JSMAA tabanlı yeni bir eklenti: SWARA-JSMAA ve akrobasi uçağı seçimi

Karar vericiler tarafından en iyi seçeneğin belirlenmesi oldukça zor bir süreçtir. Genellikle farklı disiplinlerde bulunan karar vericiler, farklı disiplinlere ait tercihlerini karar grubunu etkilememek amacı ile veya alan uzmanı olmadıkları için seçim konusunda değerlendirme yapmak istemezler. Stokastik Çok Kriterli Kabul Edilebilirlik Analizi (SMAA), seçim kriterlerine yönelik bilginin eksik olduğu, bilgiye ait kesin bir yargıya varılamadığı, kritere ait bilgilere güvenilemediği veya tercihlerin belli edilmek istenmediği durumlarda tercih edilen çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerindendir. SMAA yönteminin el ile çözümü oldukça zor olup çözüm için çoğunlukla SMAA yöntemlerinin açık kaynaklı bir uygulaması olan JSMAA yazılımı kullanılmaktadır.   Aşamalı Ağırlık Değerlendirme Oran Analizi (SWARA) metodu ise, kriterlerin ağırlık oranlarının değerlendirilmesi yöntemine dayanan, karar vericilerin değerlendirme konusunda mutabık olmadıkları durumda kullanılabilen son dönemde yaygınlaşmış ve bilinen ÇKKV metotlarına göre basit ve hızlı süreçleri içeren bir metot olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak SWARA metodunun ağırlık hesaplamasına yönelik bir paket program yoktur. Bu çalışmada, SWARA metodunun ağırlık hesaplamasına yönelik bir yazılım gerçekleştirilmiş ve ilgili yazılım JSMAA programına entegre edilerek SWARA–SMAA-2 metodu önerilmiştir.   Çalışmanın amacı, karar verici durumda bulunan alan uzmanlarının değerlendirmelerinin önem ağırlıkları vasıtası ile SMAA yöntemine entegre edilerek belirsiz ve kesin olmayan verilerin etkisini azaltmak, bağımsız bir karar verme süreci tasarlamak ve bunu bir paket program vasıtası ile kullanıma sunmaktır. Önerilen yöntem, öncelikle literatürdeki ilaç fayda risk analizi problemine uygulanmış, elde edilen sonuçlar bu probleme yönelik yapılan diğer çalışmalar ile karşılaştırılmıştır. Yapılan değerlendirmelerin sonucu SWARA-SMAA-2 metodunun güvenilir ve tutarlı sonuçlar verdiği görülmüştür. Uygulama kısmında ise geliştirilen JSMAA programı vasıtası ile Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı için akrobasi uçağı seçimi SMAA-2 ve SWARA-SMAA-2 yöntemleri kullanılarak yapılmış ve elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır.

