SU VERİLMİŞ VE YAŞLANDIRILMIŞ SEYRELTİK Al-Li İKİLİ ALAŞIMLARINDA POZİTRON KAYIP SPEKTROMETRESİ (PKS) VE TRANSMİSYON ELEKTRON MİKROSKOBU (TEM) İNCELEMELERİ

Saf Al, %0.1 ve %1,2Li içeren Al-alaşımları 530°C’de 20 dakika homojenize sonrası su verme işlemine tabii tutuldular. Ayrıca Al-%1,2Li ikili alaşımı 18 aylık tabii yaşlandırmaya ve 190°C’de 8 saatlik suni yaşlandırmaya maruz bırakıldı. Aynıalaşım ilave olarak, su verme sonrası 350°C’ye kadar ısıtıldı ve sonra ~20 saatlik tavlama süreleri sonunda oda sıcaklığına soğutuldu. Saf Al ve Al-%1,2Li ikili alaşımı Pozitron Kayıp Spektrometresi (PKS); Al-Li ikili seyreltik alaşımlar iseTransmisyon Elektron Mikroskobu (TEM) incelemelerine tabii tutuldular. PKS ve TEM çalışması ile AI-Li alaşımlarında, kararlı durum için, pozitronların su verme sonrası (Al-%0,1Li) ve 6 aylık tabii yaşlandırma ya da 190°C’de 8 saatlik suniyaşlandırma sonrası (Al-%1,2Li) kaçabildiği yapı hatalarının “oktahedral atom boşluğu yığılması” olduğu gösterildi ve bunların oluşum entalpisi 0,12eV olarak hesaplandı. Al-%1,2Li alaşımında, kararsız durum için, kritik sıcaklığın 180°Colduğu, bu kritik sıcaklıktan daha düşük sıcaklıklarda pozitronların serbest; yüksek sıcaklıklarda ise pozitronların yapıdaki aşırı doymuş atom boşluklarına bağlanarakyapı hatalarına kaçtıkları ve böylelikle ortadan kayboldukları gösterildi.

POSITRON ANNIHLATION SPECTROSCOPY (PAS) AND TRANSMISSION ELECTRON MICROSCOPY (TEM) ANALYSES OF QUENCHED AND AGED, DILUTE Al-Li BINARY ALLOYS

Pure Al and Al-Li binary alloys with 0.1wt% and 1.2wt%Li were homogenised at530°C for 20 min.s followed by water quenching to room temperature. In addition,Al-1.2wt%Li binary alloy subjected to both ~18 months of natural aging andartificial aging at 190°C for 8 hours. The same material was also heated after waterquench up to 350°C followed by ~20 hours annealing at the temperature and thenwas cooled, slowly to room temperature. Positron annihilation spectroscopy (PAS)analysis was carried out on pure Al and Al-1.2wt%Li binary alloy; and transmissionelectron microscopy (TEM) investigation was applied to Al-Li binary alloys. In Al- Li binary alloys for equilibrium condition (stable state) PAS and TEM investigationshowed that positrons could only escape to voids after water quench (in Al0.1wt%Li alloy) and after 6 months natural ageing or artificial ageing at 190°C for 8hours (in Al-1.2wt%Li alloy). Effective void formation enthalpy was calculated tobe 0.12eV. In Al-1.2wt%Li binary alloy under non-equilibrium condition (unstablestate), it was shown that critical annealing temperature was 180°C; below whichpositrons were in their free state, above which they were in their bound state. In theirbound state, positrons bind to excess vacancies and them together escape to vacancysinks for annihilation from the solution (matrix).