Lider-Üye Etkileşiminin Çalışan Sesliliği ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Psikolojik Güçlendirmenin Düzenleyici Rolü

Günümüz rekabet ortamında, çalışanların işletmeyi, süreçleri, ürünleri ya da hizmetleri daha ileriye taşıyabilmeleri için sahip olduğu bilgiyi ve fikirleri özgürce söyleyebileceği bir ortam hazırlanması gerekmektedir. Çalışanların psikolojik olarak güçlendirilmesi ve lider-üye etkileşiminin sağlanması bu ortamın yaratılmasında önemli birer etken olacaktır. Bununla birlikte, işletmelerin en önemli varlığı olan çalışanların işletmeye değer katması sağlanacak ve rekabet avantajının ortaya çıkmasına yol açacaktır. Bu çalışmada hizmet sektöründe çalışanların lider-üye etkileşim düzeylerinin çalışan sesliliğine ve işten ayrılma niyetine olan etkisini incelemek ve bu iki ilişkide psikolojik güçlendirmenin moderatör etkisini ölçmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Kütahya il merkezinde faaliyet gösteren çeşitli otel, kafe ve restoran işletmelerinde çalışan 155 kişiye ulaşılmış ve anket aracılığı ile veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 20.0 ve Process Makro eklentisinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre, lider-üye etkileşiminin çalışan sesliliğine olumlu, işten ayrılma niyetine olumsuz etkisinin olduğunu ve oluşan bu etkinin psikolojik güçlendirmenin moderatör etkisiyle birlikte arttı sonucuna ulaşılmıştır. Diğer bir ifadeyle, değişkenler arasında psikolojik güçlendirmenin düzenleyici etkisi arttıkça lider-üye etkileşiminin çalışan sesliliğine olumlu, işten ayrıma niyetine üzerine olumsuz etkisinin de arttığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Lider-Üye Etkileşimi, Psikolojik Güçlendirme, Çalışan Sesliliği, İşten Ayrılma Niyeti, Hizmet Sektörü

The Effect of Leader-Member Exchange (LMX) on Employee Voice and Turnover Intention: The Moderator Role of Psychological Empowerment

In today's competitive environment, businesses need to create an environment in which employees can freely express their knowledge and ideas to carry the business, processes, products or services into the future. Empowering employees psychologically and ensuring high leader-member exchange, it will be significant factors in creating this environment. As a result of this, employees, who are the most important assets of enterprises, will add value to the enterprise, and businesses gain a competitive advantage eventually. In this study, it is aimed to investigate the effect of leader-member exchange on employee voice and turnover intention in the service sector employees and to measure the moderator effect of psychological empowerment in these two relationships. To achieve these aims, 155 employees were reached in various hotels, cafes, and restaurants operating in the city center of Kütahya and the data were gathered through a survey form. The data obtained were analyzed by SPSS 20.0 and Macro Process extension. According to the results of the research, the leader-member exchange has a positive effect on employee voice, negative effect on turnover intention and psychological empowerment has a moderator effect on these two relationships. In other words, as the moderating effect of psychological empowerment increases between among variables, the effect of leader-member exchange on employee voice positively increases, on turnover intention negatively decreases.

Keywords:

Leader-Member Exchange (LMX), Psychological Empowerment, Employee Voice Behavior, Turnover Intention, Service Sector,

