ĠDARĠ YARGILAMA HUKUKU YÖNÜNDEN ÖZEL SĠGORTA SÖZLEġMELERĠNDE SĠGORTACININ SĠGORTALIYA HALEFĠYETĠ MESELESĠ

Sigorta sözleĢmesine konu edilmiĢ bir zarar ortaya çıkması neticesinde, sigortacı kurduğu sözleĢme uyarınca bu zararın gidermekle yükümlü olmaktadır. Halefiyet kavramına bağlı olarak sigorta Ģirketi, kendisinin tazminat ödemesine yol açan rizikonun gerçekleĢmesinden sorumlu olan kiĢilere karĢı olan talepler bakımından sigortalısının yerine geçmektedir. Bu anlamda zararın doğmasına neden olan davranıĢ, idarenin bir iĢleminden, eyleminden yahut eylemsizliğinden ileri gelebilir. 1982 Anayasası‟nın 125. maddesinde belirtildiği üzere, idarenin her türlü eylem ve iĢlemlerine karĢı yargı yolunun açık olduğu ifade edilerek idarenin kendi eylem ve iĢlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıĢtır. Bu anlamda sigortacının halefiyet kurumu uyarınca ödediği tazminat nispetinde zarar görenin yerine geçmesine dayalı olarak idareye bir talepte bulunabilmesi söz konusu olabilecektir. Bu noktada özellikle, sorumluluğu bulunan idarelere bu bedelin rücu edilmesi bağlamında uygulamada ortaya çıkan uyuĢmazlıkların çözümü bakımından yargı yolunun belirlenmesi önem arz etmektedir. Zira bazı yargı kararlarında idarenin tazmin sorumluluğu kapsamında uyuĢmazlığın “alacak davası” olarak nitelendirilmesi görevli yargı yerinin belirlenmesinde isabetsiz çıkarımları da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle söz konusu isabetsiz çıkarımların önüne geçilebilmesi ve konunun anlaĢılabilmesi için, çalıĢmada öncelikle sigorta hukukunda halefiyet ilkesine ve idarenin sorumluluğu kavramlarına değinilecek; sonrasında ise, yargı kararları ıĢığında söz konusu uyuĢmazlıklarının çözüm yerinin ve tabi olacağı esasların tespitinde hangi çıkarımlardan hareket edilmesi gerektiği irdelenecektir.

PDF

___

ACAR Faruk, “Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasında Hakim Kendiliğinden Sadece Sigorta ġirketini Tazminata Mahkum Edebilir mi?”, LHD, C: 1, S: 6, 2003, (ss.1401-1409).

ACAR Serdar, “Sorumluluk Sigortalarında Sigortacının Ardıllığı Konusunda Bazı Sorunlar ve Yeni GeliĢmeler”, ĠBD, C: 79, S: 5, 2005, (ss.1539-1552).

AKYILMAZ Bahtiyar/SEZGĠNER Murat/KAYA Cemil, Türk Ġdari Yargılama Hukuku, SavaĢ Yayınevi, Ankara, 2018.

ARAL ELDELEKLĠOĞLU Ġrem, “Yangın Sigortalarında Yapı Malikine Rücu”,

MÜHFHAD, C: 22, S: 3, Özel Sayı, Prof. Dr. Cevdet Yavuz‟a Armağan, 2016, (ss.985-1023).

ARMAĞAN Tuncay, Ġdarenin Sorumluluğu ve Tam Yargı Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1997.

ARSEVEN Haydar, Sigorta Hukuku, 2. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım, Ġstanbul, 1991.

ATABEK ReĢat, Sigorta Hukuku, Duygu Matbaası, Ġstanbul, 1950.

ATAMER Kerim, „“Deniz Sigortaları”na ĠliĢkin Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Kaynakları‟, Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegân Kender’e 50. Birlikte ÇalıĢma Yılı Armağanı, Ġstanbul, 2007, (ss.314-329).

ATAMER Kerim, „Yeni Türk Ticaret Kanunu Uyarınca “Zarar Sigortaları”na GiriĢ‟, BATĠDER, C: 27, S: 1, 2011, (ss.21-106). [ATAMER, 2011]

ATAMER Kerim/TOSUN Yalçın, “Sigorta Hukukluma ĠliĢkin Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Kaynakları (Deniz Sigortaları Hariç)”, SHD, S: 2005/1, (ss.137-156).

