growers´ being informed about cultivation and input usage will be effective in increasing the profit efficiencies of enterprises.

Keywords:

Data envelopment analysis, technical efficiency, pistachio, Gaziantep,

___

Ali AI, Lerme CS and Seiford LM (1995). Components of efficiency evaluation in data envelopment analysis, European Journal of Operational Research, 80, 462-473.
Anonim (2012). Antep Fıstığı Sektör Raporları, TC. Ekonomi Bakanlığı, İhracat Genel Müdürlüğü, Tarım Ürünleri Daire Başkanlığı, www.ibp.gov.tr, (Erişim: 26.09.2013)
Banker RD, Charnes A and Cooper WW (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis, Management Science, 30, 1078-1090.
Boshrabadi HM,Vıllano R and Fleming E (2012). Production relations and technical inefficiency in pistachio farming systems in Kerman Province of Iran, Forests, Trees and Livelihoods, 2007, Vol. 17, pp. 141-155.
Charnes A, Cooper WW and Rhodes E (1978). Measuring the efficiency of decision making units, European Journal of Operational Research, 2,429-444.
Charnes A, Cooper WW and Rhodes E (1981). Evaluating program and managerial efficiency: an application of data envolopment analysis to program follow through, Management Science, 27(6), 668-697.
Coelli JT, Prasada Rao, DS, O’Donell CJ and Battese GE (2005). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis, Second Edition.
Çiçek A and Erkan O (1996). Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Metotları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. Yayın No: 12. Ders Kitapları Serisi No: Tokat.
Doyle J and Green R (1994). Efficiency and crossefficiency in dea: derivations, meanings and uses, Operational Research Society, 45, 567-578.
Fried HO, Schimith SS and Yaisawarng S (1999). Incorporating the operating environment into a nonparametric measure of technical efficiency, Journal of Productivity Analysis, 12,249-267.
Güneş T and Arıkan R (1988). Tarım Ekonomisi İstatistiği. Ankara Universitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1049. Ders Kitapları No: 305. Ankara.
Kızılarslan H (1993). Gaziantep İlinde antepfıstığı dikim alanı; verim ve net karda görülen değişmeler. Güneydoğubirlik Dergisi. Sayı:7.
Külekçi M and Aksoy A (2011). Gaziantep ili dağ ve ova köylerinde antepfıstığı üretim maliyetlerinin karşılaştırılması, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(1), 41-51.
Moazeni SS and Karbasi AR (2008). Measuring different efficiencies with data envelopment analysis case study; pistachio producers in zarand, Eqtesad-E Keshavarzı va Towse'e; Sprıng 2008; 16(1 (61));1 Sharifabadi AR and Boshrabadi HM (2011). Decomposition of total factor productivity growth of pistachio production in Rafsanjan region of Iran, International Journal of Nuts and Related Sciences 2(1): 01-10.
Sueyoshi T (1992). Measuring technical, allocative and overall efficiencies using a DEA algorithm, Operational Research Society, 43, 141-155, Seiford LM (1996). Data envelopment analysis; the evolution of the state of the art (1978-1995), The Journal of Productivity Analysis, 7, 99-137.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi-Cover

ISSN: 1300-2910
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 1985
Yayıncı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın Ofisi