Özgür GÖÇER, Ayşe ÖZBİL TORUN, Mujesira BAKOVİÇ

Kent dışı bir üniversite kampüsünün dış mekânlarında ısıl konfor, kullanım ve mekân dizim analizi

Ülkemizde genç nüfus yoğunluğunun fazla olması, üniversiteler üzerinde sürekli büyüme ve gelişme baskısı oluşturmaktadır. Bu ihtiyacın karşılanmasında yeni üniversitelerin açılması ya da mevcut üniversitelerin kapasitesinin arttırılması yoluna gidilmektedir. Büyüme ve gelişme talebini karşılamak için üniversiteler, kent içinde yer bulunamaması ya da arsaların çok pahalı olması nedeniyle, yeni gelişmiş teknolojilerle donatılmış ve geniş arazilere yayılmış kampüslerini iletişim ve ulaşım araçlarındaki gelişmelerden de faydalanarak kent çeperlerinde ya da kent dışında kurmaktadırlar. Sahip olduğu nüfus ve içerdiği işlevsel alanlar bakımından kentsel ölçekte bir yerleşme olarak ele alınabilecek bu kampüslerde birimler arası ilişkileri ve bu birimleri çevreleyen dış mekânların kullanım değerini araştırmak, kendi başına yeterli bir yaşam alanı haline gelen kent dışı kampüslerde çok daha büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda yürütülen bu çalışma, kent dışı bir üniversite kampüsünde dış mekân fiziksel koşullarını incelemek üzere yapılan ısıl konfor, kullanım ve mekân dizim analizlerini içermektedir. Çalışmada üç yöntem izlenmiştir. İlk yöntem davranış haritalaması ile kampüsün kullanılan ve kullanılmayan alanlarının tespit edilmesi ve bu tespitler doğrultusunda kullanıcı davranış haritalarının oluşturulmasıdır. İkinci yöntem kullanıcı davranış haritalarıyla ortaya konan kullanım değeri üzerinde etkili bir diğer unsur olan kullanıcıların deneyimledikleri mekânda ne derece konforlu olduklarının araştırılmasıdır. Kişisel özelliklerin yanı sıra fiziksel çevre etmenleriyle de oluşan ısıl konfor algısı kullanıcının mekân seçiminde ve mekânı kullanım süresinde etkili olabilmektedir. Üçüncü yöntem ise, mekân dizim analizi ile fiziksel çevreye bağlı olan durumu tespit edip kampüsün bütünleşik ve yalıtılmış alanların ortaya çıkarılmasıdır. Bu üç yöntemin sonuçları çakıştırılarak kampüs tasarımının güçlü ve zayıf yanları tespit edilmiş, bu tespitler doğrultusunda iyileştirilmeler ve potansiyel alanların değerlendirilebilmesi için öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

“Kent dışı kampüs”, “Dış mekân”, “Kullanım analizi”, “Mekân dizim analizi”, "Isıl konfor"