AYANOĞLU Taner, “Yargısal Korunma ĠĢlevi Bakımından Tam Yargı Davasının Niteliği”, DanıĢtay ve Ġdari Yargı Günü 135. Yıl DanıĢtay Sempozyumu, DanıĢtay Yayınları, Ankara, 2003, (ss.63-72).

AYAYDIN Cem, Ġdare Hukukuna GiriĢ (I), Yenilik Basımevi, Ġstanbul, 2008.

AYAYDIN Cem, Ġdare Hukuku’na GiriĢ (II), Yenilik Basımevi, Ġstanbul, 2008.

[AYAYDIN, 2008b]

AZRAK A. Ülkü, “Ġdarenin Toplumsal Muhatara (Sosyal Risk) Kuramına Göre Kusursuz Sorumluluğu”, Sorumluluk Hukukunda Yeni GeliĢmeler III. Sempozyumu, Fakülteler Matbaası, Ankara, 1980, (ss.135-146).

BĠLGE Mehmet Emin, “Sigorta Tazminatını Alan Sigortalının Zarar Veren Üçüncü ġahısla Yaptığı ĠĢlemlerin Sigortacının Halefiyeti Üzerindeki Etkisi ve Yargıtay Uygulaması”, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. YaĢ Günü Armağanı, C: I, Ġstanbul, 2001, (ss.67-83).

BĠLGEN Pertev, Ġdare Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, Ġstanbul, 1999.

BOZER Ali, Sigorta Hukuku, YAYINCI, Ankara, 1965.

BUZ Vedat, “Müteselsil Sorumluluktaki Rücu ĠliĢkisinde Sigortacının Hukuki Konumu”, BATĠDER, C: 28, S: 3, 2012, (ss.5-42).

ÇEKER Mustafa, “Sigortacının Rücu Hakkı”, LHD, C: 4, S: 48, 2006, (ss.3707- 3718).

DELCROS Xavier/DELCROS Bertrand, “Fransız Hukuk Sisteminde Ġdari Sorumluluk Rejimi”, Fransa ve Ġngiltere’de Ġdarenin Sorumluluğu (çev. CANDAN Turgut), DanıĢtay Yayınları, Ankara, 1984, (ss.1-104).

DOĞANAY Ġsmail, “Sigorta Tazminatında Kanuni Halefiyetin ġümulü”, BATĠDER, C: IX, S: 2, 1977, (ss.335-348).

DUBOIS Jean-Pierre, La responsabilité administrative, Éditions la découverte, Paris, 1996.

DURAN Lütfi, Türkiye Ġdaresinin Sorumluluğu, TODAĠE Yayınları, Ankara, 1974. [DURAN, 1974]

DURAN Lütfi, Ġdare Hukuku Ders Notları, Fakülteler Matbaası, Ġstanbul, s.1982.

EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 23. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.

ERKUT Celal, Kamu Kudreti Ayrıcalıkları ve Tutuk Adalet AnlayıĢı, Yenilik Basımevi, Ġstanbul, 2004.

FRANKO Nisim, “Yargıtay Kararları Açısından Zararı Ödeye Sigortacının Üçüncü ġahsa KarĢı Rücu Hakkı”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu V, Ankara, 25-26 Mart 1988, Banka ve Ticaret Hukuku AraĢtırmaları Enstitüsü, Ankara, 1988, (ss.45-61) (TartıĢmalar ss.62-73).

GÖZLER Kemal, Ġdare Hukuku C: II, 3. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2019.

GÖZÜBÜYÜK A. ġeref/TAN, Turgut, Ġdare Hukuku C: II Ġdari Yargılama Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.

GÖZÜBÜYÜK A. ġeref, Açıklamalı Türk Anayasaları, 9. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017.

GÜNDAY Metin, “Ġdari Yargının Görev Alanın Anayasal Dayanakları”, Anayasa Yargısı Dergisi, C: 14, 1997, (ss.377-389).

GÜNDAY Metin, Ġdare Hukuku, 11. Baskı, Ankara, 2017. [GÜNDAY, 2017]

KAPLAN Gürsel, Ġdari Yargılama Hukukuna GiriĢ, Ekin Yayınevi, Bursa, 2018.

KARASU Rauf, “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu‟nun Sorumluluk Sigortalarına ĠliĢkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, ĠÜHFD, C: 6, S: 4, 2016, (ss.683-706).

