The Impact of the European Convention on Human Rights on the Legal Order of Turkey: Achievements and Problems

The European Convention on Human Rights (ECHR/the Convention) is an effective legal supervision system that has made significant contributions to the improvement of human rights in the Member States of the Council of Europe. Turkey became party to the ECHR back in 1954, although it can be said that the effects of the Convention on the legal order in Turkey were seen only after the recognition of the jurisdiction of the European Court of Human Rights (ECtHR) in 1990. In this study, the effect of the Convention and the ECtHR case law that birthed the Convention on the judicial decisions and legislation in Turkey is examined. In this review, the transformative effect of ECtHR case law on the judicial decisions in Turkey is assessed, along with the constitutional and legal reforms carried to bring the country in line with the ECtHR. It is stressed that two constitutional amendments were of particular importance in this interaction process, the first of which prioritized the ECHR before the laws in 2004, and the second that gave individuals the right to submit individual applications to the Constitutional Court in 2012. That the reforms carried out on the legal platform and the action plan adopted in 2014 failed to establish full compliance with the ECtHR case law is one of the main conclusions reached in this study.

İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin Türkiye’nin Hukuk Düzenine Etkisi: Kazanımlar ve Sorunlar

Etkili bir hukuki denetim sistemine sahip olan İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (İHAS/Sözleşme), Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerde insan hakları standartlarının gelişimine önemli katkılar sunmuştur. Türkiye İHAS’a 1954 yılı gibi çok erken bir tarihte taraf olmuştur. Fakat Sözleşme’nin Türkiye’nin hukuk düzeni üzerindeki etkisinin, 1990 yılında İnsan Hakları Avrupa Mahkemesinin (İHAM) yargı yetkisinin tanınması ile belirgin bir hal aldığı söylenebilir. Bu çalışmada, Sözleşme’nin ve Sözleşme’yi somutlaştıran İHAM içtihadının, Türkiye’deki yargı kararları ve mevzuat üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu incelemede bir yandan İHAM içtihadının Türkiye’deki yargı kararları üzerindeki dönüştürücü işlevi, diğer yandan İHAM içtihadı doğrultusunda gerçekleştirilen anayasal ve yasal reformlar değerlendirilmiştir. Bu etkileşim sürecinde iki anayasa değişikliğinin özel önemi olduğu vurgulanmıştır. Bu anayasa değişikliklerinden ilki, 2004 yılında İHAS’a kanunlar karşısında öncelik tanınması; ikincisi ise 2012 yılında bireylere, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunma imkânı getirilmesidir. Hukuki düzlemde gerçekleştirilen reformların ve 2014 yılında kabul edilen eylem planının, uygulamada İHAM içtihadı ile tam anlamıyla bir uyumu sağlamakta yeterli olmadığı, bu çalışma kapsamında ulaşılan temel sonuçlardan biri olmuştur.

PDF

___

AKDENİZ Yaman/ALTIPARMAK Kerem, Turkey: freedom of expression in jeopardy, 2018, www.englishpen.org, accessed 11.06.2018.

ALTIPARMAK Kerem/AKDENİZ Yaman, “TCK 299: Olmayan Hükmün Gazabı mı?”, Bianet, 03.10.2015, www.bianet.org, accessed 11.06.2018.

ARIK K. Fikret, “İnsan Haklarının Milletlerarası Korunması, (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde)”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 15, S. 4, 1960, pp. 113-150.

ARSLAN Zühtü, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Anayasa Yargısı: Uyum Sorunu ve Öneriler”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 17, 2000, p. 274-293.

BAŞLAR Kemal, Türk Mahkeme Kararlarında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Şen Matbaa, 2007.

CENGİZ Serkan, “AİHM Kararlarının İç Hukuka Etkisi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 79, 2008, pp. 334-350.

ÇELİK Demirhan Burak, “İHAM’ın DTP ve Diğerleri/Türkiye Kararı Üzerine”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, 2015, pp. 23-66.

DEMİRKOL Selami/AKBULUT Emre, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarına Dayanılarak Türkiye’de Yapılan Anayasa ve Yasa Değişiklikleri”, Türkiye Adalet Akademisi, 2015.

ESEN Selin, “How Influential Are the Standards of the European Court of Human Rights on The Turkish Constitutional System in Banning Political Parties?”, Ankara Law Review, C. 9, N. 2, 2012, pp. 35-156.

FENDOĞLU H. Tahsin, “Uluslararası İnsan Hakları Belgelerinin Uygulanmasında Bağımsız Ölçü Norm veya Destek Ölçü Norm Sorunu”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 17, 2000, pp. 363-384.

LAWSON Rick, “The Achievements of the Strasbourg Court”, The conscience of Europe: 50 years of the European Court of Human Rights, Edited by Egbert Myjer et al., Third Millennium Publishing, 2010, pp. 162-172.

MEMİŞ Emin, “İnsan Hakları Avrupa Standardı ve İç Hukuk Etkileşimi Analizleri”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 17, 2000, pp. 130-172.

NALBANT Atilla, “İnsan Hakları Avrupa Hukuku İlkeleri Işığında Yüksek Mahkemelerin Yaklaşımı Hakkında Bir Değerlendirme”, Anayasa Hukuku Dergisi, C. 4, S. 7, 2015, pp. 227-244.

ÖZBUDUN Ergun/TÜRKMEN Füsun, “Impact of the ECtHR Rulings on Turkey’s Democratization: An Evaluation”, Human Rights Quarterly, C. 35, 2013, pp. 985-1008.

ŞAHBAZ İbrahim, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Türk Yargı Sistemindeki Yeri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 54, 2004, pp. 178-216.

TANÖR Bülent/YÜZBAŞIOĞLU Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 17. bs, 2018.

YÜZBAŞIOĞLU Necmi, Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1993.