Türkiye Türkçesinde Sayılar ve Söz Dizimi

Türkiye Türkçesinde sayıların söz dizimsel kullanımı Eski Türkçeden bugüne zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Sadece sayılardan kurulmuş söz dizimsel yapıların bir kısmı tanımlanıp adlandırılmışsa da bir kısmı henüz yeterince incelenmemiştir. Türkiye Türkçesinde unsurları sayılardan oluşan isim tamlaması, sıfat tamlaması, sayı grubu, tekrar grubu, saat grubu, bağlama grubu, kısaltma grubu gibi söz dizimsel yapılar kullanılmaktadır. Bunların birçoğu sayılara özgü kaynaşıp kalıplaşmış yapılardır. Bir kısmı da belli bir anlamı karşılayarak sözlüksel birim niteliği kazanmıştır. Matematikteki ‘toplama’, ‘çarpma’, ‘çıkarma’, ‘ortalama’, ‘yaklaşık değer’ gibi işlem ve terimler, Türkiye Türkçesinin söz dizimine birçok açıdan yansımıştır. Bu çalışmada Türkçenin matematik diliyle kullanımını ortaya koyan sayılara dayalı çoğu kalıplaşmış yapılar ele alındı. Ayrıca Güncel Türkçe Sözlük’teki sayılardan oluşmuş söz dizimsel madde başlarının yapısına değinildi.

Numbers And Syntax İn Turkey Turkish

Turkey syntactical usage of the numbers in Turkish has a rich diversity today from the old Turkish. Even if some of the syntactic structures established only from numbers have been identified and named, some have not yet been studied sufficiently. The noun phrase of numbers elements Turkey Turkish, adjective phrase, number of groups, repeat group, h group, bonding group, syntactic structures are used as abbreviations group. Many of these are inherent fused structures. Some of them have acquired a lexical unit quality by meeting a certain meaning. In Mathematics, terms such as 'collection', 'shock', 'subtraction', ‘average’  ‘approximate’ have been reflected in many aspects of the syntax of Turkish. In this study, most stereotyped constructions based on numerals that reveal the use of Turkic languages in the language of mathematics were investigated. In addition, the structure of the heads of the syntactic articles made up of the numbers in the Contemporary Turkish Dictionary was mentioned.

___

  • Balyemez, S., ( 2008, Bahar). “Türkiye Türkçesinde dakikalı saat ifadeleri ve saat grubu”, Dil Araştırmaları, S. 2, Ankara, s. 87-92.
  • Delice, H. İ., (2007). Türkçe sözdizimi, Kitabevi, İstanbul.
  • Ergin, M., (2009). Türk dil bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul.
  • TDK, Güncel Türkçe sözlük, Erişim tarihi: 19 Şubat 2018, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts
  • Karaağaç, G., (2012). Türkçenin söz dizimi, Kesit Yay., İstanbul.
  • Kaymaz, Z., (1991). “Eski Anadolu Türkçesinde sayı adları ve kullanılışları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [1994], s. 9-17.
  • Özkan, A., Toker M. & Aşçı, U. D, (2016). Türkiye Türkçesi söz dizimi, Palet Yayınları, Konya.
  • Özkan, M. & Sevinçli, V., (2017). Türkiye Türkçesi söz dizimi, Akademik Kitaplar Yay.. İstanbul.
  • Özözen, Y. M., (2000, Mart). “Türkiye Türkçesinde saat anlatımlarının sözdizimsel yapısı”, Dil Dergisi, S.89, Ankara, s.76-80.