KAYA Cemil, “Rücuen Tazminat Ġstemiyle Açılan Davalarda Görevli Yargı Yerinin Belirlenmesi Konusunda UyuĢmazlık Mahkemesi Uygulaması”, ĠÜHFM, C: 70, S: 1, 2012, (ss.115-122).

KAYIHAN ġaban, “Zarar Sigortalarında Sigortacının Halefiyeti”, MÜHFHAD, C: 22, S: 3, Özel Sayı, Prof. Dr. Cevdet Yavuz‟a Armağan, 2016, (ss.1595-1624).

KENDER Rayegân, Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, 16. Baskı, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2018.

KEULERS Hugo/ANNE Catteau, IBA Insurance Committee Substantive Project 2016, Insurers’ Rights of Recovery (Subrogation/Recourse), 2016 Report, Kari MCCORMICK/Matthew WALKER (ed.), (ss.12-20). (https://www.ibanet. org/Document/Default.aspx?DocumentUid=9A6FD705-ABD7-44D7-B3E7- 484367BB3A24), EriĢim T.27.01.2020.

KILIÇOĞLU Ahmet M., Türk Borçlar Hukukunda Kanunî Halefiyet, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1979. [KILIÇOĞLU, 1979]

KILIÇOĞLU Ahmet, “Özel ve Sosyal Sigortalarda Halefiyet ve Rücu”, AÜHFD, C: 31, S: 1-4, 1974, (ss.395-446). [KILIÇOĞLU, 1974]

KIZILSÜMER Bahar, Sigortacının Kanuni Halefiyetinin ġartları ve Sınırları, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2019.

LONG Marceau/WEIL Prosper/BRAIBANT Guy vd., Les grands ârrets de la jurisprudence administrative, 20. Baskı, Dalloz, Paris, 2015.

NOMER Haluk N., “Halefiyet ile Rücû Arasındaki ĠliĢki, Özellikle Sosyal Sigortalar ile Özel Sigortaların Rücû Hakları Bakımından Halefiyetin Rolü”, ĠÜHFM, C: 55, S: 3, 1997, (ss.243-260).

OMAĞ Merih Kemal, Türk Hukukunda Sigortacının Kanuni Halefiyeti (TTK. m. 1301), Vedat Kitapçılık, Ġstanbul, 2011.

OZANSOY Cüneyt, “Türkiye Ġdaresinin Sorumluluğunda Kamu Hukuku Erozyonu”, I. Ulusal Ġdare Hukuku Kongresi Birinci Kitap: Ġdari Yargı, DanıĢtay Yayınları, Ankara, 1990, (ss.73-87).

ÖZAY Ġl Han, GünıĢığında Yönetim, Filiz Kitabevi, Ġstanbul, 2004.

SOPACI ÖZTUNA Birgül, “Yeni Türk Ticaret Kanunu‟nun Sigortacının Kanuni Halefıyetine ĠliĢkin Düzenlemelerinin Alman Sigorta SözleĢmeleri Kanunu‟ndaki Düzenlemelerle Birlikte Değerlendirilmesi”, BATĠDER, C: 28, S: 3, 2012, (ss.117-152).

ġEKER ÖĞÜZ Zehra/SEVĠNÇ KUYUCU Aslıhan, Yeni Türk Ticaret Kanununda Sigorta Hukuku, Filiz Kitabevi, Ġstanbul, 2011.

ġENOCAK Kemal, Mesleki Sorumluluk Sigortası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2000.

TAN Turgut, Ġdare Hukuku, 7.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018.

TANDOĞAN Halûk, Mukayeseli Hukuk, Hususiyle Türk-Ġsviçre ve Alman Hukuku Bakımından Üçüncü ġahsın Zararının Tazmini, Ajans-Türk Matbaası, Ankara, 1963.

TANDOĞAN Halûk, Türk Mes’uliyet Hukuku (Akit DıĢı ve Akdi Mes’uliyet), Vedat Kitapçılık, Ankara, 1961 (2010).

TEKĠL Fahiman, “Sigorta Hukukunda Tazmin Ġlkesi ve Rücu Hakkı”, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Banka ve Ticaret Hukuku AraĢtırma Ensitüsü, Ankara, 1998, (ss.113-131).

ULAġ IĢıl, Uygulamalı Zarar Sigortaları Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.

