Yükseköğretimi Kim Finanse Etmeli, Toplum Mu Yoksa Öğrenci Mi?

Hangi mal ve hizmetlerin kamu tarafından sunulacağı sorusu, kamu ekonomisinde hala önem taşıyan konular arasındadır. Kamusal mal ve hizmetlerin belirlenmesinde kullanılan, tüketimde rakip olmama ve tüketimden dışlanamama kriterleri dikkate alındığında, kamusal mal ve hizmet olarak kabul edilmeyen eğitim hizmetinin kamu tarafından finanse edilmesi, tamamıyla bu mal ve hizmetlerin topluma sunduğu dışsallıklarla ilişkilidir. Bununla birlikte eğitim kademelerine bağlı olarak kişisel fayda-toplumsal fayda dağılımı da değişmektedir. Örneğin eğitimin ilk kademelerinde topluma sunulan fayda, kişisel faydadan fazla iken, eğitim seviyesinin ilerlemesi ile kişisel fayda toplumsal faydanın önüne geçmektedir. Yükseköğretimin kamusal kaynaklarla finanse edilmemesini savunanlar tarafından öne sürülen en önemli gerekçe, kişisel faydanın bu eğitim düzeyinde daha yüksek olması ve eğitimin kişiye sunduğu avantajın maddi olarak dönüşü olacağıdır. Böyle bir durumda dışsallık parasallaştırıldığından kamu kaynaklarıyla hizmetin finanse edilmesi zorunluluğu ortadan kalkacaktır. Bununla birlikte bu senaryonun tamamen, kişilerin istihdama katılmasına bağlı olduğu da bir gerçektir ve mezunlara yeterli istihdamın yaratılamaması durumunda geçerliliğini kaybedecektir. Örneğin ülkemizde de olduğu gibi eğitimli ve genç nüfus arasında işsizliğin yüksek oranlara ulaşması durumunda, öğrencilere eğitimleri nedeniyle ileride fayda sağlayacaklarını ve bu nedenle de eğitim maliyetlerini kendilerinin üstlenmesi gerektiğini söylemek anlamını yitirecektir.

Anahtar Kelimeler:

Yükseköğretim, Devlet üniversiteleri, Kamusal Finansman

Who Should Finance Higher Education, Society or Students?

The question of which goods and services will be offered by the public is still important in the public economy. Education is not accepted as public goods and services, when considering the criteria used in the determination of public goods and services, which are not competitive in consumption and cannot be excluded from consumption. The public financing of education is entirely related to the externalities that these goods and services offer to society. In addition to this, the distribution of personal benefit-social benefits varies depending on the level of education. For example, while the benefit offered to society in the first stages of education is more than the personal benefit, with the progression of the level of education, personal benefit precedes the social benefit. The most important justification put forward by those who argue that higher education should not be funded by public resources is that the personal benefit is higher at this level of education and the advantage that education offers to the person will be a financial return. In such a case, since the externality monetized, the obligation to finance the service with public resources will be eliminated. However, it is also a fact that this scenario is completely dependent on the participation of individuals in employment and will lose its validity if sufficient employment is not created for graduates. For example, if unemployment reaches high rates among the educated and young populations, as in our country, it would be meaningless to say students that they will benefit from their education in the future and therefore they have to bear the costs of education themselves.

Keywords:

