Liderlik Uygulamaları Örgütsel Vatandaşlık Davranışları İlişkisinde Örgütsel Adalet Algısının Düzenleyici Etkisi: Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma

İşletme yönetimi yazınında Bateman ve Organ tarafından ilk kez 1983 yılında kullanılan Örgütsel Vatandaşlık kavramı bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Araştırmada işgörenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı gösterme düzeyini etkileyen önemli faktörlerden biri olduğu düşünülen liderlik uygulamaları boyutlarının etki düzeyinin ve bu etki üzerinde bir ara değişken olarak örgütsel adalet algısının rolünün netleştirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında katılımcılardan yöneticilerinin liderlik uygulamaları ile ilgili algıları, örgütsel adalet ile ilgili algıları ve örgütsel vatandaşlık davranışı eğilimleri ile ilgili veri toplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre örgütsel vatandaşlık davranışlarını en etkili şekilde açıklayan liderlik uygulamaları olarak harekete geçmeye imkân tanımak, model olmak ve paylaşılmış bir vizyon oluşturmak ile ilgili liderlik uygulamaları ön plana çıkmıştır.Örgütsel adalet algılarının örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki doğrudan etkisi değerlendirildikten sonra, örgütsel adalet algılarının liderlik uygulamaları, örgütsel vatandaşlık davranışları ilişkisindeki aracılık rolü değerlendirilmiştir. Yapılan analizde örgütsel adaletin kısmi olarak ara değişken rolü oynadığı, liderlik uygulamaları ve örgütsel vatandaşlık ilişkilerini güçlendirdiği gözlemlenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Liderlik davranışları, Örgütsel adalet, Örgütsel vatandaşlık, Dönüşümcü liderlik

The Effects of Managers Leadership Practices on Organisational Citizenship Behaviours and Intervening Role of Organisational Justice: Sample of Accommodation Sector in Mugla

The focal point of this study is organisational citizenship behaviour notion that came into prominence after the study about in this subject researched by Bateman and Organ in 1983. In this study we aim to research the effect of leadership practises on organisational citizenship behaviour and how organisational justice affects the relationship between leadership practises and organisational citizenship behaviour as an intervening variable. We collected data about leadership practices and organizational justice perceptions and organizational citizenship behaviour. According to findings, most related leadership practices with organizational citizenship behaviour are enable others to act, model to way and inspire a shared vision. Finally we evaluate intervening variable role of organizational justice perceptions on relationship between leadership practices and organizational citizenship behaviour. According to findings, organizational justice has partially an intervening variable role on relationship between leadership practices and organizational citizenship behaviour. Organizational justice intensifies positive effects of leadership practices on organizational citizenship behaviour

Keywords:

Leadership behaviours, Organisational justice, Organisational citizenship, Transformational leadership,

