TÜRK CEZA MUHAKEMESĠNDE SERĠ MUHAKEME USULÜ VE MUKAYESELĠ HUKUKTAKĠ BENZER USULLER

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu‟nun 2012 yılında yürürlükten kaldırılan 250‟nci maddesi, 2019 yılının sonunda gerçekleĢtirilen yargı reformu kapsamında yürürlüğe giren 7188 sayılı kanunla, baĢlığı ile birlikte yeniden düzenlenmiĢ ve seri muhakeme usulü, ceza muhakemesi hukukumuza kazandırılmıĢtır. Seri muhakeme usulü, kanunda katalog halinde belirtilen bazı suçlar açısından, soruĢturma evresinin sonunda kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği hâllerde uygulanması takdir edilen bir usul olup temel gayesi muhakeme sürecinin kısaltılmasını sağlamaktır. Seri muhakeme usulü hem kıta Avrupası hem de Anglo-Sakson hukuk sistemlerine dâhil olan ülkelerde farklı isimler altında uygulanan bazı usuller ile benzerlikler de arz etmektedir. Ülkemiz açısından yeni bir kurum olan seri muhakeme usulünün uygulanması esnasında yaĢanabilecek sorunların ve gelecekte iyileĢtirilmesi bakımından ihtiyaç duyulacak örneklerin tedarik edilmesi bakımından, mukayeseli hukuk uygulamaları önemli bir kaynak teĢkil etmektedir ve yakından incelenmelerinde fayda bulunmaktadır. Bu düĢünce çerçevesinde, çalıĢmamızın ilk bölümünde seri muhakeme usulü, henüz uygulamaya yansıyan çok fazla örnek bulunmaması nedeniyle, teorik açıdan incelenecek ardından ikinci bölümde mukayeseli hukukta yer alan benzer müesseseler, karĢılaĢtırma yapılarak açıklanacaktır. Sonuç bölümünde ise, incelenen farklı müesseselerin avantajlı unsurlarından da yola çıkılmak suretiyle, seri muhakeme usulünün uygulanıĢı bakımından bazı önerilere yer verilecek ve görüĢlerimiz sunulacaktır

SPEEDY PROCEDURE IN TURKISH CRIMINAL PROCEDURE AND SIMILAR PROCEDURES IN COMPARATIVE LAW

Article 250 of Turkish Criminal Procedure Code No. 5271, which was repealed in 2012, re-regulated with its title by the Act No. 7188 within the scope of the judicial reform carried out at the end of 2019, and speedy procedure was included in our criminal procedure. The speedy procedure means application of a special proceeding for some catalog crimes set out in the Code, in cases where it is not decided to postpone the public prosecution at the end of the investigation phase, and its main purpose is shortening the judicial process. Speedy procedure also has similarities with some other procedures applied under different names in countries of continental Europe and Anglo-Saxon legal systems. Comparative law practices constitute an important resource in terms of providing solutions for the problems that may occur during the application of speedy procedure, which is a new institution for our country, and the examples that will be needed for improvement in the future, hence it is worth to examine them closely. In the framework of this idea, in the first part of our study, speedy procedure will be examined theoretically, since there are not many examples reflected in the application, then in the second part, the similar institutions in comparative law will be explained by comparison. In the conclusion part, some suggestions will be given, and our opinion will be presented in terms of the application of speedy procedure based on the advantageous sides of the different institutions examined.

___

ALSCHULER Albert W., “Plea Bargaining and Its History”, Columbia Law Review, 79 (1), Ocak 1979, ss. 1-43.

AMBOS Kai / HEINZE Alexander, “Abbreviated Procedures in Comparative Criminal Procedure: A Structural Approach with a View to International Criminal Procedure”, Abbreviated Criminal Procedures for Core International Crimes, BERGSMO Morten (Editör), TOAEP, Brüksel, 2017, ss. 27-102.

ARAS Bahattin, Hukuk ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.

AġÇIOĞLU Çetin, “Yargıda Gerekçe Sorunu”, TBB Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 48, Eylül 2003, ss. 109-116.