PDF

___

www.tdk.gov.tr erişim tarihi 22.12.2016
Kortan E., Çağdaş Üniversite Kampusları Tasarımı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara,1981.
Türeyen, M. N., Yükseköğretim Kurumları-Kampuslar, Tasarım Yayın Grubu. İstanbul, 2002.
Turner, P.V., ‘’Campus’’ An American Planning Tradition, The MIT Press, 1995.
Paker, N. Üniversite-Kampüs İlişkisinin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir Okuma, Mimarlık Kültür Dergisi, Mimarist, 16/55, 2016.
Öztürk N., Üniversite Kampüs Yapıları ve Üniversite Kent İlişkisi, Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.
Dober R.P., Campus landscape, functions, forms and features, John Wiley & Sons, Inc, 2000.
Christiaanse, K., “Campus to City: Urban Design for Universities” 2004 http://www.christiaanse.arch.ethz.ch/upload/Campus_City_udforuni.pdf erişim tarihi 21.12.2016
Erkman U., Büyüme ve Gelişme Açısından Üniversite Kampüslerinde Planlama ve Tasarım Sorunları, İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul, 1990.
http://www.yok.gov.tr/web/guest/universiteler son erişim tarihi 03.12.2016
Payne S., Open space: People space, Journal of Environmental Psychology, 29, 532–533, 2009.
Gül A. ve Küçük V., Kentsel Açık-Yeşil Alanlar Ve Isparta Kenti Örneğinde İrdelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 2, ISSN: 1302-7085, 29, 27-48; 2001.
Erdönmez M.E. ve Akı A., Açık Kamusal Kent Mekânlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri, YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi YTU Arch. Fac. e-Journal Cilt 1, Sayı 1, Volume 1, Issue 1, 2005.
Şensoy N. ve Karadağ A.A., Sosyal Etkileşimin Komşuluk Düzeyinde Geliştirilmesine Yönelik Bir Araştırma: Ankara TOKİ Atakent Sitesi Örneği, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt/Vol. 2 Sayı/No. 6): 279-289, 2012.
Velioğlu S., Bir açılış olarak mekan, Yem yayınları, İstanbul, 2013.
Çubukçu, E.,ve Isitan, Z. N. Does student behavior differ in relation to perception/evaluation of campus environments? A post-occupancy research in two university campuses. Gazi University Journal of Science, 24(3), 547-558, 2011.
Erçevik, B., ve Önal, F. Üniversite kampüs sistemlerinde sosyal mekân kullanımları. Megaron Journal, 151-161, 2011.
Yıldız, D., ve Şener, H. Binalarla tanımlı dış mekanların kullanım değeri analiz modeli. İTÜDERGİSİ/a, 5(1), 2010.
Lau, S. S. Yu, Z. Gou, and Y. Liu. "Healthy campus by open space design: Approaches and guidelines." Frontiers of Architectural Research 3.4 452-467, 2014
Golicnik, B. ve Marusic, D., Behavioral maps and GIS in place evaluation and design, in Alam, B. M. (ed.) Application of Geographic information System, 113-138, 2012.
Wang, Y., et al. "Thermal comfort in urban green spaces: a survey on a Dutch university campus." International journal of biometeorology (2016): 1-15.
Olgyay V., 1973. Design with Climate: Bioclimatic Approach to Architectural Regionalism, Princeton University Press, New Jersey.
Stathopoulos T., 2006. “Pedestrian level winds and outdoor human comfort” Journal of Wind Engineering and Industrial Aerodynamics, 94, 769–780
Middela A., vd., 2014. “Impact of urban form and design on mid-afternoon microclimate in Phoenix Local Climate Zones”, Landscape and Urban Planning, 122, 16– 28
Chen L. ve Edward N. 2012. “Outdoorcomfort and outdoor activities: A review of research in the past decade”, Cities, 29, 118–125
Yahia M.W. ve Johansson E., 2014. “Landscape interventions in improving thermal comfort in the hot dry city of Damascus, Syria–The example of residential spaces with detached buildings”, Landsc Urban Plan, pp. 1–16
Hwang R.L. ve Lin TP. 2007. “Thermal comfort requirements for occupants of semioutdoor and outdoor environments in hot-humid regions”. Architectural Science Review;50:60–7.
Hedquist B. C. ve Brazel A. J., 2014. “Seasonal variability of temperatures and outdoor human comfort in Phoenix, Arizona, U.S.A.” , Building and Environment, 72, 377-388
Klemm W. vd. 2015. ”Psychological and physical impact of urban green spaces on outdoor thermal comfort during summertime in The Netherlands”, Landscape Building and Environment, 83, 120-128
Taleghani M., vd., 2015. “Outdoor thermal comfort within five different urban forms in the Netherlands”, Building and Environment, 83, 65-78
Nikolopoulou M. ve Lykoudis S., 2006. “Thermal comfort in outdoor urban spaces: analysis across different European countries”, Building and Environment 41 (11), 1455-1470
Andrade H, ve Alcoforado M- J. 2007. “Microclimatic variation of thermal comfort in a district of Lisbon (Telheiras) at night”, Theoretical and Applied Climatology;92:225–37.
Oliveira S, ve Andrade H. 2007. “An initial assessment of the bioclimatic comfort in an outdoor public space in Lisbon”, International Journal of Biometeorology;52:69–84.
Hwang R.L. ve Lin TP. 2007. “Thermal comfort requirements for occupants of semioutdoor and outdoor environments in hot-humid regions”. Architectural Science Review;50:60–7.
Johansson E., vd., 2014. “Instruments and methods in outdoor thermal comfort studies – The need for standardization”, Climate 10 () 346–366
ISO 7726 (1998) Ergonomics of the thermal environment—instruments for measuring physical quantities. ISO 7726 International Organization for Standardization, Genève
Lin T.P., Matzarakis A. ve Hwang R.L., 2010. “Shading effect on long-term outdoor thermal comfort”, Building and Environment 45, 213–221
Makaremi, Nastaran, et al. "Thermal comfort conditions of shaded outdoor spaces in hot and humid climate of Malaysia." Building and environment 48 (2012): 7-14.
Benedikt, M.L. To take hold of space: isovists and isovist field. Environment and Planning B, 6, 47-65, 1979.
Turner, A. ve diğ., From isovists to visibility graphs: a methodology for the analysis of architectural space. Environment and Planning B: Planning and Design, 28(1), 103-121, 2001.
Hölscher, C., Brösamle M., ve Vrachliotis G., Challenges in Multilevel Wayfinding: A Case study with Space Syntax Technique, Environment and Planning B: Planning & Design, 39, 63-82, 2012.
Conroy-Dalton, R. The secret is to follow your nose Route path selection and angularity. Environment and Behavior, 35(1), 107-131, 2003.
Turner, A., & Friedrich, E., Depthmap Software. University College London: London, UK, 2011.
Hillier, B.ve Hanson, J. The Social Logic of Space.. Cambridge: Cambridge University Press. 1984
Campos A. ve Golka, T., Public Spaces Revisited: A Study of the Relationship Between Patterns of Stationary Activity and Visual Fields. 5th Space syntax Symposium, 13-17 Haziran, Delft. 2005.
Yaylalı-Yıldız, B., Czerkauer-Yamu, C. ve Çil,E., Exploring the effects of spatial and social segregation in university campuses, IZTECH as a case study, Urban Design International, 19, 125-143, 2014.46
Lerman Y., Rofè Y. ve Omer I., Using Space Syntax to Model Pedestrian Movement in Urban Transportation Planning Geographical Analysis Volume 46, Issue 4, Pages 392–410, 2014