PDF

___

Adair, J. (2005). Kışkırtıcı Liderlik. Alteo Yayıncılık, İstanbul. Akbaş, T. T. (2011). Algılanan Kişi-Örgüt Uyumunun Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkisi, Yönetim Bilimleri Dergisi, 9 (1), 55-81.
Akyüz, B. (2012). Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık Davranışları ve Performans Üzerindeki Etkileri: Eğitim Sektörü Üzerine Bir Araştırma. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Doktora Tezi, Gebze.
Allison, B. J., Voss, R. S. and Dryer, S. (2001). Student Classroom And Career Success: The Role Of Organizational Citizenship Behavior. Journal of Education for Business, 76 (5), 282-288.
Arslantaş, C. ve Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü Liderlik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 261-286.
Asgari, A., Silong, A.D., Ahmad, A. ve Samah, B.A. (2008). The Relationship between Transformational Leadership Behaviors, Organizational Justice, LeaderMember Exchange, Perceived Organizational Support, Trust in Management and Organizational Citizenship Behaviors. European Journal of Scientific Research, 23 (2), 227-242.
Balcı, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma. 9. Baskı, Pegem Akademi, Ankara.
Bass, B.M. ve Avolio, B.J. (1990). Developing Transformational Leadership: 1992 and Beyond. Journal of European Industrial Training, 14, 21-27.
Bass, B.M., Stogdill, R.M., (1990), Bass Stogdill’s Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications. 3. Baskı, Free Press, New York.
Bateman ,T.S. ve Organ, D.W. (1983). Job Satisfaction and The Good Soldier: The Relationship Between Affect and Employee Citizenship. Academy of Management Journal, 26, 587-595.
Dalgın, T., Taslak, S./JSS15(2)(2016):359-393
Beugré, C.D. (1998). Managing Fairness in Organizations. Greenwood Publishing Group, Connecticut, London.
Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel İşletmelerin Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (19), 75-94.
Cohen-Charash, Y. ve Spector, P.E., (2001). The Role of Justice in Organizations: A Meta Analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86 (2), 278‐321.
Çerik, Ş. (2008). Örgütsel Davranışta Etkin Bir Olgu: Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Yönetim Kültür İletişim, (Ed. Jale POUSSARD M., Turhan ERKMEN), Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 175-211.
Çetinkaya, M. ve Çimenci, S. (2014). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi ve Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Yapısal Eşitlik Modeli Çalışması, Yönetim Bilimleri Dergisi, 12 (23), 237-278.
Çolak, M. ve Erdost, H.E. (2004). Organizational Justice: A Review of The Literature and Some Suggestions For Future Research, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (2), 51-84.
DeConinck, J.B. (2010). The Effect of Organizational Justice, Perceived Organizational Support, and Perceived Supervisor Support on Marketing Employees’ Level of Trust. Journal Of Business Research, 63, 1349‐1355.
Eren, E. (2000). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. 6. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
Eroğlu, F. (1998). Davranış Bilimleri. 4. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
Farh, J.L., Earley, P.C., ve Lin, S. (1997). Impetus for Extraordinary Action: A Cultural Analysis of Justice and Extra-role Behavior in Chinese Society. Administrative Science Quarterly, 42, 421–444.
Greenberg, J. (1987). A Taxonomy of Organizational Justice Theories. Academy of Management Review, 12 (1), 9-22.
Greenberg, J. ve Baron, R.A. (2000). Behavior in Organizations. 7. Baskı, PrenticeHall, New Jersey.
Hackett, R.D., Farh, J.L., Song, L. ve Lapierre, L.M. (2003). LMX and Organizational Citizenship Behavior: Examining The Links Within And Across Western And Chinese Samples, LMX: The Series. (Editör G. Graen), Information Age Publishing, Greenwich, Connecticut, 219-264.
Hill, L.A. (1999). “Parlak Elemanları Geliştirmek”, Harvard Business Review “Liderden Lidere”, (Çev: Salim Atay, Edt: Frances Hesselbein, Paul M. Cohen), Mess Yayınları, İstanbul.
Hunt, J.G. (1999). Transformational / Charismatic Leadership’s Transformation of the Field: An Historical Essay. Leadership Quarterly, 10 (2), 129-144.
Irak, D.U. (2004). Örgütsel Adalet: Ortaya Çıkışı, Kuramsal Yaklaşımlar ve Bugünkü Durumu. Türk Psikoloji Yazıları, 7 (13), 25-43.
İçerli, L. (2010). Örgütsel Adalet: Kuramsal Bir Yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5 (1), 67-92.
İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Çizgi Kitabevi, Konya.
