Araçsal Akla ve Pozitivizme Karşı Çıkan Bir Feminist Metodoloji

Araçsal aklın bilimsel alandaki temel çıktısı olan pozitivizmin yansımaları, yalnızca nicel veri üretimi alanıyla sınırlı kalmayarak, ataerkilliğin de içinde yer aldığı anaakım dünya görüşünün güçlenip yerleşikleşmesinde etkili olmaktadır. Ataerkil yapıyı dönüştürerek, kadınların seslerinin hem bilim insanları olarak metin üretiminde, hem de üretilen metinlerin içindeki kadın temsillerinde yaygınlaştırılmasını talep eden feminist teorinin ve metodolojinin de, bu bağlamda pozitivizm ile arasına belli bir mesafe koyması gerekli görünmektedir. Bu çalışma, feminist metodolojinin geleneksel araştırma yöntemleri ile arasına mesafe koyabilme becerisini tartışmayı denemektedir. Feminizm; liberal, radikal, Marksist, kültürel, varoluşçu ve postmodern başlıklarıyla birbirinden ayrışmış alt dallara sahip olduğu için pozitivizm ve araçsal akıl kavramlarını genelleyerek tartışmak olası görünmemektedir. Bu metin, farklı feminist teorileri ve metodolojileri ayrımlarıyla ele aldıktan sonra, Dorothy Smith ve Sandra Harding’in, araçsal araştırma yöntemi, pozitivizm, araştırma öznesi ve nesnesi olarak kadının konumu gibi metodolojik konulara dair tezlerini ele almayı denemektedir. Çalışma, bu iki feminist yazarda varolan metodolojik eğilimlerin anaakım, pozitivist ve gelenekselci olmaktan uzak olduğunu; bu haliyle, araştırma tercihlerine dair bu muhalif duruşun yalnızca bilimsel yöntemin, araçsal akıldan arındırılmasına değil, kadınların özgürleşimlerine de katkıda bulunduğunu iddia etmektedir.

___

  • Adorno, T. ve Horkheimer, M., (2016). Aydınlanmanın diyalektiği. (Çev. E. Öztarhan, N. Ülner). İstanbul: Kabalcı.
  • Donovan, J. (2009). Feminist Teori: Amerikan feminizminin entelektüel gelenekleri. (Çev. A. Bora). İstanbul: İletişim.
  • Engels, F. (2010).. Ailenin, özel mülkiyetin ve devletin kökeni. (çev. K. Somer). Ankara: Sol.
  • Horkheimer, M. (2016). Akıl tutulması. (Çev. O. Koçak). İstanbul: Metis.
  • Harding, S. (1987.) Introduction: Is there a feminist method? Feminism and methodology, Indiana: Open University.
  • Smith, D. (1987). The everyday world as problematic, a feminist sociology. Northeastern University Press: Boston.
  • Smith, D. (1990). The conceptual practices of power. Northeastern University Press: Boston.