AKREDİTİF AÇTIRAN İLEAKREDİTİF BANKASI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Milletlerarası ticaret alanında uygulanan bir ödeme yöntemi olan akreditif, bir-den çok kişiyi ve ilişkiyi barındıran bir bütündür. Akreditifte; akreditif açtıran, akreditif bankası ve akreditif lehtarı olmak üzere en az üç kişi bulunur. Akreditif açtıran ve akre-ditif bankası arasındaki ilişki karşılık ilişkisi olarak isimlendirilmekte olup, bu ilişkiden kaynaklanan uyuşmazlıklarla sıklıkla karşılaşılmaktadır. Söz konusu uyuşmazlıkların çözümü bakımından, akreditif açtıran ile akreditif bankası arasındaki ilişkinin irdelen-mesi önemlidir. Bu kapsamda çalışmada, akreditif talimatının genel itibarıyla özellikleri belirtilerek, akreditif açtıran ve akreditif bankası arasındaki ilişki bakımından tarafların yükümlülüklerine ve ilişkinin hukukî niteliği hakkında öğretide ileri sürülen görüşlere yer verilmiş, savunduğumuz görüş gerekçeleri ile ortaya konmuş ve bankanın akreditif açtırana karşı sorumlu olduğu ve olmadığı haller tespit edilmiştir.

___

ABİK Yıldız, Borçlar Hukuku Açısından Akreditife Bakış, Yayınlanmamış Yüksek Li-sans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.

AKINCI Şahin, Vekâlet Sözleşmesinin Sona Ermesi, Konya, 2004.AKİPEK Şebnem, Alt Vekâlet, Yetkin Yayınları, Ankara 2003.

ARAL Fahrettin/AYRANCI Hasan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.

AVANCINI Peter/IRO Gert M./KOZIOL Helmut, Österreichisches Bankvertragsrecht, Band II, 2. Auflage, Wien, 1993.

AYANOĞLU Ahu, Belgeli Akreditiflerde Akreditif Bankasının Hukuki Durumu, Yayın-lanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-titüsü, 2000.

AYDOĞDU Murat/KAHVECİ Nalan, Türk Borçlar Hukuku: Özel Borç İlişkileri (Sözleşmeler Hukuku), 3. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.

AYDOS Oğuz Sadık, Akreditif, Turhan Kitabevi, Ankara, 2000.

BAHTİYAR Mehmet, “Akreditif ve Milletlerarası Özel Hukukta Doğurduğu Sorunlar”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 15, S. 3, 1990, (ss. 71-88).

BORGGREFE Siegfried, Akkreditiv und Grundverhältnis, Berlin 1971.BOZKURT Sevgi, Akreditifin Uygulanması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2006.

BÜHLER Roland, OR Kommentar, Schweizerisches Obligationenrecht, OFK-Orell Füssli Kommentar (Herausgegeben von Jolanta Kren Kostkiewicz/Stephan Wolf/Marc Amstutz/Roland Fankhauser), OR Art.394, 3. überarbeitete Auflage, Zürich, 2016.

CANARIS Claus-Wilhelm, Bankvertragsrecht, 3. Auflage, Berlin-New York, 1988.

CANTEKİN Celalettin, Kambiyo İşlemleri ve Bankacılık, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.

ÇABRİ Sezer, “Akreditifte Temel İlişkiden Doğan Borcun Hiç veya Gereği Gibi İfa Edil-memesinin Akreditif İlişkisine Etkisi”, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan I. Cilt, MÜHFHAD, C. 22, S. 3, 2016, (ss. 615-644).

DAYINLARLI Kemal, “Dış Ticaret İşlemlerinde Akreditif”, Yargıtay Dergisi, C. 16, S. 3, Temmuz 1990, (ss. 406-423).

DOĞAN Vahit, Uluslararası Ticarette Ödeme Aracı Olarak Akreditif, Güncellenmiş 4. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara, 2016.

DOĞANCI Doğa Ekrem, “Vekâlet Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Benzer Hukuki İliş-kiler ile Karşılaştırılması”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 1, Temmuz 2014, (ss. 95-131).

EDİS Seyfullah, Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümler, Ankara, 1979.EĞİLMEZLER Bedi, “Akreditif”, Adalet Dergisi, S. 5-6, 1965, (ss. 626-643).

