Batı Rönesansında Rebalais, Türkçe Yazında Köy Enstitülüler

Rabelais romanı, Avrupa Rönesansı’nın en önemli kilometre taşlarındandır. Edebiyat alanında Rabelais’nin açtığı kapıdan Cervantes, Shakespeare, Goethe geçecek, tarihsel süreç içinde geniş yeniden üretimin doğuş alanı olarak dünyayı sarsmaya yönelecek olan Avrupa’da büyük bir kültür değişim-dönüşüm dönemi başlayacaktır. Rönesans üzerine ayrıntılı çalışmaları olan kültürbilimci Mihail Bahtin’e göre, bu değişimin temel özelliği, ortaçağın tekil bildirimli ve korkuya dayalı dil ve algı sistemine karşı, Rabelais’in edebiyat alanına taşıdığı grotesk halk kültürünün gülmece kaynaklı çoklu gösterge sistemidir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, birçok düşünür tarafından bir Kültür Devrimi olarak tanımlanmaktadır. Cumhuriyet sonrası oluşan yeni Türkiye kültür ortamındaki en önemli değişimlerden biri de Köy Enstitülü yazarlar tarafından üstkültüre taşınmış olan grotesk halk kültürü öğeleridir. Rabelais romanı ile Anadolu’dan filizlenmiş Köy Enstitülü yazarların yapıtları arasında önemli koşutluklar ve özdeşlikler bulunmaktadır. Rabelais romanının Batı’da Aydınlanma akımı ve ona tepki olarak doğmuş Romantizm tarafından anlaşılamamış ve değersizleştirilmiş olması ile, Türkiye’de Köy Enstitülü yazarlara ait yapıtların “Köy Romanı” yaftası ile karalanıp kültürel paradigmadan dışlanmış bulunması da benzer bir tablo oluşturmaktadır.

Rebalais in Western Renaissance - Village Institutes “Köy Enstitülüler” in Turkish Literature

Rabelais’s novel isthe most important mile stones of the European Renaissance. Rabelais opened a new door into the field of literature. Cervantes, Shakespeare and Goethe passed from this door and a great conversion and transformation period into the historical process started in Europe which intend to shake the world as the re-emergence area. According to Mihail Bahtin who has detailed studies on Renaissance, the basic feature of this conversion is Rabelais’s multi sign system originating from humour of grotesk folk culture. This system transfered to literary world and improved against language and perception system which has only one declarative language and based on fear.           The foundation of Turkish Republic is defined as a cultural revolution by a lot of thinkers. After the Turkish Republic, one of the most important conversions in new Turkish cultural enviroment is the elements of grotesk folk culture which were transfered by authors graduated from village institute slightingly. There are some important parallels and identities between Rabelais’s novel and the works of authors graduated from village institute. Rabelais’s novel was not understood by Enlightement Movement and Romanticism which was born as reaction against Enlightement Movement and tried to trivialized. The works belonging to authors graduated from village institute vilified with “Village Novel” label and was excluded from cultural pradigma. This case generates a similar tableau between Rabelais’s novel and the works of authors graduated from village institute.

___

  • Akçam, Dursun (1999), Kanlıderenin Kurtları, Arkadaş Yayınevi, 1. Basım, Ankara.
  • Apaydın, Talip (1975), Tütün Yorgunu, Cem Yayınevi, İstanbul.
  • Apaydın, Talip (1976), Yoz Davar, Cem Yayınevi, 2. Baskı, İstanbul.
  • Bahtin, Mihail (2001), Karnavaldan Romana, Çev.: Cem Soydemir, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
  • Bahtin, Mihail (2004), Dostoyevski Poetikasının Sorunları, Çev: Cem Soydemir, Metis Eleştiri, İstanbul.
  • Bahtin, Mihail (2005), Rabelais ve Dünyası, Çev.: Çiçek Öztek, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
  • Başgöz, İlhan (1986), Folklor Yazıları, Adam Yayınları, İstanbul.
  • Baykurt, Baykurt (2007) Kaplumbağalar, Literatür Yayınları, İstanbul.
  • Kaftancıoğlu, Ümit (1972), Yelatan, Remzi Kitabevi, İstanbul,
  • Kaftancıoğlu, Ümit (2006), Dönemeç, Yalın Ses Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
  • Moretti, Franco (2005), Mucizevi Göstergeler, Çeviren Zeynep Altıok, Metis Yayınları, İstanbul.
  • Paz, Octavio (1996), Çamurdan Doğanlar, Çev. Kemal Atakay, Can Yayınları, İstanbul.
  • Paz, Octavio (1999), Yalnızlık Dolambacı, Çev. Bozkurt Güvenç, Can Yayınları.
  • Tonguç, Engin (2007), Bir Eğitim Devrimcisi/ İsmail Hakkı Tonguç, Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları, İzmir.