Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Susma Hakkı

Hukuki temeli "nemo tenetur se ipsum accusare" diğer bir ifadeyle kişinin kendini suçlamaya zorlanamaması ilkesi olan susma hakkı, hiç kimsenin kendi soruşturma veya kovuşturmasına kendi fiiliyle katılmak zorunda olmaması şeklinde tanımlanabilir. Susma hakkının hukuki niteliği, bir hak olup olmadığı, hak olarak kabulünde ise sınırlarının ne olacağı, bu haktan kimlerin yararlanabileceği ve muhakeme sürecinin hangi aşamalarında faydalanılabileceği günümüzde hala tartışılmaktadır. Bu çalışmada öncelikle susma hakkının kapsamı ve hukuki niteliği tartışılacak, ardından yararlanabilecek kişiler -özellikle tüzel kişilerin konumu- tespit edilmeye çalışılacak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına atıf yapılmak suretiyle Yargıtay kararları ışığında Türk hukukunda uygulanma biçimine değinilecektir.

___

AKYÜREK Güçlü, "Ceza Yargılamasında Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi Sorunu", TBBD, S. 101, 2012, ss. 61-82.

ALTIPARMAK Cüneyd, "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Altıncı Maddesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Esasları", TBBD, S. 63, 2006, ss. 244-270.

AMBOS Kai, "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılama Hakları -Silahların Eşitliği, Çelişmeli Önsoruşturma ve AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ m. 6-", (çev. Y. Ünver), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ed. Y. Ünver, Seçkin, Ankara, 2004, ss. 15-64.

Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi, S. 44-2, 2007.

ATLIHAN Özen, "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Sisteminde Adil Yargılanma Hakkının Temel Unsuru olarak "Masumiyet Karinesi", AÜ- EHFD, C. VIII, S. 3-4, 2004, ss. 291-328.

AYDIN Devrim, Ceza Muhakemesinde Deliller, Yetkin, Ankara, 2014.

AYDIN Öykü Didem, "Ceza Hukuku'nun Çağdaş İlkeleri ve Avrupa Birliği Kriterleri Açısından Türk Ceza Kanunu", TBBD, S. 53, 2004, ss. 63-140.

BECCARIA Cesare, Suçlar ve Cezalar Hakkında, (çev. S. Selçuk), 3. Baskı, İmge, Ankara, 2013.

CENGİZ Serkan/ DEMİRAĞ Fahrettin/ ERGÜL Teoman, vd., Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Şen, Ankara, 2008.

CENTEL Nur, "Adil Yargılanma Hakkı ve Savcının Tarafsızlığının Güvencelenmesi", Ceza Muhakemesi Hukukunda Güncel Konular, Ed. N. Centel, XII Levha, İstanbul, 2015.

CENTEL Nur/ ZAFER Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Bası, Beta, İstanbul, 2015.

CENTEL Nur/ ZAFER Hamide/ ÇAKMUT Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 8. Bası, Beta, İstanbul, 2014.

CİHAN Erol, "50. Yılda Ceza Muhakemesi Süjesi Olarak Sanığın Durumu ve Sorgusu", İÜHFM, C. 50, S. 1-4, 1984, ss. 133-151.

ÇINAR Ali Rıza, "Hukuka Aykırı Kanıtlar", TBBD, S. 55, 2004, ss. 31-64.

ÇİÇEKLİ Bülent, "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Türkiye Kararlarının Analizi (2002-2005) ve Ceza Muhakemesine Yansımaları", CHD, S. 1, Seçkin, Ankara, 2006, ss. 231-262.

DEMİRBAŞ Timur, Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması, 4. Baskı, Seçkin, Ankara, 2015.

DEMİRBAŞ Timur, "Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması ve Mü- dafilik", CHD, S. 4, Seçkin, Ankara, 2007, ss. 79-96.

DOĞAN Koray, Ceza Muhakemesinde Belirsizlik Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi, Seçkin, Ankara, 2016.

DURSUN Selman, Ekonomik Suçlar ve Bankacılık Suçları Bağlamında Bankacılık Düzenine Karşı İşlenen Suçlar, Seçkin, Ankara, 2006.