EKİCİ Akın, “Akreditifte Lehtarın Dürüstlük Kurallarına Aykırı Olarak (Fraud) Bedeli Talep Etmesi ve Bu Durumda Akreditif Bedelini İştira (İskonto) Eden Bankanın Hu-kuki Durumu”, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü Armağanı Cilt I, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2001, (ss. 157-177), (Makale).

EKİCİ Akın, Akreditif - Hukukî Niteliği ve Tarafların Yükümlülükleri, Beta Basım Yayım, İstanbul, 1995, (Akreditif).

EKŞİ Nuray, Milletlerarası Ticaret Hukuku, 2. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015.

EKŞİ Nuray/DURUKANOĞLU Nihayet, “Akreditife İlişkin Güncel Gelişmeler ve Ak-reditifle İlgili ICC Tarafından Yapılan Son Düzenlemeler”, Legal Hukuk Dergisi, C. 7, S. 82, 2009, (ss. 3109-3122).

ERDEM H. Ercüment, Milletlerarası Ticaret Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.

ERDOĞAN İhsan, Akreditif Sözleşmeleri, Nobel Yayım Dağıtım, Ankara, 2000.

EREN Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.

ERLÜLE Fulya, “Alt Vekalet”, Prof. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Ar-mağan, İstanbul, 1999, (ss. 259-269).

ERTEM Üner, Bankacılık ve Kambiyo İşlemleri, Ekin Yayınevi, Bursa, 2015.

FELMANN Walter, Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obli-gationenrecht, Band VI, 2. Abteilung, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, 4. Teil-band, Der einfache Auftrag, Art.394-406, Bern, 1992.

GEZDER, Ümit, Türk/İsviçre Hukukunda Culpa in Contrahendo Sorumluluğu, İs-tanbul, 2009.

GÖĞER Erdoğan, Akreditif Muamelesi ve Hukukî Mahiyeti, Banka ve Ticaret Huku-ku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1980.

GÜMÜŞ Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Kısa Ders Kitabı, 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2018, (Borçlar Özel).

GÜMÜŞ Mustafa Alper, Türk - İsviçre Borçlar Hukukunda Vekilin Özen Borcu, Beta Basım Yayın, İstanbul, 2001, (Özen).

GÜNAY Gözde Engin, Türk Hukuku’nda Akreditif, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.

HOFSTETTER Josef, Schweizerisches Privatrecht, 7. Band, Teilband 6, Obligatio-nenrecht, Basel-Genf-München, 2000.

HONSELL Heinrich, Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil, 10. überar-beitete Auflage, Bern, 2017.

HUGUENIN Claire, Obligationenrecht, Allgemeiner und Besonderer Teil, Zürich/ Basel/Genf, 2012.

İLALAN Fuat, “Akreditif ve Kullanılması”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 5, S. 3, 1970, (ss. 562-570).

KAYA Arslan, Belgeli Akreditifte Lehtarın Hukuki Durumu, Beta Basım Yayım, İs-tanbul, 1995

KAYIHAN Şaban/KARA Etem, Uluslararası Yatırım Hukuku (Doğrudan Yatırım-lar), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.

KAYIHAN Şaban/ÜNLÜTEPE Mustafa, “Vekalet Sözleşmesinin Kendine Özgü Sona Erme Sebepleri”, FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S. 3, 2014, (ss. 171-212).

KILIÇOĞLU Ahmet M., Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.

KOSTAKOĞLU Cengiz, Banka Kredileri Tüketici ve Konut Kredileri ile Kredi Kartlarından Doğan Uyuşmazlıklar - Akreditif, 8. Baskı, Beta Yayıncılık, İstan-bul, 2016.

KRING F. Banu, “Milletlerarası Ticaret Odasının Akreditifle İlgili Son Düzenlemesi Yek-nesak Kurallar 600 (UCP 600) ve Uygulamaya Getirdiği Bazı Yenilikler”, DEÜHFD, C. 11, Özel Sayı, 2009, (Basım Yılı:2010), (ss. 1219-1237).

KUNT Filiz, Akreditifin Hukuki Niteliği ve İşleme Taraf Kişiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.

KURŞAT Zekeriya, “Eser ve Vekalet Sözleşmelerinin Nitelendirilmesi Sorunu ve Nite-lendirmenin Hükmü”, İÜHFM, C. 67, S. 1-2, 2009, (ss. 143-166).

KURT L. Müjde, Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkânsızlık (TBK m.136), Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.

