Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri

2018’de yürürlüğe girecek Anayasa değişikliği, yürütmenin düzenleyici iş- lemleri konusunda önemli değişiklikler içermektedir. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi- nin kapsamı ve sınırları üzerinde en çok tartışılan konulardan biridir. Bilindiği gibi, kararname yürütmenin bireysel ve düzenleyici işlemlerinin genel adıdır. Dolayısıyla, Cumhurbaşkanının bireysel işlemlerinin de genel düzenleyici nitelikteki işlemlerinin de adı kararnamedir. Öncelikle, Anayasa’da düzenlendiği şekliyle, asli nitelikteki Cumhur- başkanlığı kararnamelerinin, Cumhurbaşkanının bireysel işlemlerinden ve türev nite- likteki düzenleyici işlemlerinden farkı ortaya konmuştur. Ardından, Cumhurbaşkanının asli yetki kullanacağı Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin türleri belirlenmiştir. Dört maddede Cumhurbaşkanının mahfuz düzenleme yetkisi olduğu ileri sürülmüştür. An- cak, bu yetki istisna olduğu için dar yorumlanmalıdır. Diğer Cumhurbaşkanlığı kararna- melerinin anayasal sınırları konusunda da özellikle “münhasıran kanunla düzenlenme- si öngörülen konular” ifadesi üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı kararnamesine ilişkin hükümlerin, henüz uygulanmadan, tarihsel, sözel, sistematik ve teleolojik yorum yöntemleri kullanılarak değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Different Types of Presidential Decrees in Turkey

The constitutional amendment, which will come into force in 2018, contains significant changes on the legislative power of the President. As it is known, the decree is the general name of the individual acts and regulations of the executive. So, all the acts of the President are called “decree”. First, the differences between the acts of President are examined (individual acts, secundum legem regulations and decrees prescribed by constitution). Then the types of presidential decrees prescribed by constitution are classified. The first type replaces emergency decrees and the second type replaces decrees having the force of law, aside some differences. And, as for the third type, it is argued that the President received an exclusive authority on certain matters (art:104/9, 106/11, 108/4, 118/6). However, this authority is an exception and must be interpreted restrictively. This study aims to analyze the provisions of the Constitution concerning presidential decrees by using different methods of interpretation.

PDF

___

AKAD Mehmet/DİNÇKOL Abdullah, 1982 Anayasası-Madde Gerekçeleri ve Maddelerle İlgili Anayasa Mahkemesi Kararları, Alkım, İstanbul, 1998.

ARDIÇOĞLU M. Artuk, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Der- gisi, 2017/3, ss.20-51.

DURAN Lûtfi, “İdare Alanının Düzenlenmesinde Teşrii ve Tanzimi Tasarrufların Sınırları”, İÜHFM, C.30, S.3-4, 1964, ss.466-492.

DURAN Lûtfi, “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Cilt 4, S.1-3, 1983, ss.33-42.

GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, C.II, Ekin, Bursa, 2011.

GÜNEŞ Turan, Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İş- lemleri, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1965.

ONAR Sıddık Sami, “Amme hukukunda hukukî tasarruflar ve kazaî mürakabe”, Cemil Birsel’e Armağan, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1939, ss.275-335.

ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 8.Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.

ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 17. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.

ÖZTÜRK Kazım, 1975 Değişiklikleriyle Gerekçeli Anayasa, Bilgi Yayınevi, An- kara, 1975.

SAĞLAM Fazıl, “Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisinin Sınırları, Uy- gulamanın Yaygınlaşmasından Doğabilecek Sorunlar, Anaya- sa Yargısı Dergisi, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1984, ss.261-271.

SOYSAL Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, 11. Bası, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1997.

TAN Turgut, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Yürütmenin Düzenleme Yet- kisi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Anayasa Mahkemesi Yayınla- rı, Ankara, 1987, ss.203-216.

TANÖR Bülent/YÜZBAŞIOĞLU Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 17. Bası, Beta, İstanbul, 2018.

TAŞDÖĞEN Salih, “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Ankara Üniversitesi Hu- kuk Fakültesi Dergisi, 65 (3), 2016, ss.937-966.

TEKBAŞ Abdullah, Türk Hukukunda Bakanlar Kurulu Kararları, Türk İdare Der- gisi, Aralık 2002, ss.39-79.

TEZİÇ Erdoğan, Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı, Fakülte- ler Matbaası, İstanbul, 1972.

TEZİÇ Erdoğan, Anayasa Hukuku, 21. Bası, Beta, İstanbul, 2017.

UYGUN Oktay, 1982 Anayasası’nda Temel Hak ve Özgürlüklerin Genel Reji- mi, Kazancı, İstanbul, 1992.

ÜLGEN Özen/ŞİRİN Tolga, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ≠ Cumhurbaşkanı Kararnamesi”, Güncel Hukuk, Sayı 170, Mart-Nisan 2018, ss.30-32.

YÜZBAŞIOĞLU Necmi, Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi, Beta, İstanbul, 1996.