Ankara’da Raylı Ulaşım

II. Dünya Savaşı’nın ardından gelişmiş ülkelerde otomotiv sektörü hızla yaygınlık kazanmıştır. Buna bağlı olarak, büyük kentlerde daha önce raylı sistemlerle (tramvay, metro, banliyö, vb) yapılan kent içi yolculukların büyük bir bölümü özel otomobillerle yapılmaya başlanmıştır. Böylece ilk olarak 1950’li yılların başından itibaren kent içi trafiğinde sorunlar ortaya çıkmış ve bu sorunlara çözüm üretilme çalışmaları başlatılmıştır. Aynı dönemde lastik tekerlekli toplu taşım araçlarının (otobüs, minibüs, dolmuş ve servis araçları) sayısında büyük oranda artış meydana gelmiştir. Bu hızlı artış kentin merkezi iş alanında ve çevresinde önemli sorunlarınyaşanmasına yol açmıştır. Kent merkezinde trafik yoğunluğunun hızla artması özel bir takım önlemlerin alınmasını kaçınılmaz kılmış; ancak geçici önlem vemüdahalelerin sorunun çözümünde yetersiz kaldığı görülmüştür. Bu dönemde gelişmiş ülkelerde toplu taşıma (özellikle raylı sistemlere) öncelik tanıyan ulaşımplanlama çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalarda da özel oto kullanımının sınırlandırılarak; eşitlikçi, çevreci, güvenli ve konforlu özellikleriyle ön plana çıkan raylı sistemlere vurgu yapılmıştır. Ankara’da ilki EGO Genel Müdürlüğü veSOFRETU ortaklığı ile yapılan kent içi ulaşım etüdü 1972 yılında yapılmış ve bu çalışmada da raylı sistem çözümü öngörülmüştür. Bu çalışmayı takip eden bütün planlama çalışmalarında raylı sistem alternatifleri teklif edilmiştir. Bu çalışmada Ankara’da yapılmış olan ulaşım planlamalarına yer verilmiş ve planlar içerisinde raylı sistemlerin önemine vurgu yapılmıştır. Bununla birlikte yapılan planlama çalışmalarında yer alan raylı sistem alternatiflerinin gerçekleşmeme nedenleri belirtilmiş ve halihazırda Ankara’da işletilen raylı sistemlerin planlara uygunluğu tartışılmıştır. Ayrıca inşaatına yeni başlanılmış olan Metro-3’ün de kent içi ulaşım planındaki yeri açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ankara, toplu taşım, ulaşım planlaması, raylı sistemler

URBAN TRANSPORTATION WITH RAILWAY IN ANKARA

After the World War II automobile sector expanded rapidly in the developed countries. As a result, the majority of the trips made by rail systems (tramway, metro, commuter rail) were replaced by private auto trips in big cities. Starting from 1950’s, problems have been started to be felt and remedies had been sought. In the meantime, the number of rubber tire transit vehicles increased tremendously. Such increases also contributed to the problems in the Central Business Districts (CBDs) and surrounding areas. The rapid growth in traffic density in the CBDs required specific precautions, however, palliative actions taken stood inadequate in the solution of the problem. In this period, transportation planning studies had been undertaken which gave priority to the rail transit systems in the developed countries. The first urban transportation study for the city of Ankara in 1972, undertaken by EGO and SOFRETU consortium also suggested rail systems as a solution. All studies following the 1972 study also proposed rail transit alternatives. In this study, transportation plans for the city of Ankara were considered and the prominence of rail systems in these plans were emphasized. Moreover, the reasons for not implementing the previously suggested rail alternatives were highlighted, and compatibility of currently operated rail systems with the plans were discussed. Finally, Metro-3 which is currently under construction, was reviewed considering the past urban transportation plans.

Keywords:

Ankara, mass transportation, transport planning, rail systems,

PDF

___

Kancabaş, E. S., 1998, Urban Transportation Planning Applications in
Developed and Developing Countries, and Analysis of Trasportation System in Ankara on the Basis of Rail Transit, Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü, 1999, EGO Yolcu
Taşımacılığı, Yayın No: UPRSD-31, Ankara.
Acar, İ. H., 1994, Kent içi trafik sorunlarının hafifletilmesinde güncel yöntemler
ve talep yönetimi, 4. Toplu Taşım Kongresi, Ankara Büyükşehir Belediyesi
EGO Genel Müdürlüğü, Ankara.
Elker, C., 1999, Çağdaş Ulaşım Politikaları, II. Ulaşım ve Trafik Kongresi
Bildiriler Kitabı, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yayını, Ankara.
Evren, G., 1999, Türkiye ulaştırma politikalarına eleştirel bir bakış, II. Ulaşım
ve Trafik Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB Makine Mühendisleri Odası
Yayını, Ankara.
Evren, G., 1978, Kentsel ulaşımda raylı sistemler, I. Toplu Taşım Kongresi,
Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü, Ankara.
Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü, 2000, Brifingler dosyası,
Brifing CD’si, Ankara.
Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü, 1995, Ankara Ulaşım
Ana Planı: Araştırma Raporu, Ankara.
M.M.K.Shirazi, 1997, Türkiye Zemin Ayrımlı Toplu Taşım Sistemlerinden
Metro ve Metro Sisteminin İnşaat Teknikleri, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Aktürk, N. ve Toprak, R., 2001, Şehir içi raylı ulaşım sistemlerinin Ankara’daki
uygulamaları, Ankara’da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sempozyumu,
TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Ankara.
Altınöz, C. C., 1994, Ankara kent içi ulaşımında otobüs işletmeciliği ve raylı
sistem projeleri, 4. Toplu Taşım Kongresi, Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO
Genel Müdürlüğü, Ankara.
Kitapçı, V. S., 1994, Türkiye’de toplu taşım sorunlar, değerlendirmeler, öneriler,
Toplu Taşım Kongresi, Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel
Müdürlüğü, Ankara.
“Panel: Ankara Kentiçi Ulaşımının Dünü, Bugünü, Yarını”, 1997, Trafik: Gazi
Üniversitesi Trafik Planlaması ve Uygulaması Anabilim Dalı Bülteni, Özel
Sayı, Ankara.
Karakuş, N., 1995, Toplu Taşım Sistemlerinin (Metro vb.) Planlanmasında
Güzergah Etütlerinin Önemi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aktürk, N. ve Toprak, R., 2001, Raylı Ulaşım Sistemlerinde Güvenliği Tehdit
Eden Tehlikeler, III. Ulaşım ve Trafik Kongresi, TMMOB Makine
Mühendisleri Odası, Ankara.
Türkiye Mühendislik Haberleri, 1996, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası
Yayın Organı, Ankara, sayı 384.