DÜLGER Murat Volkan, Ceza Muhakemesi Hukukunda Dışlama Kuralı ve Hukuka Aykırı Delillerin Uzak Etkisi, Seçkin, Ankara, 2014.

EREM Faruk, "Susma Hakkı", Yargıtay Dergisi, C. 18, S. 3, 1992, ss. 296-299.

ESER Albin, "Alman ve Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Sanığın Hukuki Durumu", (çev. N. Centel), Yargıtay Dergisi, S. 16, 1990, ss. 313- 338.

EVİK Ali Hakan, "Susma Hakkı", Güncel Hukuk Dergisi, S. 12, Doğan, İstanbul, Aralık 2004.

EVİK Vesile Sonay, "Ceza ve Ceza Yargılaması Hukuku Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı", Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ed. Y. Ünver, Seçkin, Ankara, 2004.

FEYZİOĞLU Metin, "Suçsuzluk Karinesi: Kavram Hakkında Genel Bilgiler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi", AÜHFD, C. 48, S. 1-4, 1999, ss. 135-163.

GEMALMAZ Haydar Burak, "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Çapraz Sorgu", Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ed. Y. Ünver, Seçkin, Ankara, 2004.

GÖLCÜKLÜ Feyyaz, "Sanık Gerçeği Söylemeye Mecbur Mudur?", AÜSBFD, C. 9, S. 4, 1954, ss. 121-146.

GÖZÜBÜYÜK A. Şeref/ GÖLCÜKLÜ A. Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleş- mesi ve Uygulaması, 10. Bası, Turhan, Ankara, 2013.

GRABENWARTER Christoph, "Yargılama Güvenceleri- Adil Yargılama Hakkı (İHAS md. 6)", (çev. O. Can), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ed. Y. Ünver, Seçkin, Ankara, 2004, ss.181-244.

HARRIS David/ O'BOYLE Michael/ BATES Ed, vd., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, (çev. M. B. Kılcı/ U. Karan), Avrupa Konseyi Yayınları, Ankara, 2013.

İNCEOĞLU Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargı- lanma Hakkı, 4. Bası, Beta, İstanbul, 2013.

İNCEOĞLU Sibel (Editör), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, 3. Baskı, Beta, İstanbul, 2013.

İTİŞGEN Rezzan, Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi (Nemo Tenetur) ve Susma Hakkı, XII Levha, İstanbul, 2013.

KAN AYDIN Çağrı, "Adil Yargılanmanın Bir Unsuru Olarak 'Susma Hakkı'", TBBD, S. 91, 2010, ss. 146-180.

KANBUR Mehmet Nihat, "Yeni Anayasa Reformu Çerçevesinde Anayasaya Delil Yasaklarına İlişkin Hüküm Konulması Gereği Üzerine", CHD, S. 17, Seçkin, Ankara, 2011, ss. 21-60.

KARAKEHYA Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Bası, Savaş, Ankara, 2016.

KARAKEHYA Hakan, Ceza Muhakemesinde Maddi Gerçeğin Tespiti, Savaş, Ankara, 2016.

KARAKEHYA Hakan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. Maddesi Bağ- lamında Ceza Muhakemesinde Duruşma, Savaş, Ankara, 2008.

KARAKEHYA Hakan, "Adil Yargılanma Hakkının İnsan Hakları Arasındaki Yeri ve Ceza Muhakemesi Bağlamındaki Önemi", CHD, S. 5, Seç- kin, Ankara, 2007, ss. 172-202.

KOCA Mahmut, "Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı Delilleri Değerlendirme Yasağı", AÜEHFD, C. IV, S. 1-2, 2000, ss. 105-146.

KOCAOĞLU Serhat Sinan, "Susma Hakkı", Ankara Barosu Dergisi, S. 1, 2011, ss. 29-58.

KUNTER Nurullah/ YENİSEY Feridun/ NUHOĞLU Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Bası, Beta, İstanbul, 2010.