OĞUZMAN Kemal/BARLAS Nami, Medenî Hukuk, 25. Bası, Vedat Kitapçılık, İstan-bul, 2019.

ÖZALP Abdurrahman, Dış Ticaret’te Yeni Kurallar UCP 600’ın Kullanılması Akredi-tif, 2. Baskı, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2007.

ÖZEL Sibel, “Akreditif İlişkisinde UTO Kurallarının (UCP 600) Bankalar Arası İlişkiye Etkisi”, İpek Yolu Canlanıyor: Türk-Çin Hukuk Zirvesi, 12-14 Haziran 2012, An-kara 2013, (ss. 347-354), (Makale).

ÖZEL Sibel, Akreditif ve Hukukî Niteliği, Beta Yayınları, İstanbul, 1991, (Akreditif).ÖZEN Burak, Kredi Açma Sözleşmeleri, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.

POLAT Ali, “Uluslararası Ticarette Akreditifli Ödemeler ve UCP 600”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 7, S. 13, Bahar 2008, (ss. 209-222).

REİSOĞLU Seza, Akreditif ile İlgili 600 Sayılı Kuralların Uygulanması ve Sorunlar, Konferans (26 Eylül 2014), Ankara, 2014, (Konferans).

REİSOĞLU Seza, Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Akreditif, Göz-den Geçirilmiş ve Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara, 2009, (Akreditif).

SARI Suat, Vekâlet Sözleşmesinin Tek Taraflı Olarak Sona Ermesi, Beşir Kitabevi, İstanbul, 2004.

SEÇER Öz, “Vekâlet Sözleşmesinin Vekalete Özgü Sebeplerle Sona Ermesi”, İÜHFD, C. 6, S. 4, 2015, (ss. 877-944).

SOMUNCUOĞLU Ünal, Türk Borçlar Kanunu Işığında Akreditif Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.

TANDOĞAN Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. 2, 5. Tıpkıbasım, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010.

TEKBEN Tuğçe, Vekâlet İlişkilerinde Vekâlet Verenin Talimatı ve Hukukî Sonuçları, Yayın-lanmamış Doktora Tezi, İstanbul, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.

TEKİNALP Ünal, Banka Hukukunun Esasları, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.

TOKDEMİR Beliz, Dış Ticarette Bir Ödeme Aracı Olan Akreditifin Hukuki Çerçevesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin, Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-titüsü, 2018.

TOLUN Osman, “Akreditifin Hukukî Mahiyeti”, Adalet Dergisi, S. 3, 1957, (ss. 266-280).

TUMAY Turhan, Dış Ticaret Banka Tekniği, 2. Bası, İstanbul, 1987.UĞUR Aynaz, “Akreditif İlişkisi ve Hukuki Niteliği”, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ocak 2015, S. 9, (ss. 35-53).

ULUÇ Mehmet, “Borçlar Hukuku Açısından Akreditif”, Batider, C. 3, 1966, (ss. 432-478).

VURUCU Mehmet/ARI Mustafa Ufuk, Güncel Gelişmeler Işığında Uluslararası Ban-kacılık ve Finans, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.

WEBER Rolf H., Basler Kommentar, Obligationenrecht I, OR Art.1-529, OR Art.394, 6. Auflage, Basel, 2015.

YALÇINDURAN Türker, Vekâlet Sözleşmesinde Ücret, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.

YAVUZ Cevdet/ACAR Faruk/ÖZEN Burak, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, Kasım 2014.

YENER Mehmet Deniz, Kredi Açma Sözleşmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2008.

YILMAZ Mutlu/TOPUZ Gökşen/ÖZKEN Ahmet/KOCAEFE CEBECİ Aslıhan, “Akre-ditiflere İlişkin Uluslararası Düzenlemeler Olan UCP 500 ve UCP 600’ün Mukayeseli Analizi”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, C. 12, S. 24, 2012, (ss. 379-402).

YILMAZCAN Abdulkadir, UCP 600 Kuralları Çerçevesinde Akreditifin İşleyişi, Le-gem Yayıncılık, Ankara, 2017.

ZEVKLİLER Aydın/GÖKYAYLA K. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 18. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018

Veri Tabanları:

www.kazanci.com (Erişim Tarihi: 06.07.2019)

www.swisslex.ch/ (Erişim Tarihi: 06.07.2019)

legalbank.net/ (Erişim Tarihi: 06.07.2019)

www.lexpera.com.tr (Erişim Tarihi: 06.07.2019)