Beden Eğitimi ve Sporda Perspektif Alma Etkinliklerinin Lise Öğrencilerinde Bakış Açısı Alma Becerileri Üzerine Etkisi

Çalışmanın amacı, Beden Eğitimi ve Sporda ‘perspektif alma’ etkinliklerinin, lise öğrencilerinin bakış açısı alma becerilerine etkisini incelemektir. Bu doğrultuda, araştırmacılar tarafından Sporda Perspektif Alma Eğitim Programı oluşturulmuş ve bu program, araştırmacı tarafından öğrencilere beden eğitimi derslerinde 10 hafta boyunca uygulanmıştır. Araştırma grubu, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Cihanbeyli/Konya’da bir Anadolu Lisesi’nde 9. sınıfta öğrenim gören 22 öğrenciden oluşmaktadır. Bakış açısı alma beceri düzeyi Kişilerarası Tepkisellik İndeksi’nin “perspektif alma alt boyutu” ile ölçülmüştür. Araştırmada Wilcoxon Testi ve Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; eğitim sonrası perspektif alma puanının, eğitim öncesi perspektif alma puanına göre anlamlı derecede yüksek olduğu görülmektedir. Perspektif alma ön test-son test puanları bakımından cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamaktadır. Perspektif alma etkinliklerinin, öğrencilerin olaylara karşısındakinin bakış açısından bakabilme becerisi sağlayacağı ve bu bağlamda akran zorbalığı, arkadaşlarına yönelik fiziksel ya da psikolojik şiddet, antisosyal davranışlar gibi olumsuz davranış özelliklerini en aza indirmek konusunda katkısı olacağı düşünülmektedir.

The Effects of Perspective Taking Activities in Physical Education and Sports on High School Students’ Perspective Taking Skills

The aim of the study is to investigate the effects of perspective taking activities in physical education and sport on high school students’ perspective taking skills. In this regard, Perspective Taking Training Program was developed by the researchers and were applied to students on physical education course during 10 weeks. The sample consists of twenty-two 9th grade students studied at 2017-2018 academic year in an Anatolian High School in Cihanbeyli, Konya. Experimental design was used for the current study. Perspective taking skill level was assessed by perspective taking subscale from “The Interpersonal Reactivity Index”. Wilcoxon and Mann Whitney U tests were also used in the current study. According to the results, it was found that there is a significant increase in perspective taking scores of students after they completed training program. As a results, it can be interpreted that perspective taking activities applied in physical education and sports courses have some influences on students’ perspective taking skills. It is assumed that perspective taking activities reduce to likelihood of experiencing and showing peer bullying, having antisocial behaviours and conducting physical or psychological violence towards friends because these activities provide some skills of taking others’ perspectives in any cases.

