ANTİK YUNAN (HELLEN)DA KOLONİLER VE BUNLARIN NİTELİKLERİ

Bu çalışma kadim Hellen kültür ve medeniyetinin geniş coğrafyalarda, kapsamlı biryayılma ve deneyim neticesinde, özel bir süreç olarak koloni inşa etme etkinliği üzerindedurmaktadır. Hellas (Yunanistan)’a ilk gelen gruplar Hint-Avrupa kökenli Yunanlarolan Akhalar (Mykenler) olup, bölgeyi işgal etmişler ve Akha konfedarasyonunukurmuşlardır. Hellas, Batı Anadolu kıyıları ve Girit Adası’nı kapsamaktaydı. AkhalarM.Ö. 2. binin ikinci yarısında kültürel ve ticari nüfuzlarını yaygınlaştırdılar.Akhalar’ınDorlar tarafından tasfiye edilmesiyle birlikte, bölgede yaygın bir siyasi otorite boşluğuoluşmuş, Dorlar ve diğer Hellen boyları da (Aioller, İonlar) oluşan bu uygun tarihizeminde Ege coğrafyasının farklı yerlerine göç etmişlerdir. Hellenlerin yaşadığıcoğrafya dağlarla ve vadilerle parçalanmış, kıyıları derin koy ve körfezlerle çevrilmiş biryapıdaydı. Bu durum yerel parçalanmışlığı ön plana çıkararak ulusal politik bir otoriteetrafında Hellen entegrasyonunu engellemiştir. Bunun sonucunda Hellen parçalanmışlığı(partikülarizması) ‘polis’ denilen, kendi coğrafi sınırları, siyasi kurumları ve yasalarıolan ‘kent-devletleri’nde tecessüm etmiştir. Yunanistan’ın coğrafya bakımından buparçalanmış durumu bu ülkenin ‘siyasal bakımdan irili ufaklı devletlere bölünmesinde’başlıca etken olduğu gibi kültürel gelişimi üzerinde de etkili olmuştur. Yunanistancoğrafyası yerel bağımsızlıkların kolayca sürdürülebildiği bir yapıdaydı.Hellenler M.Ö. 8. yy.’ın ortalarında yeni bir denizaşırı iskân etkinliğine girişmişlerdir.Bu yeni kolonizasyon hareketinin nedenlerinin başında; Hellen toplumundaki hızlınüfus artışından kaynaklanan beslenme ve geçim zorlukları, partiler arası çekişmelerindoğurduğu siyasal hoşnutsuzluklar ve bunun getirdiği siyasal nedenli göçlerin önemli rolüolmuştur. Bütün bunların sonucunda Eskiçağ tarihi literatürüne ‘Büyük KolonizasyonDönemi’ olarak geçen; Ege, Marmara, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında çok sayıdakoloninin kurulduğu, M.Ö. 750–550 yılları arasına ilişkin 200 yıllık bir süreç başlamıştır.En büyük koloni bölgesini Güney İtalya ve Sicilya’daki ‘Büyük Hellas’ (=Megale Hellas)oluşturuyordu. Koloni kuran merkezlerin başında ise, Batı Anadolu’daki İon kentleri(özellikle Miletos ve Phokaia) geliyordu. Gerek Akdeniz ve gerekse Karadeniz’in etrafıkolonilerle çevrilmiş ve Hellenler buralara, Eflatun’un dediği gibi, bir havuzun etrafındaoturan kurbağalar gibi yerleşmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Koloni, Hellen, Oikiste, Ana kent

PDF

___

Aktüre, Sevgi (2003). Anadolu’da Demir Çağı Kentleri, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Bilgin, Nahit (2004). Felsefeden Ekonomiye Antik Yunan Dünyası, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Blunt, A.W.F. (1984). Batı Uygarlığının Temelleri, Çev. Müzehher Erim, İatanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Boardman, John (1984). “The Greek World”, The Cambridge Ancient History, Plates to Volume III, Cambridge: Cambridge Univerdity Press, s. 195-289.
Bury, J.B. (1941). A History of Greece, London; Macmillan and Co., Limited.
Cook, J.M. (2007). “Greek Settlement in The Eastern Aegean and Asia Minor”, The Cambridge Ancient History, Eighth Printing, Volume II, Part 2, Cambridge: Cambridge Univerdity Press, s. 773-804.
Durant, Will (1939). The Life of Greece, New York: Simon and Schuster Inc.
Freeman, Charles (2003). Mısır, Yunan ve Roma Antik Akdeniz Uygarlıkları, Çev. Suat Kemal Angı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Graham, A.J. (1982). “The Colonial Expansion of Greece”, The Cambridge Ancient History, Volume III Part 3, Cambridge: Cambridge Univerdity Press, s. 83-162.
Hansen, Mogens Herman (2006). “Emporion: A Study of The Use and Meaning of The Term in The Archaic and Classical Periods”, Greek Colonisation An Account of Greek Colonies and Other Settlements Overseas, Volume I, Leiden-Boston: Printed By Brill, s.1-39.
İplikçioğlu, Bülent (1994). Eskiçağ Tarihinin Anahatları, İstanbul: Bilim Teknik Yayınları.*
Mansel, Müfid Arif (1999). Ege ve Yunan Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Roth, Lelant M. (2000). Mimarlığın Öyküsü, Çev. Ergün Akça, İstanbul: Kabala Yayınevi.
Tekin, Oğuz (1995). Eski Yunan Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Tsetshladze, Gocha R.(2006). “Revisiting Ancient Colonisation”, Greek Colonisation An Account of Greek Colonies and Other Settlements Overseas, Volume I, Leiden-Boston: Printed By Brill. s.xxiii-Ixxxiii.
Umar, Bilge (1999). İlk Çağda Türkiye Halkı, İstanbul: İnkılap Kitabevi Yayınları. Wycherley, R. E. (1993). Antik Çağda Kentler Nasıl Kuruldu?, Çev. Nur Nirven- Nezih Başgelen, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Vanschoonwinkel, Jacques (2006/a). “Mycenaean Expansion”, Greek Colonisation An Account of Greek Colonies and Other Settlements Overseas, Volume I, Leiden-Boston: Printed By Brill, s. 41-113.
Vanschoonwinkel, Jacques (2006/b). “Greek Migrations to Aegean Anatolia in the Early Dark Age”, Greek Colonisation An Account of Greek Colonies and Other Settlements Overseas, Volume I, Leiden-Boston: Printed By Brill, s. 115-141.
Yıldırım, Recep (2002). Uygarlık Tarihine Giriş, İzmir: Meridyen Yayıncılık. http://www.karalahana.com/karadeniz-form/index.php?topic142700 (Erişim:21.02.2014).