Higher Education, Public University, Public Financing,

PDF

___

American Council on Education. (2002). The Brave New (and Smaller) World of Higher Education: A Transatlantic View. Washington.
Aslan, M. H. (2003). Türkiye'de Yükseköğretimin Finansmanının Ekonomi Politiği. Liberal Düşünce, 7(29), 189-220.
Barr, N. (2004). Higher Education Funding. Oxford Review of Economic Policy, Vol. 20, No. 2, 264-283.
Barr, N. (2012). Economics of The Welfare State. Oxford: Oxford University Press.
Calero, J. (1998). Quasi-Market Reforms and Equity in the Financing of Higher Education. European Journal of Education, Vol. 33, No. 1, 11-20.
Chevaillier, T., & Eicher, J.-C. (2016). Yükseköğretimin Finansmanı: Son On Yılda Görülen Değişiklikler (Çev. F. Gölpek). Liberal Düşünce, 203-215.
Çalışkan, A., Çınar, F., & Çınar, F. (2018). Türkiye'de Devlet Üniversiteleri Meslek Yüksekokullarında İkinci Öğretimin Gelecek Sorunsalı ve Sürdürülemezliği Üzerine Bir Değerlendirme. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 21-25.
Eicher, J.-C. (1998). The Costs and Financing of Higher Education in Europe. European Journal of Education, Vol. 33, No. 1, 31-39.
Ergen, Z. (2006). Yükseköğretim Karma Malının Niteliği ve Finansmanı Üzerine. Sosyoekonomi, 11-24.
Gölpek, F. (2011). Yükseköğretimin Getirileri ve Etkinlik Sorunu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 25, Sayı 3-4, 77-95.
Gruber, J. (2007). Public Finance and Public Policy. New York: Worth Publishers.
Heller, D. E., & Rogers, K. R. (2006). Shifting The Burden: Public and Private Financing of Higher Education in The United States and Implications For Europe. Tertiary Education and Management, 91-117.
Jacobs, B., & van Wijnbergen, S. J. (2007). Capital-Market Failure, Adverse Selection, and Equity Financing of Higher Education. Public Finance Analysis, Vol. 63, No. 1, 1-32. Johnstone, D. B. (2009). Worlwide Trends in Financing Higher Education: A Conceptual Framework. J. Knight içinde, Financing Higher Education: Access and Equity (s. 1-16). Rotterdam: Sense Publishers.
Kurt, T., & Gümüş, S. (2015). Dünyada Yükseköğretimin Finansmanına İlişkin Eğilimler ve Türkiye için Öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, 14-26.
Mingat, A., & Tan, J.-P. (1986). Financing Public Higher Education in Developing Countries The Potential Role of Loan Schemes. Higher Education, 15, 283-297.
Mutluer, K. (2008). Türkiye'de Yükseköğretimin Başlıca Sorunları ve Sorunlara Çözüm Önerileri. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
OECD. (2019, 7 29). Education and Earnings. OECD.Stat: https://stats.oecd.org/Index.aspx?QueryId=93161adresinden alındı
OECD. (2019, 7 29). Education at a Glance 2018. OECD: https://www.oecd-ilibrary.org/education/education-at-a-glance-2018/sources-methods-and-technical-notes_eag-2018-36-en adresinden alındı
OECD. (2021, 6 2). OECD Data: https://data.oecd.org/eduatt/population-with-tertiary-education.htm adresinden alındı
Poterba, J. M. (1996). Governmnet Intervention in the Markets for Education and Health Care: How and Why? V. R. Fuchs içinde, Individual and Social Responsibility: Child Care, Education, Medical Care, and Long-Term Care in America (s. 277-308). University of Chicago Press.
Rey, D. E., & Racionero, M. (2009). Financing Schemes For Higher Education. European Journal of Political Economy, 104-113.
Rosen, H. S., & Gayer, T. (2008). Public Finance. Singapore: Mc Graw Hill.
Sargın, S. (2007). Türkiye'de Üniversitelerin Gelişim Süreci ve Bölgesel Dağılımı. Süleymen Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 133-150.
Söyler, İ. (2008). Eğitim Hizmetleri Bağlamında Vakıf Üniversitelerinin Finansal ve Vergisel Sorunları. Maliye Dergisi, Sayı 154, 52-76.
Söyler, İ. (2009). Yükseköğretimin Finansmanı: Yeni Beklentiler ve Hedefler Işığında Normatif Bir Yaklaşım. Sayıştay Dergisi, Sayı 72, 3-26.
Söyler, İ., & Karataş, S. (2011). Türkiye'de Özel Yükseköğretim Kurumlarının Kuruluşu ve Finansmanı. Maliye Dergisi, Sayı 160, 57-71.
Şenses, F. (2007). Uluslararası Gelişmeler Işığında Türkiye Yükseköğretim Sistemi: Temel Eğilimler, Sorunlar, Çelişkiler ve Öneriler. Economic Research Center Working Papers in Economics 07/05, 1-31.
T.C. Yükseköğretim Kurulu. (2007). Türkiye'nin Yükseköğretim Stratejisi. Ankara.
T.C. Yükseköğretim Kurulu. (2021, 05 20). Yükseköğretim Kurulu. https://www.yok.gov.tr/: https://www.yok.gov.tr/universiteler/universitelerimiz adresinden alındı
Tosun, M. (2014). 150 Soruda Devlet Üniversitesi Bütçeleri. Ankara: Sonçağ Yayıncılık.
Tosun, M. (2017). Türk Kamu Yükseköğretim Kurumlarında Öğrenci Katkısı ve Öğrenim Ücretlerinin Ekonomik Analizi. Sosyoekonomi, 25 (32), 11-30.
Ulutürk, S., & Dane, K. (2008). Yüksek Öğretimin Finansmanı. Üniversite: Dönüşüm ve Müdahale, (s. 1-15). İzmir.
Vural Yılmaz, D. (2013). Yükseköğretimin Değişen Bağlamı: 21. Yüzyılda Dönüşümler ve Eğilimler. Yükseköğretim Dergisi, 3(3), 169-176.
Wigger, B. U., & von Weizsaecker, R. K. (2001). Risk, Resources, and Education: Public Versus Private Financing of Higher Education. IMF Staff Papers, Vol. 48, No. 3, 547-560.