___

  • 1. Akın, Y. ve Önder, A. (2003, Ekim). Altı yaş grubu çocuklarında başkasının bakış açısını alma yetisi üzerinde eğitici drama programının ve aile tutumlarının etkisi. OMEP Dünya Konseyi Toplantısı Bildiri Kitabı, Kuşadası.
  • 2. Aktaş, İ. ve Sezen-Balçıkanlı, G. (2018). The levels of empathy and social problem solving skills of physical education and sports teacher candidates. Journal on Educational Psychology, 11(4), 8-14.
  • 3. Aslan, D. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının bakış açısı alma becerilerine empati eğitim programının etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 4. Bailey, R. (2006). Physical education and sport in schools: a review of benefits and outcomes. The Journal of School Health, 76(8), 397-401.
  • 5. Bal, Ö. (2013). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 4-6 yaş çocukların kişilerarası problem çözme becerileri ve bakış açısı alma becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 6. Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz (Çev. A. Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • 7. Çuhadaroğlu, F. ve Sonuvar, B. (1992). Adolesanlarda depresyon. Nöropsikiyatri Arşivi, 29,145–50.
  • 8. Davis, M. H. (1983). Measuring individual differences in empathy: Evidence for a multidimentional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 44(1), 113-126.
  • 9. Değirmenci, G. Y. (2014). Ankara il merkezinde bağımsız anaokullarına devam eden 48-60 aylık çocukların görsel algı becerileri ile bakış açısı alma becerileri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniverstesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 10. Demirci, A. (2010). Görsel algı eğitiminin beş-altı yaş çocuklarının görsel algı gelişimlerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 11. Dervent, F., Arslanoğlu, E. ve Şenel, Ö. (2010). Lise öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri ve sportif aktivitelere katılımla ilişkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1) 521-533.
  • 12. Dökmen, Ü. (2005). Çocukken hayali arkadaşlarımla oynardım. Arzu Yağmurlu ile söyleşi. Kişisel Gelişim Dergisi, Sayı: Nisan.
  • 13. Dökmen, Ü. (2008). Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem.
  • 14. Eisenberg, N. ve Lennon, R. A. (1983). Sex differences in empathy and related capacities. Phsychological Bulletin, 91(1), 100-131.
  • 15. Engeler, A. (2005). Psikopati ve antisosyal kişilik bozukluğu (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
  • 16. Feshbach, N. D. ve Roe, K. (1968). Empathy in six-and seven-year-olds. Child Development, 39(1), 133-145.
  • 17. Flavell, J. H. (1974). The development of inferences about others. T. Mischel (ed.), Understanding other persons (pp. 66-116). Blackwell: Oxford.
  • 18. Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th ed.). New York: McGraw-Hill, Inc.
  • 19. Frick, A., Möhring, W. ve Newcombe, N. S. (2014). Picturing perspectives: Development of perspective-taking abilities in 4-to 8-year-olds. Frontiers in Psychology, 5, 386.
  • 20. George D. ve Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
  • 21. Gessmann, R. (1985). Fair Play – Eine wichtige Erziehungsaufgabe und ihre Umsetzung im Sportunterricht. V. Gerhardt, M. Laemmer (Hrsg). Fairness und Fair Play (s. 138-155). Sankt Augustin: Academia-Verlag.
  • 22. Grotevant, H. D. (1995). Kişilik gelişimi. J.F. Adams (Ed.) Ergenliği anlamak (153-184) (Ö. Hakan Ersever, Çev.) B. Onur (Ed.). Ankara: İmge.
  • 23. İlhan, L. (2008). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda beden eğitimi ve sporun sosyalleşme düzeylerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 315-324.
  • 24. Kähler, R. (1985). Moralerziehung im Sportunterricht: Untersuchung zur Regelpraxis und zum Regelbewußtsein. Frankfurt a.M., Germany: Verlag Thun, Deutsch.
  • 25. Kaplan, Y. ve Çetinkaya, G. (2010, Nisan). Çocuklar için, bir iletişim ve toplumsallaşma aracı olarak spor. Uluslararası Çocuk ve Spor Kongresi’ de sunulan bildiri, Lefkoşa.
  • 26. Klahr, D. (2012). Beyond Piaget: A perspective from studies of children’s problem solving abilities. A. Slater and P. Quinn (Eds.), Development psychology: revisiting the classic studies (pp. 56-70). London: Sage Publications.
  • 27. Koçak, İ. ve Sezen-Balçıkanlı, G. (2021). Savunma sporları ve empati: elit sporcularda empati becerilerinin incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26(2), 203-218.