ÜLGEN Hüseyin, “BaĢkası Lehine Sigorta ve Bu Sigortada Sigortalının ve Sigorta Ettirenin Talep ve Dava Hakkı”, MÜHFHAD, C: 22, S: 3, Özel Sayı, Prof. Dr. Cevdet Yavuz‟a Armağan, 2016, (ss.2827-2838).

ÜNAN Samim, Türk Ticaret Kanunu ġerhi Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku, Cilt-I, Genel Hükümler, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2016. [ÜNAN, 2016a]

ÜNAN Samim, Türk Ticaret Kanunu ġerhi Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku, Cilt-II, Zarar Sigortaları, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2016. [ÜNAN, 2016b]

ÜNAN Samim, Türk Ticaret Kanunu ġerhi Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku, Cilt-IV, Yargıtay Kararları, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2019.

ÜNAN Samim, Türk Ticaret Kanunu ġerhi Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku, Cilt V, Yargı Kararları, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2019. [ÜNAN, 2019a]

ÜSTÜN Gül, “Karayolları Genel Müdürlüğünün Karayolları Trafik Kanunundan Doğan Sorumluluğu”, MÜHFHAD, C: 22, S: 2, 2016, (ss.39-61).

YASĠN MelikĢah, “Sigortacının Kanuni Halefiyeti Müessesinin Ġdarenin Sorumluluğu Alanında Uygulanması”,

ĠÜHFM, C: 71, S: 1, 2013, (ss.1229-1242).

YAġAR H. Nuri, “Ġdarenin Sorumluluğu Üzerine DüĢünceler”, ĠÜHFM, C: 66, S: 1, 2008, (ss.201-220).

YAġAR H. Nuri, Ġdare Hukuku, 2. Baskı, Der Yayınları, Ġstanbul, 2014. [YAġAR, 2014]

YAYLA Yıldızhan, Ġdare Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, Ġstanbul, 2010.

YAZICIOĞLU Emine, “Mal Sigortalarında Sigortacının Kanuni Halefiyetine ĠliĢkin Bazı Hususlar”, Sigorta Hukuku Sempozyumları, Sorumluluk Sigortaları Sempozyumu, 1-2 Aralık 2017, Ġstanbul Sigorta Hukukunda Güncel Sorunlar Sempozyumu, 2-3 ġubat 2018 Bursa, Samim ÜNAN/Emine YAZICIOĞLU (Ed.), On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2018, (ss.483-496). [YAZICIOĞLU, 2018a]

YAZICIOĞLU Emine, “Sorumluluk Sigortalarında Sigortacının Kanuni Halefiyeti”, Sigorta Hukuku Sempozyumları, Sorumluluk Sigortaları Sempozyumu 1-2 Aralık 2017, Ġstanbul Sigorta Hukukunda Güncel Sorunlar Sempozyumu, 2-3 ġubat 2018 Bursa, Samim

ÜNAN/Emine YAZICIOĞLU (Ed.), On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul 2018, (ss.467-482).

YAZICIOĞLU Emine, “TTK‟nın Mal Sigortalarında Sigortacının Halefiyetine ĠliĢkin Düzenlemesi Hakkında”, ĠKÜHFD, C: 16, S: 2, Prof. Dr. iur. Merih Kemal Omağ‟a Armağan, Özel Sayı, C: III, 2017, (ss.331-363). [YAZICIOĞLU, 2017]

YENĠCE Kazım/ESĠN Yüksel, Açıklamalı-Ġçtihatlı-Notlu Ġdari Yargılama Usulü, Arısan Matbaacılık, Ankara, 1983. YEġĠLOVA ARAS Ecehan, “Kredi (Ticari Alacak) Sigortasında Sigortacının Kanuni Halefiyeti için TTK m. 1472 Hükmü ElveriĢli midir?”, ĠÜHFM, C: 71, S: 1, (ss.1449-1458). [YEġĠLOVA ARAS, 2013a]

YEġĠLOVA ARAS Ecehan, Sorumluluk Sigortalarında Zarar Görenin Doğrudan Dava Hakkı (TTK m. 1478), Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.

YILDIRIM Turan, “Ġdari Yargı”, Ġdare Hukuku, YILDIRIM Turan (Ed.), 7. Baskı, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2018, (ss.625-822). [YILDIRIM, 2018a]

YILDIRIM Turan, “Ġdarenin Sorumluluğu”, Ġdare Hukuku, YILDIRIM Turan (Ed.), 7. Baskı, On Ġki Levha Yayıncılık, Ġstanbul, 2018, (ss.823-853).