Türkiye Baz Metal Cevheri İhracatının Herfindahl Hircshman Yoğunlaşma Endeksi ile İncelenmesi

Türkiye yeraltı kaynaklarını madencilik faaliyetleri ile üreterek ekonomiye kazandırmaktadır. Üretilen bazı madenler ihraç edilmektedir. Bu madenlerden en önemlilerinden birisi de baz metal cevherleridir. Baz metal cevherleri sürekli büyüyen ve talebi artan Çin’e ve Avrupa’nın önemli izabe tesislerini barındıran Belçika’ya işlendikten sonra geri ithalat için gönderilmektedir. Ancak ihracat pazarlarında bu ülkelerin ağırlıklarının fazla olması ihracatın Pazar çeşitliliğine negatif yönde etki ederek pazar yoğunlaşması riskini artırmıştır. Bu risklerin boyutunu ve metalurjik hammadde ihracatı üzerindeki etkisini araştırmak ve belirlemek için Herfindahl Hircshman yoğunlaşma endeksi kullanılmıştır. Sonuçlar Türkiye baz metal ihracatının orta ve ileri düzeyde yoğunlaşma gösterdiğini, monopson riski taşıdığını göstermiştir. Ayrıca artan yoğunlaşma seviyelerinin hammadde ticareti seviyesini de artırdığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler:

HHI, BAZ METALLER, MADEN İHRACATI, YOĞUNLAŞMA ENDEKSİ

Analysis of Turkey's Base Metal Ore Exports by Herfindahl Hirschman Concentration Index

Turkey produces underground resources through mining activities and brings them into the economy. Some of the produced minerals are exported. One of the most important of these minerals is base metal ores. Base metal ores are mainly exported to China, and its demand for raw materials is constantly increasing. These ores are also sent for re-import after processing to Belgium, which hosts the important smelters of Europe. However, the weight of these countries in the export markets has greatly increased. Therefore they are negatively affecting the market diversity of exports and increasing the risk of market concentration. The Herfindahl Hirschman concentration index was used to investigate and determine the extent of these risks and their impact on metallurgical raw material exports. The results showed that Turkey's base metal exports are moderately and highly concentrated and vulnerable to the risk of monopsony. In addition, it has been determined that increasing concentration levels increase the volume of raw material trade.

Keywords:

HHI, MINERAL EXPORT, BASE METALS, CONCENTRATION INDEX,

PDF

___

[1] M. Başyiğit, “Contribution and/or dependency: Chinese hegemony on Turkey’s mineral export,” Resour. Policy, vol. 74, no. 102397, p. 8, 2021, doi: https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2021.102397.
[2] A. I. Okay, “Geology of Turkey : A Synopsis,” Small, pp. 19–42.
[3] M. C. Göncüoğlu, “Introduction to the geology of Turkey: Geodynamic evolution of the Pre-Alpine and Alpine terranes,” MTA Monogr. Ser., vol. 5, no. January, pp. 1–69, 2010.
[4] ETİMADEN, “Bor sektör raporu,” Ankara, 2021. [Online]. Available: https://www.etimaden.gov.tr/storage/2021/Bor_Sektor_Raporu_2020.pdf.
[5] MTA, “Dünyada ve Türki̇ye’de Doğal Taşlar,” Ankara, 2018. [Online]. Available: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/img/DOGALTAS.pdf.
[6] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Graphite,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-graphite.pdf.
[7] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Barite,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-barite.pdf.
[8] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Antimony,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-antimony.pdf.
[9] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Gold,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-gold.pdf.
[10] İMİB, “Aylık Bazda Ürün Gruplarına Veya Ülkelere Göre Maden İhracatı Raporları - 2021,” 2021. [Online]. Available: https://www.imib.org.tr/links/istatistikler/202112.xlsx.
[11] T.C. Ticaret Bakanlığı, “2021 Yılı İhracat Rakamları,” 2021 Yılı Aralık Ayı Dış Ticaret, Ticaret, Esnaf ve Kooperatif Verileri, 2022. https://ticaret.gov.tr/haberler/2021-yili-aralik-ayi-dis-ticaret-ticaret-esnaf-ve-kooperatif-verileri.
[12] Bloomberg HT, “Türkiye’nin ihracatı 2021’de 225,4 B$,” Türkiye’nin ihracatı 2021’de 225,4 milyar dolara çıktı, 2022. https://www.bloomberght.com/turkiyenin-ihracati-2021de-225-4-milyar-dolara-cikti-2295726.
[13] M. Başyiğit, “Türkiye Maden İhracatı Ekonomisi Ve Pazar Yapısı: MINT Ülkeleri İle Karşılaştırılması,” İstanbul Teknik Ünversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021.
[14] T. Brown, “Measurement of mineral supply diversity and its importance in assessing risk and criticality,” Resour. Policy, vol. 58, no. June 2017, pp. 202–218, 2018, doi: 10.1016/j.resourpol.2018.05.007.
[15] P. Colley, “Trading practices in the coal market: application of the theory of bilateral monopoly to the Australian-Japan coal trade,” Resour. Policy, vol. 24, no. 1, pp. 59–75, 1998, doi: 10.1016/S0301-4207(98)00009-9.
[16] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Bauxite and Alumina,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-bauxite-alumina.pdf.
[17] MTA, “Dünyada ve Türkiye’de Alüminyum,” 2018. [Online]. Available: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/img/10Aluminyum.pdf.
[18] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Copper,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-copper.pdf.
[19] MTA, “Türkiye ve Dünyada Bakır,” Ankara, 2016. [Online]. Available: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/Bakir.pdf.
[20] MTA, “Dünyada ve Türkiye’de Kurşun-Çinko,” Ankara, 2013. [Online]. Available: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/img/kursun-cinko.pdf.
[21] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Lead,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-lead.pdf.
[22] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Nickel,” 2021. doi: 10.5860/choice.37sup-314.
[23] MTA, “Dünyada ve Türki̇ye’de Nikel,” Ankara, 2018. [Online]. Available: https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/img/Nikel.pdf.
[24] USGS, “Mineral Commodity Summaries: Zinc,” 2021. [Online]. Available: https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2021/mcs2021-zinc.pdf.
[25] M. Ildırar and E. Kıral, “Piyasa Yapısı Ve Yoğunlaşma: Türk Otomotiv Sektörü Üzerine Bir Analiz,” AİBÜ Sos. Bilim. Enstitüsü Derg., vol. 18, no. 1, pp. 93–117, 2018.
[26] M. Naldi and M. Flamini, “Correlation and Concordance between the CR4 Index and the Herfindahl-Hirschman Index,” SSRN Electron. J., 2014, doi: 10.2139/ssrn.2502764.
[27] D. Şanlı, “Yüksek Teknoloji İhracatının Dinamikleri Üzerine Üç Makale,” Gazi Üniversitesi, 2021.