Selçuklularda Vuku Bulan Taht Kavgaları Üzerine Bir Değerlendirme Melikşah Dönemi Taht Kavgaları (1072-1092)

Tarih boyunca toplumsal yapı içerisinde yöneten ve yönetilen sınıfların oluşumu siyasal ve sosyal alanlarda yapılan çalışmalarla ortaya konmaya çalışılmıştır. Ancak devlet yönetiminde erk sahibi olan yönetici sınıfla buna tabi olan halkı anlayabilmek için, devlet içerisindeki iktidar mücadelesini de anlamak gerekiyor. Bu nedenle Selçuklu Devletindeki iktidar mücadelelerini anlamak için dönemin şartları göz önünde tutularak halkın yaşam tarzı ve sosyo-kültürel yapısını da anlamak gerekir. Buradan hareketle taht kavgalarını anlatmadan önce eski Türklerdeki hâkimiyet anlayışını ve Selçuklu Devletinin yönetim anlayışını da etraflıca ele almak gerekiyor. Selçuklu Devleti üzerinden hareketle, eski Türklerde devlet yapısı, devlet anlayışı ve bu yapının oluşumuna etki eden süreçte ortaya çıkan taht kavgalarının sebeplerini de incelemek ayrıca dönemin daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Selçuklu, Melikşah, Taht Kavgaları, İktidar, Kut

An Appraisal of the Throne Fights in the Seljuks (Throne Fights in the Meliksah (Malik Shah) Period, 1072-1092)

It has been attempted to reveal the formation of the ruling and ruled classes within social structure by the studies in political and social disciplines all throughout history. Nonetheless, it is essential to understand the power struggle within the state so as to evaluate the nature of the ruling class, which exerts control over the administration of state, and the common people who are subject to it. Therefore, it is essential to consider the people's lifestyles and socio-cultural formation in view of the state of affairs during the period in order to grasp the power struggles in the Seljuk State. The notion of reign in the Turks and the concept of governance in the Seljuk State should be discussed in details before elucidating the fights over the throne. In view of the Seljuk State, examining the state structure, the concept of governance and the emergence of the throne fights in the formation of this structural organisation of the Turks will allow a better understanding of the era.

Keywords:

The Seljuks, Meliksah, Fights for the Throne, Governance, Kut,

PDF

___

Ahmed Bin Mahmud, (2011). Selçukname, Haz. Erdogan Merçil, İstanbul, Bilge kültür sanat, 344 s.
Bayındır, A. (2017). “Selçuklularda saltanat mücadeleleri”, (Yayımlanmamış doktora tezi), Gaziantep üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü. Gaziantep.
Bundâri, El-Feth Ali bin Muhammed, Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l-Usra, Çev., Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları tarihi, İstanbul. (1943).
er-Râvendî, Muhammed bin Ali bin Süleyman, Râhat-üs-Sudûr ve Ayet-üs-Sürûr (Gönüllerin Rahatı ve Sevinç Alâmeti), Çev., Ahmed Ateş, TTK, Ankara, 1999, c.1, 238 s.
Göksu, E. (2010). Türkiye Selçuklularında ordu, Ankara, TTK, 469 s.
İbnü’l Esir, el Kâmil fî’t -Tarih, Haz., Carolus Johannes Tornberg, Beyrut 1966; Çev., Abdülkerim Özaydın, c.V-VIII-IX-X-XII, İstanbul, 1987.
Kafesoğlu, İ. (2014). Selçuklular ve Selçuklu tarihi üzerine araştırmalar, İstanbul, Ötüken yayınları, 376 s.
---------, (2000). Türk milli kültürü, İstanbul, Ötüken neşriyat, 466 s.
---------, (2014). Sultan Melikşah devrinde büyük Selçuklu devleti, İstanbul, Ötüken neşriyat, 239 s.
Kızılçelik, S. (2006). Sosyoloji tarihi İbni Haldun, Machiavelli, Montesquieu ve Rousseau’nun sosyal teorileri, Ankara, Anı yayınları, 456 s.
Köymen, M. A. (1989). Selçuklu devri Türk tarihi, Ankara, TTK, 310 s.
---------, (Haziran 1992). “Selçuklu devri hukuku”, Türk dünyası tarih dergisi, 66, s. 25.
Küçükdağ, Y. & Arabacı, C. (1999). Selçuklular ve Konya, Mikro yayınları, Konya, 336 s.
Merçil, E. (1989). Kirman Selçukluları, Ankara, TTK,266 s.
---------, (2007). Selçuklular’da hükümdarlik alâmetleri, Ankara, TTK, 283 s.
---------, (2014). Büyük Selçuklu devleti siyasi tarihi, Ankara, Nobel akademik yayıncılık, 156 s.
---------, (1991). Müslüman-Türk devletleri tarihi, Ankara, TTK, 411 s.
Mevdûdî, Selçuklular tarihi I, Çev., Ali Genceli, İstanbul, Hilal yayınları, 1971, 276 s.
Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah, Câmiu’d-Düvel: Selçuklular tarihi I (Horasan-Irak, Kirman ve Suriye Selçukluları), Der. Ali Öngül, İzmir, Akademi kitbevi yayınları, 2000, 271 s.
Ögel, B. (2014). İslamiyetten önce Türk kültür tarihi, (Orta Asya kaynak ve buluntularına göre), Ankara, TTK, 455 s.
Öngül, A. (2014). Selçuklular tarihi I büyük Selçuklular, Irak, Kirman ve Suriye Selçukluları, İstanbul, Çamlıca yayınları, 545 s.
Reşidü’d-din Fazlullâh, Cami’ü’t-Tevârîh (Zikr-i Târih-i Âl-i Selçûk), Çev., Erkan Göksu-H.Hüseyin Güneş, Bilge kültür sanat yayınları, İstanbul, 2014, 208 s.
Sevim, A. & Merçil, E. (2014). Selçuklu devletleri tarihi siyaset, teşkilat ve kültür, Ankara, TTK,768 s.
Taneri, A. (1963). “Büyük Selçuklu imparatorluğunda vezirlik”, Ankara, Ankara üniversitesi tarih araştırmaları dergisi, 5(8), ss.75-186.
Turan, O. (1945). “Eski Türklerde okun hukuki bir sembol olarak kullanılması”, Belleten, Ankara, TTK, 19(35), ss, 305-319.
---------, (2003). Selçuklular tarihi ve Türk-İslam medeniyeti, İstanbul, Ötüken yayınları, 542 s.
Vergin, N. (2008). Siyasetin sosyolojisi kavramlar, tanımlar, yaklaşımlar, İstanbul, Doğan kitap, 352 s.
Yazıcı, N. (?). İlk Türk-İslam Devletleri tarihi, Ankara, Türkiye diyanet vakfı yayınları, 2014, 447 s.