___

  • Lourenzutti, R., & Krohling, R. A., The Hellinger distance in Multicriteria Decision Making: An illustration to the TOPSIS and TODIM methods. Expert Systems with Applications, 41(9), 4414–4421, 2014. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2014.01.015
  • Figueira, J., Mousseau, V., & Roy, B., ELECTRE METHODS Introduction : A brief History. Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, 1–35, 2005. https://doi.org/Doi 10.1007/0-387-23081-5_4
  • Wulf, D., & Bertsch, V., A natural language generation approach to support understanding and traceability of multi-dimensional preferential sensitivity analysis in multi-criteria decision making. Expert Systems with Applications, 83, 131–144, 2017. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2017.04.041
  • Saaty T. L., The Analytic Hierarchy Process, New York: McGraw-Hill, 1980. ISBN: 0070543712
  • Behzadian, M., Khanmohammadi Otaghsara, S., Yazdani, M., & Ignatius, J., A state-of the-art survey of TOPSIS applications. Expert Systems with Applications, 39(17), 13051–13069, 2012. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2012.05.056
  • Cheng, C. H., Yang, K. L., & Hwang, C. L., Evaluating attack helicopters by AHP based on linguistic variable weight. European Journal of Operational Research, 116(2), 423–435, 1999. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(98)00156-8
  • Dožić, S., & Kalić, M., An AHP approach to aircraft selection process. In Transportation Research Procedia (Vol. 3, pp. 165–174), 2014. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2014.10.102
  • Dožić, S., & Kalić, M., Comparison of two MCDM methodologies in aircraft type selection problem. In Transportation Research Procedia (Vol. 10, pp. 910–919), 2015. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2015.09.044
  • Wang, T. C., & Chang, T. H., Application of TOPSIS in evaluating initial training aircraft under a fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 33(4), 870–880, 2007. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2006.07.003
  • Sun, X., Gollnick, V., & Stumpf, E., Robustness Consideration in Multi-Criteria Decision Making to an Aircraft Selection Problem. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 18(1–2), 55–64, 2011. https://doi.org/10.1002/mcda.471
  • Sánchez-Lozano, J. M., Serna, J., & Dolón-Payán, A., Evaluating military training aircrafts through the combination of multi-criteria decision making processes with fuzzy logic. A case study in the Spanish Air Force Academy. Aerospace Science and Technology, 42, 58–65, 2015. https://doi.org/10.1016/j.ast.2014.12.028
  • Bruno, G., Esposito, E., & Genovese, A., A model for aircraft evaluation to support strategic decisions. Expert Systems with Applications, 42(13), 5580–5590, 2015. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2015.02.054
  • Ozdemir, Y., & Basligil, H., Aircraft selection using fuzzy ANP and the generalized choquet integral method: The Turkish airlines case. Journal of Intelligent and Fuzzy Systems, 31(1), 589–600, 2016. https://doi.org/10.3233/IFS-162172
  • Tervonen, T., & Lahdelma, R., Implementing stochastic multicriteria acceptability analysis. European Journal of Operational Research, 178(2), 500–513, 2007. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2005.12.037
  • Baccour, L., Amended fused TOPSIS-VIKOR for classification (ATOVIC) applied to some UCI data sets. Expert Systems with Applications, 99, 115–125, 2018. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2018.01.025
  • Lahdelma, R., Hokkanen, J., & Salminen, P., SMAA - Stochastic multiobjective acceptability analysis. European Journal of Operational Research, 106(1), 137–143, 1998. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(97)00163-X
  • Lahdelma, R., & Salminen, P., A method for ordinal classification in multicriteria decision making. In Proceedings of the 10th IASTED International Conference on Artificial Intelligence and Applications, 2010.
  • Tervonen, T., Lahdelma, R., Almeida Dias, J., Figueira, J., & Salminen, P., SMAA-TRI In I. Linkov, G. A. Kiker, & R. J. Wenning (Eds.), Environmental Security in Harbors and Coastal Areas: Management Using Comparative Risk Assessment and Multi-Criteria Decision Analysis, Springer Netherlands (pp. 217–231), 2007. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-5802-8_15
  • Tervonen, T., & Figueira, J. R., A survey on stochastic multicriteria acceptability analysis methods. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 15(1–2), 1–14, 2008. https://doi.org/10.1002/mcda.407
  • Tervonen, T., JSMAA: Open source software for SMAA computations. International Journal of Systems Science, 45(1), 69–81, 2014. https://doi.org/10.1080/00207721.2012.659706
  • Petrović, G. S., Madić, M., & Antucheviciene, J., An approach for robust decision making rule generation: Solving transport and logistics decision making problems. Expert Systems with Applications, 106, 263–276, 2018. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2018.03.065
  • Yang, J. L., & Tzeng, G. H., An integrated MCDM technique combined with DEMATEL for a novel cluster-weighted with ANP method. Expert Systems with Applications, 38(3), 1417–1424, 2011. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2010.07.048
  • Keršuliene, V., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z., Selection of rational dispute resolution method by applying new step‐wise weight assessment ratio analysis (SWARA). Journal of Business Economics and Management, 11(2), 243–258,2010. https://doi.org/10.3846/jbem.2010.12
  • Çakır, E., Akel, G., & Doğaner, M., Türkiye’de Faali̇yet Gösteren Özel Alışveriş Si̇teleri̇ni̇n Bütünleşi̇k SWARA - WASPAS Yöntemi̇ ile Değerlendi̇ri̇lmesi̇. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2018(18. EYİ Özel Sayısı), 599–616, 2018. https://doi.org/10.18092/ulikidince.347658
  • Hillege, H. L., Buskens, E. ve Postmus, D., A State-of-the-Art Multi-criteria Model for Drug Benefit-Risk Analysis, University of Groningen, 2010. http://drugis.org/files/tervonenantidep-SOM-final.pdf.
  • Kizilkaya Aydogan, E., & Özmen, M., Stokastik çok kriterli karar vermede iki yeni yöntem: smaa- gri ilişkisel analiz ve smaa-dematel-gri ilişkisel analiz. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 30(4), 627–640, 2015. ISSN: 13001884.
  • Hashemkhani Zolfani, S., Aghdaie, M. H., Derakhti, A., Zavadskas, E. K., & Morshed Varzandeh, M. H., Decision making on business issues with foresight perspective; An application of new hybrid MCDM model in shopping mall locating. Expert Systems with Applications, 40(17), 7111–7121, 2013. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2013.06.040
  • Tuş Işık, A., & Aytaç Adalı, E., A new integrated decision making approach based on SWARA and OCRA methods for the hotel selection problem. International Journal of Advanced Operations Management, 8(2), 140–151, 2016. https://doi.org/10.1504/IJAOM.2016.079681
  • Lahdelma, R., & Salminen, P., SMAA-2: Stochasitc multicriteria acceptability analysis for group decision making. Operations Research, 49(3), 444–454, 2001. https://doi.org/10.2307/3088639
  • D. Okul, C. Gencer, E. K. Aydogan, A Method Based on SMAA-Topsis for Stochastic Multi-criteria decision making and a Real-World Application. International Journal of Information Technology & Decision Making. 13, 957–978, 2014.
Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-1884
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1986
  • Yayıncı: Oğuzhan YILMAZ
Sayıdaki Diğer Makaleler

