Metin ERSOY, Mustafa Yavuz ÇELİK, Liyaddin YEŞİLKAYA, Osman ÇOLAK

İş sağlığı ve güvenliği problemlerinin çözümünde Fine-Kinney ve gia yöntemlerinin entegrasyonu

Bu çalışmada, iş sağlığı ve güvenliği tabanlı problemlerin çözümünde çok kriterli karar verme yöntemlerinin uygulanabilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla bir mermer ocağında yapılan blok üretim faaliyetleri incelenmiş, muhtemel kaza türleri ve etkileri belirlenmiştir. Ocakta risk analizinde Fine-Kinney yöntemi uygulanmış, elde edilen veriler Gri İlişkisel Analiz yöntemine göre değerlendirilmiştir. Değerlendirme, kaza türünün derecendirilmesi ve üretim sürecinin derecelendirilmesi olmak üzere iki farklı bakış açısından yapılmış olup kriterlerin ağırlıklandırılmasında Borda Sayım yöntemi uygulanmıştır. Sonuç olarak en etkili kaza türlerinin “çalışana elektrik çarpması”, “çalışanın hareketli bir nesne ile çarpışması”, “çalışanın yüksekten düşmesi”, “çalışanın üzerine parça düşmesi” ve “çalışanı bir nesnenin kesmesi, delmesi ya da batması” şeklindeki kazalar olduğu görülmüştür. Ayrıca üretim sürecinin en riskli aşamalarının da “telin deliklerden geçirilmesi”, “telin burulması, eklenmesi”, “öteleme, dolgu, devirme”, “su ve elektrik tesisatının taşınması, kurulması, sökülmesi”, “elmas tel kesme makinası normal kesme” ve “delme” faaliyetleri olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İş sağlığı ve güvenliği, Çok kriterli karar verme, Fine-Kinney yöntemi, Gri İlişkisel analiz, Mermer ocağı