PDF

___

Aydın, E. (2017). Kültür Bağlamında Sosyal Mübadele: Kuramsal Bir Çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, UIK Special Issue, 547-562. Doi: 10.18092/ulikidince.323697. Baş, T., Keskin, N. & Mert, İ. S. (2010). Lider Üye Etkileşimi (LÜE) Modeli ve Ölçme Aracının Türkçe’de Geçerlik ve Güvenilirlik Analizi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 10(3), 1013-1039. Botero, I.C. & Van Dyne, L. (2009). Employee voice behavior interactive effects of LMX and power distance in the United States and Colombia. Management Communication Quarterly, 23(1), 84-104. Chan, S. C. H. & Yeung, D. (2016). The Impact of Leader-member Exchange (LMX) and Empowerment on Employee Voice Behavior. Nang Yan Business Journal, 4(1), 44-55. Collins, M. (2010). The effect of psychological contract fulfillment on manager turnover intentions and its role as a mediator in a casual, limited-service restaurant environment. International Journal of Hospitality Management, 29(4), 736-742. Conger, J.A. & Kanungo, R.N. (1988). The empowerment process: integrating theory and practice. Academy of Management Review, 13(3), 471-482. Çekmecelioğlu, H. G. & Ülker, F. (2014). Lider - Üye Etkileşimi ve Çalışan Tutumları Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma. KOSBED, 28, 35-58. Çetin, Ş. & Çakmakçı, C. (2012). Çalışan Sesliliği Ölçeğini Türkçeye Uyarlama Çalışması. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 22(2), 1-19. Çiftçi, D. Ö. (2019). Lider Üye Etkileşiminin İşe Adanmışlık Üzerindeki Etkisinde Psikolojik Güçlendirmenin Aracı Rolü. Business and Economics Research Journal, 10(1), 167-186 Doi: 10.20409/berj.2019.161. Dulebohn, J.H., Bommer, W.H., Liden, R.C., Brouer, R.L. & Ferris, G.R. (2011). A meta-analysis of antecedents and consequences of leader-member exchange: integrating the past with an eye toward the future. Journal of Management, 38(6), 1715-1759. Flickinger, M., Allscher, M. & Fiedler, M. (2016). The mediating role of leader–member exchange: a study of job satisfaction and turnover intentions in temporary work. Human Resource Management Journal, 26(1), 46-62. Frazier, M.L. & Fainshmidt, S. (2012). Voice climate, work outcomes, and the mediating role of psychological empowerment a multilevel examination. Group & Organization Management, 37(6), 691-715. Garg, S. & Dhar, R. L. (2016). Extra-Role Customer Service: The Roles of Leader–Member Exchange (LMX), Affective Commitment, and Psychological Empowerment. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 17(4), 373-396. Göktaş Kulualp H. & Savaşkan, Y. (2019). Kadın Çalışanlarda İş-Aile Çatışması, Duygusal Emek ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 25, 215-234. Gürel, E. B. (2016). Lider-Üye Etkileşiminin Çalışanların Tutumları Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1736-1743. Han, G.H. & Jekel, M. (2011). The mediating role of job satisfaction between leader-member exchange and turnover intentions. Journal of Nursing Management, 19, 41–49. Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis. New York: The Guilford Press.. Jada, U. & Mukhopadhyay, S. (2019). Empowering leadership and LMX as the mediators between leader’s personality traits and constructive voice behavior. International Journal of Organizational Analysis, 27(1), 74-93. Doi: 10.1108/IJOA-09-2017-1232. Janssen, O. & Gao, L. (2015). Supervisory responsiveness and employee self-perceived status and voice behavior. Journal of Management, 41(7), 1854-1872. Kanten, P . (2014). İşyeri Nezaketsizliğinin Sosyal Kaytarma Davranışı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Duygusal Tükenmenin Aracılık Rolü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1) , 11-26. Liden, R. & Maslyn, J. (1998). Multidimensionality of Leader Member Exchange: An Empirical Assessment Through Scale Development. Journal of Management, 24(1): 43-72 Maynes, T. D., & Podsakoff, P. M. (2014). Speaking more broadly: an examination of the nature, antecedents, and consequences of an expanded set of employee voice behaviors. Journal of Applied Psychology. 99(1), 87–112. Doi: 10.1037/a0034284. Mobley, W.H., Horner, S.O. & Hollingsworth, A.T. (1978). An Evaluation of Precursors of Hospital Employee Turnover. Journal of Applied Psychology, 63(4), 408-414. Morrison, E. W. (2011). Employee Voice Behavior: Integration and Directions for Future Research. The Academy of Management Annals, 5(1), 373-412. Örücü, E. & Özafşarlıoğlu, S. (2013). Örgütsel Adaletin Çalışanların İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde Bir Uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 335-358. Öztürk, M. & Eryeşil, K. (2016). Lider-Üye Etkileşimi ve Örgütsel Destek Algılarının Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 19(2), 123-141. Spreitzer, G.M. (1995). Psychological Empowerment in the Workplace: Dimensions, Measurement, and Validation. The Academy of Management Journal, 38(5). 1442-1465. Sürgevil, O., Tolay, E. & Topoyan, M. (2013). Yapısal Güçlendirme ve Psikolojik Güçlendirme Ölçeklerinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizleri. Journal of Yasar University, 8(31) 5371-5391. Şahin, F., (2011). Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi. Ege Akademik Bakış, 11(2), 277-288. Tangirala, S. & Ramanujam, R. (2008). Exploring nonlinearity in employee voice: the effects of personal control and organizational identification. Academy of Management Journal, 51(6), 1189-1203. Turgut, H., Tokmak, İ. & Ateş, M. F. (2015). Lider-Üye Etkileşiminin İşgören Performansına Etkisinde Çalışanların Örgütsel Adalet Algılarının Rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 2, 417-442. Üstün, F.K. & Doğan, S. (2014). Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi: Hizmet Sektörü Çalışanları Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(29), 573-587. Van Dyne, L. & Le Pine, J.A. (1998). Helping and voice extra-role behavior: Evidence of construct and predictive validity. Academy of Management Journal, 41, 108-119. Van Dyne, L., Ang, S., & Botero, I.C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40, 1359-1392. Wang, D., Gan, C. & Wu, C. (2016). LMX and employee voice: A moderated mediation model of psychological empowerment and role clarity. Personnel Review, 45(3), 605-615. Wijaya, N. H. S. (2019). Proactive Personality, LMX, and Voice Behavior: Employee– Supervisor Sex (Dis) similarity as a Moderator. Management Communication Quarterly, 33(1), 86-100. Yıldız, S. M. (2018). An empirical analysis of the leader–member exchange and employee turnover intentions mediated by mobbing: evidence from sport organisations. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 31(1), 480-497. Yılmaz, C. & Tan, A. (2018). Psikolojik Güçlendirmenin Örgütsel Özdeşleşmeye Etkisi Gaziantep Büyükşehir İtfaiyesinde Bir Araştırma. Türk İdare Dergisi, 486, 319-348. Yuan, L., Manh-Cuong, V. & Nguyen, T. T. N. (2019). Effect of Ethical Leadership and Leader-Member Exchange on Voice Behavior – Moderating Impact of Empowerment. European Journal of Business and Management, 11(9), 116-123. Zhao, H. (2014). Relative leader-member exchange and employee voice. Chinese Management Studies, 8(1), 27-40.