  • 28. Korkmaz, H. N., Şahin, E., Kahraman, M. ve Öztürk, F. (2001, Ekim). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencilerinin empatik becerilerinin cinsiyete göre karşılaştırılması. II. Uluslararası Spor Psikolojisi Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Ege Üniversitesi, İzmir.
  • 29. Köksal, A. (2000). Müzik eğitimi alma, cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre ergenlerin empatik becerilerinin ve uyum düzeylerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 99-107.
  • 30. Kumbaroğlu, Z. B. (2013). Spor yapan ve yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin empatik eğilim düzeyleri ile benlik saygısı düzeylerinin çeşitli sosyo-demografik özelliklerine göre karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 31. Kurdek, L. A. ve Rodgon, M. M. (1975). Perceptual, cognitive and affective perspective taking in kindergarten through sixth- grade children. Development Psychology, 11(5), 643-650.
  • 32. Oğuz, V. (2006). Altı yaş grubundaki çocukların bakış açısı alma becerileri ile anne babaların empatik becerilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 33. Opstoel, K., Chapelle, L., Prins, F. J., De Meester, A., Haerens, L., van Tartwijk, J. ve De Martelaer, K. (2020). Personal and social development in physical education and sports: A review study. European Physical Education Review, 26(4), 797-813.
  • 34. Özodaşık, M. (2009). Kişilerarası iletişim sürecinde algı-ikna ve empatik ilişkiler. İstanbul: Tablet.
  • 35. Öztürk, Z. A. (2007). İlköğretim öğrencilerinde (4., 5., 6., 7. ve 8. sınıflar) dindarlık ile kaygı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • 36. Piaget, J. (1965). The moral judgment of the child (Translated by Marjorie Gabain). Glencoe, Illinois: The Free.
  • 37. Ping, A. L. S. (2005). A “new” preschool curriculum that puts play on top: Deja vu or second chance? (Doktora tezi). Durham University, Durham.
  • 38. Sezen-Balçıkanlı, G. ve Yıldıran, İ. (2012). Sportspersonship orientation and empathy: a study of professional football players. Journal of Physical Education and Sport, 12(1), 18-24.
  • 39. Sezen-Balçıkanlı, G. (2017). Yarışma sporlarının ahlaksal amacı. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 8(1), 47-52.
  • 40. Sezen-Balçıkanlı, G. (2014). Fair play in professional sports: Sportspersonship orientations of futsal players. FairPlay, Revista de Filosofia, Ética y Derecho del Deporte, 2(1), 33-49.
  • 41. Sezen-Balçıkanlı, G. ve Sezen, M. (2017). Professional sports and empathy: A relationship between professional futsal players' tendency toward empathy and fouls. Physical Culture and Sport. Studies and Research, 73(1), 27-35.
  • 42. Shima, T., Tai, K., Nakao, H., Shimofure, T., Arai, Y., Kiyama, K. ve Onizawa, Y. (2021). Association between self-reported empathy and sport experience in young adults. Journal of Physical Education and Sport, 21(1), 66-72.
  • 43. Sönmez, V. ve Alacapınar, F. (2013). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • 44. Şahin, K. (2018). Spor lisesi öğrencilerinin eleştirel düşünme ve empati kurma eğilimlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 45. Şener, T. (1996). 4-5 yaş anaokulu çocuklarında dramatik oyunun ve inşa oyununun bakış açısı alma becerisine etkisi (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • 46. Ünlü, H. ve Aydos, L. (2008). Beden eğitimi dersinde sınıf yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-7.
  • 47. Ünüvar, G. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 4-5 yaş çocuklarında, zenginleştirilmiş Türkçe dil etkinliklerinin bakış açısı alma becerisine ve ifade edici dil düzeylerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • 48. Yıldıran, İ. (2005). Fairplay eğitiminde beden eğitiminin rolü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(1), 3-16.
  • 49. Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-51.
  • 50. Yılmaz, E. (2012). 60-72 aylık çocukların sosyal problem çözme becerilerinin duyguları anlama becerileri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • 51. Yılmaz-Yüksel, A. (2003). Empati eğitim programının ilköğretim öğrencilerinin empatik becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 52. Yörükoğlu, A. (1993). Gençlik çağı: Ruh sağlığı ve sorunlar. (8.Baskı). İstanbul: Özgür
  • 53. Zhao, J., Wang, L., Su, Y. J. ve Chan, R. (2010). 3 to 5 years old children’s behavioral and verbal performances in level 1 perspective-taking. Acta Psychologica Sinica, 42(7), 754-767.