AUBUSSON DE CAVARLAY Bruno, “The Prosecution Service Function within the French Criminal Justice System”, Coping with Overloaded Criminal Justice Systems, JEHLE Jörg-Martin /

WADE Marianne), Springer, Heidelberg, 2006, ss. 185-206.

AYGÖRMEZ-UĞURLUBAY Gülsün Ayhan / HAYDAR Nuran / KORKMAZ Mehmet, “Seri Muhakeme Usulüne ĠliĢkin Sorunlar”, ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2019, Sayı: 2, ss. 255-306.

BACAKSIZ Pınar, “Ġddianame Pazarlığı (Plea Bargaining)”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl: 2008, Sayı: 7, ss. 151-170.

BALO Yusuf Solmaz / ÇETĠNTÜRK Ekrem, “Amerika BirleĢik Devletleri Ceza Hukuku Uygulamasında Savcı-Sanık Pazarlığı ve Türkiye‟de Uygulanabilirliği”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 2013, Cilt XVII, Sayı 1-2, ss. 1243-1292.

BIBAS Stephanos, “Plea Bargaining outside the Shadow of Trial”, Harvard Law Review, Vol. 117, No. 8 (Jun., 2004), ss. 2463-2547.

COSCAS-WILLIAMS Béatrice / ALBERSTEIN Michal, “A Patchwork of Doors: Accelerated Proceedings in Continental Criminal Justice Systems”, New Criminal Law Review, Yıl: 2019, Cilt: 22, Sayı: 4, ss. 585-617.

ÇULHA Rifat / DEMĠRAĞ Fahrettin / OKTAR Salih / TANER Fahri Gökçen /

TEZCAN DurmuĢ / YENĠSEY Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku BaĢvuru Kitabı, 5. Baskı, Bilge Yayınevi, Ankara, 2020.

DEĞĠRMENCĠ Olgun, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakeme Usulü”, Ankara Batı Adliyesi Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 3, Ocak-Haziran 2020, ss. 16-22.

DOĞAN Koray, “Cezaların Belirlenmesi ve BireyselleĢtirilmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, Ağustos 2007, ss. 277-304.

DONAY Süheyl, Ceza Yargılama Hukuku, Beta, Ġstanbul, 2010.

DÜLGER Murat Volkan, “Ceza Muhakemesinde Müdafinin Konumu ve Uygulamada KarĢılaĢılan Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2012, Sayı: 4, ss. 39-76.

ELSNER Beatrix / PETERS Julia, “The Prosecution Service Function within the German Criminal Justice System”, Coping with Overloaded Criminal Justice Systems, JEHLE Jörg-Martin / WADE Marianne (Editörler), Springer, Heidelberg, 2006, ss. 207-236.

ESER Albin, “The Acceleration of Criminal Proceedings and the Rights of the Accused: Comparative Observations as to the Reform of Criminal Procedure in Europe”, Maastricht Journal of European and Comparative Law, Yıl: 1996, Cilt: 3, Sayı: 4, ss. 341-369.

GILLIÉRON Gwladys, “Comparing Plea Bargaining and Abbreviated Trial Procedures”, The Oxford Handbook of Criminal Process, BROWN Darryl K. /

TURNER Jenia Iontcheva / WEISSER Bettina), Oxford University Press, New York 2019, ss. 704-728.

GÖKCEN Ahmet / ÇAKIR Kerim, “Ceza Muhakemesinde Delil, Delillerin Muhafazası, Toplanması, Değerlendirilmesi ve Delil Yasakları”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. DurmuĢ Tezcan’a Armağan), Yıl: 2019, Cilt: 21, Özel Sayı, ss. 2911-2951.

GRANDE Eliabetta, “Comparative Approaches to Criminal Procedure: Transplants, Translations, and Adversarial-Model Reforms in European Criminal Process”, The Oxford Handbook of Criminal Process, BROWN Darryl K. / Turner Jenia Iontcheva / WEISSER Bettina), Oxford University Press, New York, 2019, ss. 67-88.