İnce, M. ve Gül H. (2011). The Effect of Employees’ Perceptions Of Organizational Justice on OCB: An Application in Turkish Public Institutions. International Journal of Business and Management, 6 (6), 134-149.
İşbaşı, J.Ö. (2001). Çalışanların Yöneticilerine Duydukları Güvenin Ve Örgütsel Adalete İlişkin Algılamalarının Vatandaşlık Davranışının Oluşumundaki Rolü. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 51-73.
İşcan, Ö. F. ve Sayın, U. (2010). Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24 (4), 195- 216.
Kouzes, J.M., ve Posner, B.Z. (2007). The Leadership Challenge. 4. Baskı, JosseyBass, San Francisco. Dalgın, T., Taslak, S./JSS15(2)(2016):359-393
MacKenzie, S.B., Podsakoff, P.M., Fetter, R. (1991). Organizational Citizenship Behaviourand Objective Productivity as Determinants of Manageral Evaluations of Salespersons’ Performance. Organizational Behaviour and Human Decision Process, 50, 123-150.
Malatesta, R.M. ve Byrne, Z.S. (1997). The Impact of Formal and Interactional Justice on Organizational Outcomes. Twelfth Annual Conference of the Society for Industrial and Organizational Psychology, April, St. Louis.
Netemeyer R.G., Boles J.S., McKee D.O., McMurrian R. (1997). An Investigation Into The Antecedents of Organizational Citizenship Behaviors in a Personal Selling Context. Journal of Marketing, 61 (3), 85–98.
Organ, D.W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington MA, Lexington.
Organ, D.W. (1990). The Motivational Basis of Organizational Citizenship Behavior. In B. M. Staw & L. L. Cummings (Eds.), Research in Organizational Behavior, Vol.12 (pp.43-72). Greenwhich, CT: JAI Press.
Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İle Üniversite Öğrencilerinin Bazı Demografik Özellikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 20, Ocak-Haziran, 117-135.
Özkalp, E. (2003). Örgütsel Davranış. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1468: Eskişehir.
Özmen, Ö.N.T., Arbak, Y. ve Özer, P.S. (2007). Adalete Verilen Değerin Adalet Algıları Üzerindeki Etkisinin Sorgulanmasına İlişkin Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 7 (1), 19-35.
Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Moorman, R.H., & Fetter, R. (1990). Transformational Leader Behaviors And Their Effects On Followers’ Trust in Leader, Satisfaction And Organizational Citizenship Behaviors. Leadership Quarterly, 1, 107–142.
Liderlik Uygulamaları Örgütsel Vatandaşlık Davranışları İlişkisinde Örgütsel Adalet Algısının Düzenleyici Etkisi: Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma
Podsakoff P.M. ve MacKenzie, S.B. (1994). Organizational Citizenship Behaviors And Sales Unit Effectiveness. Journal of Marketing Research, August, 351-363.
Podsakoff , P.M., Mackenzie, S.B., Paine, J.B. ve Bachrach, D.G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review Of The Theoretical And Empirical Literature And Suggestions For Future Research. Journal of Management, 26 (3), 513-563.
Poyraz, K., Kara, H., Çetin, S.A. (2009). Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 71-91.
Sashkin, M. ve Rosenbach, W.E. (1993). A New Leadership Paradigm, in W.E.
Rosenbach & R. L. Taylor (Eds.), Contemporary Issues in Leadership, Westview Pres: Boulder, San Francisco and Oxford, 87-108.
Settoon, R.P. Bennett, N. ve Liden, R.C. (1996). Social Exchange in Organizations: Perceived Organizational Support, Leader–member Exchange, and Employee Reciprocity. Journal of Applied Psychology, 81, ss. 219–227.
Tengilimoğlu, D. (2005). Hizmet İşletmelerinde Liderlik Davranışları ile İş Doyumu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. G.Ü. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2005/ No:1.
Wayne, S.J., Shore, L.M. ve Liden, R.C. (1997). Perceived Organizational Support and Leader-Member Exchange: A Social Exchange Perspective. Academy of Management Journal, 40 (1), 82-111.
Yeşiltaş, M. (2013). Paternalist Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkisinde Dağıtım Adaletinin Aracılık Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5 (4), 50-70.
Yukl, G. (1989). Leadership in Organizations. Prentice Hall Inc, N.J. USA. Yücel, C. ve Samancı, G. (2009). Örgütsel Güven ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (1), 113-132. Dalgın, T., Taslak, S./JSS15(2)(2016):359-393
Zorlu, Ö. (2013). Bilgi Yönetimi Süreçlerinin Gerçekleştirilmesinde Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının Etkisi: Zincir Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü İşletme Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Aralık, Afyonkarahisar.