Türk Devriminin Hindistan ve İran’daki Yansımaları

Türk devriminin I. Dünya Savaşı ertesinde anti-emperyalist bir karakterde gerçekleştirilmiş olması, devrimin ve devrim sonrasında gerçekleştirilen inkılâpların evrensel manada emsal teşkil etmesini de beraberinde getirmiştir. Hint ve İran devrimleri, Türk devrimiyle çağdaş olmamalarına rağmen, Türk devriminin sömürgeci güçlere karşı verdiği mücadeleden ve bu mücadeleler sonrası gerçekleştirilen inkılâplardan etkilenmişlerdir. Ancak her iki devrimin de Türk devrimi ile birebir örtüştüğünü söylemek güçtür. Nitekim her bir devrim, içinden çıktığı toplumunun sosyo-ekonomik ve siyasal yapısına uygun olarak, kendine özgü nitelikler taşımaktadır. Bu makalenin amacı da Türk devriminin Hint ve İran devrimleri üzerindeki etkisini bu devrimlerin kendine özgü niteliklerini de hesaba katarak analiz etmektir.

Anahtar Kelimeler:

Türk Devrimi, Hint Devrimi, İran Şah Pehlevi Devrimi, Anti-Emperyalizm, Bağımsızlık Mücadelesi.

The Effects of Turkish Revolution on The Indian and Iranian Revolutions

Turkish revolution is an example worldwide because of revolution’s anti-imperialist character after the First World War. Although Turkish, Indian and Iranian Revolutions did not occur in the same time, Indian and Iranian Revolutions were affected by the Struggle of Turkish Revolution against to imperialist power and Turkeyís reforms which formulize the Turkish Republic after the Turkish independency war. However, these two revolutions, Iranian and Indian, are not completely the same with the Turkish Revolution, as a matter of fact every revolution has sui generous character due to the communityís socio-economic and political specialities which are the basic of revolution. The purpose of this essay is to analyze Turkish revolution affect on the Indian and Iranian Revolutions with their sui generous specialties.

Keywords:

Turkish Revolution, Indian Revolution, Iranian Sah Pehlevi Revolution, Anti-Imperialism, Independency Struggle ,

PDF

___

AHMAD Sahabı, “Turkish Caliphate and the Response of Natıonalist Muslim Learship in the Early Phase of Indian Freedoom Struggle”, Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyumu Bildirileri 31 Ekim-1 Kasım 2002, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 2006, ss.217-228.
AKDEVELİOĞLU Atay -Ömer Kürkçüoğlu, “Ortadoğu’yla İlişkiler”, Baskın Oran (ed.), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, zelgeler, Yorumlar, Cilt:I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001, ss.357-370.
AKGÜN Seçil, “Halifeliğin Kaldırılması Olayının Çeşitli Tepkileri”, VIII. Türk Tarih Kongresi (11-15 Ekim 1976), Cilt:III, TTK, Ankara, 1983, ss.2187-2195.
AKŞİN Aptülahat, Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, TTK, Ankara, 1991.
ARMAOĞLU Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), Alkım Yayınevi, İstanbul,1997.
ATAY Mehmet, “İran İslam Devriminde: Tarihsel Süreç, Özgün Şartlar, İç ve Dış Dinamikler”, Avaysa Dosyası (İran Özel), Cilt:V/III, 1999, s.125-147.
AYDEMİR Şevket Süreyya, İnkılap ve Kadro, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1968.
BAYUR Yusuf Hikmet, Hindistan Tarihi, Cilt:III, TTK y., Ankara, 1950.
ÇETİNSAYA Gökhan, “Atatürk Dönemi Türkiye-İran İlişkileri (1926-1938)”, Avaysa Dosyası (İran Özel), Cilt:V/III, 1999, ss.148-175.
ÇÖHÇE Salim, “Türk İstiklal Mücadelesi ve Hindistan”, Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyumu Bildirileri 31 Ekim-1 Kasım 2002, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 2006, ss.127-215.
ERGİN Vahdettin, II. Abdülhamit ve Dış Politika, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2005
FİGALI Ethem Ruhi, “Şiiliğin Ortaya Çıkışı ve İran’da Din-Siyaset İlişkisi”, Avrasya Dosyası, Cilt:XIII/III, 2007, ss.191-229.
FİNEFROCK Michael, “Atatürk ve Rıza Şah; Bir Karşılaştırma”, Atatürk’ün Düşünce ve Uygulamalarının Evrensel Boyutları Sempozyumu (2-6 Kasım 1981), Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1981, ss.130-140.
GÜNGÖR Celalettin, “Sömürgeden Ulusa Hint Milliyetçiliğinin Kökenleri”, Gazi Kitabevi, 2001, Ankara.
OBERLİNG Pierre, “Atatürk and Reza Shah”, I.Uluslararası Atatürk Sempozyumu (21-23 Eylül 1987), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1994, ss.651-659.
ORAN Baskın, “Ortadoğu’yla İlişkiler”, Baskın Oran (ed.), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt:I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001, ss.194-213.
ÖZCAN Azmi “Hindistan”, İslam Ansiklopedisi, TDV, İstanbul, Cilt:VIII, 1998, ss. 81-85
QURESHI M. Naeem, “Hindistan Hilafet Hareketi”, TDV, İstanbul, Cilt:VIII, 1998, ss.109-111.
RİCHARDS Michael D., Revolutions in World History, Routledge, New York. 2004,
SADIQ Muhammad, “Türk Devrimi ve Hint Özgürlük Hareketi”, Atatürk’ün Düşünce ve Uygulamalarının Evrensel Boyutları Sempozyumu (2-6 Kasım 1981), Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1981, s.216-226.
SÖNMEZOĞLU Faruk (Der), Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul, 1996.
SÜRÜCÜ Cengiz, “Otokrasi, Modernite, Devrim: İran’ın En Uzun Yüzyılı”, Avaysa Dosyası (İran Özel), Cilt:V/III, 1999, ss.35-63.
ŞİMŞİR Bilal N., Dış Basında Atatürk ve Türk Devrimi- Bir Laik Cumhuriyet Doğuyor (1922-1924), Cilt:I, TTK, Ankara, 1981.
WASEY Akhtarul, “Turkey And Evolution Of Indian Culture”, Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyumu Bildirileri 31 Ekim-1 Kasım 2002, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 2006, ss.245-255.