GREVE Hanne Sophie, “The Role of Abbreviated Criminal Proceedings”, Abbreviated Criminal Procedures for Core International Crimes, BERGSMO Morten (Editör), TOAEP, Brüksel, 2017, ss. 241-266.

HALL Daniel E., Criminal Law and Procedure, Delmar, New York, 2012.

HAYDAR Nuran, Susma Hakkı, Seçkin, Ankara, 2019.

HERMAN G. Nicholas, Plea Bargaining, 3. Baskı, Juris Publishing, New York, 2012.

JEHLE Jörg-Martin, “The Function of Public Prosecution within the Criminal Justice System Aim, Approach and Outcome of a European Comparative Study”, Coping with Overloaded Criminal Justice Systems, Jehle Jörg-Martin / Wade Marianne), Springer, Heidelberg, 2006, ss. 3-26

KIZILARSLAN Hakan, “7188 Sayılı Kanun‟la Ceza Muhakemesi Hukukuna Getirilen Seri Muhakeme ve Basit Yargılama Usulleri”, BahçeĢehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2019, Cilt: 14, Sayı: 183-184, ss. 1885-1960.

KĠTAPÇIOĞLU Tülay, Ceza Muhakemesi Kanununda SoruĢturmanın Sonuçlandırılması, Legal Yayıncılık, Ġstanbul, 2014.

KUNTER Nurullah, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Ġstanbul, 1986.

MEYER-GOSSNER Lutz, „Wesen und Sinn des beschleunigten Verfahrens nach §§ 417 ff StPO”, Gedächtnisschrift für Dieter Meurer, Graul Eva / Wolf Gerhard (Editörler), DeGruyter, Berlin, 2002, ss. 421-436.

ÖZBEK Mustafa, “Dünya Çapındaki Adalete UlaĢma Hareketiyle Ortaya Çıkan GeliĢmeler ve Alternatif UyuĢmazlık Çözümü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2002, Cilt: 51, Sayı: 2, ss. 121-162.

PRADEL Jean, “Amerikan, Ġtalyan ve Fransız Hukuklarıyla KarĢılaĢtırmalı Olarak Kusurun Kabulü” (çev. Zeynel T. Kangal), TBB Dergisi, Yıl: 2007, Sayı: 73, ss. 217-237.

RAUXLOH Regina, Plea Bargaining in National and International Law, Routledge, Oxon, 2012.

SAMAHA Joel, Criminal Procedure, Wadsworth, California, 2012.

SCHEFFLER Uwe, „Das beschleunigte Verfahren als ein Akt angewandter Kriminalpolitik”, Gedächtnisschrift für Dieter Meurer, GRAUL Eva / WOLF Gerhard (Editörler), DeGruyter, Berlin, 2002, ss. 437-448.

SCHLÜCHTER Ellen / FÜLBER Thorsten / PUTZKE Holm, Herausforderung: Beschleunigtes Verfahren (§§ 417 ff. StPO), EuWi, Frankfurt, 1999.

SCHULHOFER Stephen J., “Plea Bargaining as Disaster”, The Yale Law Journal, Vol. 101, No. 8, Symposium: Punishment (Jun., 1992), ss. 1979-2009.

SCHUSTER Frank Peter, “Ġnsan Hakları ve Ġnsan Onuru Kavramlarının Alman Ceza Muhakemesi Hukuku ĠĢlemlerindeki Etkisi” (çev. AyĢe Özge Atalay), BahçeĢehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 135, Kasım 2015, ss. 175-194.

ġARE Ersin, “Türk Hukuk Sisteminde Kabul Edilen Erteleme Kurumları Üzerine Ġnceleme”, TBB Dergisi, 2014 (111), ss. 163-236.

TEZCAN DurmuĢ, “Avrupa Ġnsan Hakları SözleĢmesi ve Uygulaması ile Uyum Açısından Bazı Yönleriyle Yeni Türk Ceza Mevzuatı”, Fasikül Hukuk Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 10, Eylül 2010, ss. 17-18.