LADEWIG Hans-Meyer, "Adil Yargılanma Hakkı-II", (çev, H. Hakeri), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ed. Y. Ünver, Seçkin, Ankara, 2004, ss. 87-98.

LEACH Philip, Taking a Case to the European Court of Human Rights, V. 2, Third Edition, Oxford, London, 2011.

LEIGH Leonard H., "Adil Yargılanma Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Antlaşması", (çev. S. Dursun), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ed. Y. Ünver, Seçkin, Ankara, 2004, ss. 335-358.

MAHMUTOĞLU Fatih Selami, Ekonomik Suçlar Bağlamında Kredi Hukukundan Kaynaklanan Suç ve İdari Suçlar, Seçkin, Ankara, 2003.

OSMANOĞLU Kerem, "Ceza Muhakemesi Açısından Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi", CHD, S. 18, Seçkin, Ankara, 2012, ss. 137-172.

ÖZBEK Veli Özer/ KANBUR Mehmet Nihat/ DOĞAN Koray, vd., Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. Baskı, Seçkin, Ankara, 2015.

ÖZGENÇ İzzet, "Suç Zanlısı Kişinin Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü ve Bunun Hukuki Sonuçları", HAD, C. 9, S. 1-3, 1995, ss.129-142.

ÖZTÜRK Bahri (Editör), Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, Seçkin, Ankara, 2014.

PETERS Anne, "Adil Yargılanma (m. 6 f. 1 ve 2)", (çev. M. Koca), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ed. Y. Ünver, Seçkin, Ankara, 2004, ss. 121-128.

READ Frank Tom, Ceza Muhakemesinde Anlattırıcı Soru ve Çapraz Sorgu Teknikleri, (çev. F. Yenisey/ N. Ziyalar), 2. Bası, Şen, Ankara, 2015.

SCHROEDER Friedrich Christian, "Ceza Muhakemesinde Fair Trial İlkesi", Ceza Muhakemesinde Fair Trial İlkesi, Ed. F. C. Schroeder/ F. Yenisey/ W. Peukert, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul, 1999.

SOYASLAN Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Yetkin, Ankara, 2012.

ŞAHİN Cumhur, Ceza Muhakemesi Hukuku- I, 6. Bası, Seçkin, Ankara, 2015.

ŞENTÜRK Candide, "Ceza Muhakemesinde İfade ve Sorgu", CHD, S. 19, Seçkin, Ankara, 2012, ss. 173-233.

TOZMAN Önder, "Suçsuzluk Karinesi: Türk Hukukundaki Sonuçları", EÜHFD, C. XI, S. 3-4, 2007, ss. 315-353.

ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ, Adil Yargılanma Hakkı, (çev. F. A. Tamer/ E. Kaplan), İletişim, İstanbul, 2000.

ÜNVER Yener/ HAKERİ Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 1. Cilt, 6. Baskı, Adalet, Ankara, 2012.

ÜNVER Yener/ HAKERİ Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Cilt, 6. Baskı, Adalet, Ankara, 2012.

ÜSTÜN Ümit Süleyman, "Susma Hakkı Çerçevesinde Defter, Kayıt ve Belgeleri Gizleme Suçu", GÜHFD, C. XV, S. 3, 2011, ss. 363-390.

ÜZÜLMEZ İlhan, "Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçları", TBBD, S. 58, 2005, ss. 41-72.

YENİSEY Feridun, "Ceza Muhakemesi Hukukunda (Hukuka Uygun Bir Şekilde Elde Edilmiş) Delil", CHD, S. 4, Seçkin, Ankara, 2007, ss. 5-60.

YENİSEY Feridun, "İspat Hukuku ve Fair Trial İlkesi", Ceza Muhakemesinde Fair Trial İlkesi, Ed. F. C. Schroeder/ F. Yenisey/ W. Peukert, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul, 1999.

YENİSEY Feridun/ NUHOĞLU Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 3. Baskı, Seç- kin, Ankara, 2015.

ZAFER Hamide, "Savunma Hakkı ve Sınırları", Prof. Dr. Nur Centel'e Armağan, C. 19, S. 2, 2013, ss. 507-540.