Peynir altı suyu derişikleştirilme süreci için çeşitli membran temas ettirici sistemlerinin karşılaştırılması

Ayça HASANOĞLU

Sürdürülebilir enerji yönetimi için yapay sinir ağları ve ARIMA metotları kullanılarak melez tahmin modelinin tasarlanması ve geliştirilmesi: Tütün endüstrisinde vaka çalışması

Hamdi Giray REŞAT

Termal indirgenmiş grafen oksit ile elektrokimyasal olarak askorbik asit tayini

Merve OKUTAN

Sertliği değiştirilebilir bir ayak bileği dış iskelet robotun çeşitli kontrolcüler ile pozisyon takibi kontrol performansının değerlendirilmesi

Ergin KILIÇ, Bahri ŞEKERCİ, Hasbi KIZILHAN, Özgür BAŞER

Sergileme mekânlarında tasarım başarımının artırılmasına yönelik kriterlerin belirlenmesinde analitik bir yaklaşım

S. Banu GARİP

Biyoreaktör depolama alanlarında sızıntı suyu karakterizasyonu

Esra TINMAZ KÖSE, İbrahim DEMİR

Tarihi binaların sağlamlaştırılması için killi kireçtaşından üretilen enjeksiyon malzemesinin karakterizasyonu

Didem OKTAY, Mehmet UĞURYOL, M. Buğra GÜNER, A. Binnaz HAZAR YORUÇ, Nabi YÜZER

Sıkıştırılmış yüksek plastisiteli kil bir zeminde hacim değişimi davranışının farklı başlangıç koşulları için incelenmesi

Hazal Berrak GENÇDAL, Saadet Arzu BERİLGEN, Havvanur KILIÇ

Tek geçişli bir havalı güneş kollektörü tasarımı, imalatı ve farklı kütle debilerinde ısıl analizi

Selçuk DARICI

Doygun kumların statik ve dinamik davranışlarının bünyesel modellenmesine yönelik geliştirilen sayısal formülasyonların karşılaştırmalı çalışması: Yeni bir pekleşme kuralı önerisi

Mehmet Barış Can ULKER