PDF

___

ERSOY Metin, 2015, “A proposal on occupational accident risk analysis: A case study of a marble factory”, Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 21:8, 2099-2125, DOI: 10.1080/10807039.2015.1017878
ÇSGB, 2007, “5 Adımda risk değerlendirmesi”, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, No:140, Ankara, 30 s.
ÖZKILIÇ Özlem, 2005, “İş sağlığı ve güvenliği, yönetim sistemleri ve risk değerlendirme metodolojileri”, Türk İşveren Sendikaları Konfederasyonu, No:246, Ankara, 244 s. [http://iyh.istabip.org.tr/sirer/isys/3.pdf]
DÜLGER Sezen, 2015, “Bir mermer işletmesindeki problemlerin TRIZ Yöntemi ile değerlendirilmesi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, [Yüksek lisans tezi, Dn. ULUTAŞ B.], Eskişehir, 97 s.
VELASQUEZ Mark & HESTER Patrick T., 2013, “An analysis of multi-criteria decision making methods”, International Journal of Operations Research, 10(2), 56-66. [https://pdfs.semanticscholar.org/…]
ESPİNO Daniel Jato, LOPEZ Elena Castillo, HERNANDEZ Jorge Rodriguez & JORDANA Juan Carlos Canteras, 2014, “A review of application of multi-criteria decision making methods in construction”, Automation in Construction, 45, 151-162. DOI: dx.doi.org/10.1016/j.autcon.2014.05.013
MARDANI Abbas, JUSOH Ahmad, MD NOR Khalil, KHALIFAH Zainab, ZAKWAN Norhayati & VALIPOUR Alireza (2015), “Multiple criteria decision-making techniques and their applications-a review of the literature from 2000 to 2014”, Economic Research, 28(1), 516-571. DOI: 10.1080/1331677X.2015.1075139
ERSOY Metin, 2013, “The role of occupational safety measures on reducing accidents in marble quarries of Iscehisar region”, Safety Science, 57, 293-302. DOI: dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2013.03.005
ÖZTÜRK Osman, 2009, “Türkiye karayollarında trafik kazalarının nedeni ve bu kazaların analizi”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü [Yüksek lisans tezi, Dn. BORAN K.], Ankara, 106 s.
ÜSTÜN Abdullah Korkut & ANAGÜN Ahmet Sermet, 2016, “İstanbul’un ilçelerinin afet yönetimi açısından önem ağırlıklarının analitik hiyerarşi süreci kullanılarak belirlenmesi”, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31(1), 119-128. DOI: 10.17341/gummfd.08342
YILMAZ Nahit & ŞENOL Mehmet Burak, 2017, “İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme süreci için bulanık çok kriterli bir model ve uygulaması”, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University 32(1), 77-87. DOI: 10.17341/gazimmfd.300597
İNAN Umut Hulusi, GÜL Sait & YILMAZ Hafize, 2017, “A multiple attribute decision model to compare the firms’ occupational health and safety management perspectives”, Safety Science, 91, 221-231. DOI: dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2016.08.018
ÖZFIRAT Pınar Mızrak, 2014, “Bulanık önceliklendirme metodu ve hata türü ve etkileri analizini birleştiren yeni bir risk analizi yöntemi”, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 29(4), 755-768. DOI: dx.doi.org/10.17341/gummfd.04423
KOKANGÜL Ali, POLAT Ulviye, DAĞ Cansu, 2017, “A new approximation for risk assessment using the AHP and Fine Kinney methodologies”, Safety Science, 91, 24-32. DOI: dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2016.07.015
QIAOXIU Wang, HONG Wang, ZUOQIU Qi, 2016, “An application of nonlinear fuzzy analytic hierarchy process in safety evaluation of coal mine”, Safety Science, 86, 78-87. DOI: dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2016.02.012
YARI Mojtaba, BAGHERPOUR Raheb, ALMASI Najmeddin, 2016, “An approach to the evaluation and classification of dimensional stone quarries with an emphasis on safety parameters”, The Mining-Geology-Petroleum Engineering Bulletin, 31(3), 15-26. DOI: 10.17794/rgn.2016.3.2
DENG Julong, 1989, “Introduction to grey system theory”, The Journal of Grey System, 1(1), 1-24. [http://www.researchinformation.co.uk/…]
ÜSTÜNIŞIK Naime Zerrin, 2007. “Türkiye'deki iller ve bölgeler bazında sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması: gri ilişkisel analiz yöntemi ve uygulaması”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü [Yüksek lisans tezi, Dn. GÜNGÖR Z.], Ankara, 132 s.
AI Xinbo, HU Yanzhu & CHEN Guohong, 2014, “A systematic approach to identify the hierarchical structure of accident factors with grey relations”, Safety Science, 63, 83-93. DOI: dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2013.11.001
YANG Fan, QIAN Xinming & HUANG Ping, 2012, “Fire Safety assessment of underground buildings based on grey relational analysis”, 2012 International Symposium on Safety Science and Technology, Procedia Engineering 45, 89-95. DOI: 10.1016/j.proeng.2012.08.126
ZHOU Qingji & THAI Vinh V., 2016, “Fuzzy and grey theories in failure mode and effect analysis for tanker equipment failure prediction”, Safety Science, 83, 74-79. DOI: dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2015.11.013
LU M. & WEVERS K., 2007, “Application of grey relational analysis for evaluating road traffic safety measures: advanced driver assistance systems against infrastructure redesign”, The Institution of Engineering and Technology, 1(1), 3-14. DOI: 10.1049/iet-its:20060022
KURT Hüseyin, YEŞİLKAYA Liyaddin, ERSOY Metin & KEKEÇ Bilgehan, 2016, “Mermer ve parlatılabilir kayaçlar”, Atlas Akademi, 274 s. ISBN 978-605-65413-7-7
BRADLEY Frededick, 1997, “Guide to the marble quarries in Carrara”, Internazionale Marmi e Macchine Carrara, Tuscany, 95 p.
PEKER İskender & BAKİ Birdoğan, 2011, “Gri ilişkisel analiz yöntemiyle Türk sigortacılık sektöründe performans ölçümü”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 4(7), 1-17. [http://dergipark.ulakbim.gov.tr/...]
WEN Kun-Li, 2004, “The grey system analysis and its application in gas breakdown and var compensator finding”, International Journal of Computational Computing, 2(1), 21-44.
HSIA K.H. & WU J.H., 1998, “A study on the data preprocessing in grey relational analysis”, Journal of Chinese Grey System Association, 1, 47-53.
WU Hsin-Hung, 2002, “A comparative study of using grey relational analysis in multiple attribute decision making problems”, Quality Engineering, 15(2), 209-217. DOI: dx.doi.org/10.1081/QEN-120015853
ERSOY Metin, ELEREN Ali & ŞİMŞEK Şevki, 2009, “Hata türü ve etkileri analizi ile iş sağlığı ve güvenliği tabanlı süreçlerin iyileştirilmesi ve mermer ocak işletmelerinde bir uygulama [work safety and health based process ımprovement analysis by using FMEA and application in marble quarries firms]”, Madencilik, 48(3), 19-32. [http://www.maden.org.tr/…]
BORDA J.C., (1784), Memoire Sur Les Elections Au Scrutin. Paris, Histoire de I’Academie Royaledes Sciences.
LAMBORAY Claude, 2007, “A Comparison Between the Prudent Order and the Ranking Obtained with Borda’s, Copeland’s, Slater’sand Kemeny’s Rules” Mathematical Social Sciences, 54(1):1-16. DOI: doi.org/10.1016/j.mathsocsci.2007.04.004
ÇAKIR Süleyman & PERÇİN Selçuk, 2013, “Çok kriterli karar verme teknikleriyle lojistik firmalarında performans ölçümü”, Ege Akademik Bakış, 13(4), 449-459. [http://www.onlinedergi.com/…]
KILIÇ Osman & ÇERÇİOĞLU Hakan, 2015, “TCDD iltisak hatları projelerinin değerlendirilmesinde uzlaşık çok ölçütlü karar verme yöntemleri uygulaması”, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31(1), 211-220. DOI: dx.doi.org/10.17341/gummfd.15002
KINNEY G. F. & WIRUTH A. D., 1976, Practical Risk Analysis For Safety Management (No. NWC-TP-5865). Naval Weapons Center China Lake CA., 28 p. [http://calhoun.nps.edu/…]