SCHELLİNG’İN FELSEFENİN İLK İLKESİ OLARAK BEN YA DA İNSAN BİLGİSİNDEKİ KOŞULSUZ ÜZERİNE ADLI ESERİNDEKİ SPİNOZA OKUMASI

SSpinoza, Alman düşünce geleneğine ve özel olarak da Alman İdealizmine muazzam etkileri olan filozofların başında gelmektedir. Kant’ın eleştiri süzgecinden geçirdiği Spinoza, Alman idealistleri tarafından yeni bir okumaya tabi tutulmuş, hatta bu okumalar sayesinde ortaya yeni bir Spinoza imgesi çıkmıştır. Bunlar arasında Schelling’in Spinoza okumasının şüphesiz ayrı bir yeri vardır. Onun pek çok eserine damga vuran Spinoza okumaları bir yandan Spinoza’nın nasıl anlaşılması gerektiğine alternatif sunarken bir yandan da Schelling’in kendi felsefesini şekillendirmesinde önemli bir rol oynar. Schelling’in Spinoza ile bağları her bir döneminde ve her bir eserinde kendine özgü bir biçimde şekillenir. Örneğin erken dönem çalışmalarında onun temel probleminin kabaca felsefenin ilk ilkesini bulmak olduğu dikkate alındığında, Spinoza ile etkileşimini belirleyenin de bu problem olduğu görülür. Söz konusu problem bağlamında Schelling’in düşüncesinde açık bir biçimde görülen Spinoza etkisi “Felsefenin İlk ilkesi Olarak Ben ya da İnsan Bilgisindeki Koşulsuz Üzerine” adlı eserinde giderek derinleşir. Schelling’in sözü edilen eserde Spinoza’nın töze atfettiği pek çok niteliği Ben’in özsel niteliği olarak sunması, bunu yaparken Spinoza’nın içkinlik düşüncesine, özgürlük düşüncesine ve entelektüel sezgiye yüklediği anlama başvurması pek çok noktada ondan ne kadar etkilendiğini gösterir. Ancak dikkatli bir inceleme, Spinoza’dan aldığı tüm bu etkilere rağmen Schelling’in tam anlamıyla bir Spinozacı olmadığını da açığa çıkarır. Bu bağlamda sözü edilen çalışma Spinoza’nın Schelling’in düşünsel yolculuğuna nasıl eşlik ettiğini anlamak açısından analiz edilmeye değerdir.

Anahtar Kelimeler:

Spinoza, Schelling, Ben, Panteizm Tartışması, özgürlük.

SCHELLİNG'S READİNG OF SPİNOZA İN OF THE I AS THE PRİNCİPLE OF PHİLOSOPHY OR ON THE UNCONDİTİONAL İN HUMAN KNOWLEDGE

Spinoza is one of the philosophers who had tremendous effects on the German philosophical tradition and especially on German Idealism. Spinoza was subjected to a new reading by German idealists. As a result of these readings a new image of Spinoza emerged. Among them, Schelling's reading of Spinoza undoubtedly has a special importance. Spinoza plays a decisive role in most of Schelling's philosophy, both in terms of identifying and solving problems, and the method and language used. Schelling never gave up on Spinoza’s way until his later philosophy. Although Schelling expressed his sympathy for Spinoza, he does not also hesitate to criticize the main elements of his system. Schelling's way of reading Spinoza offer an alternative to how Spinoza should be understood, it also plays an important role in shaping Schelling's own philosophy. Spinoza's influence on Schelling differs in each period and in each of his works. For example, considering that his basic problem is roughly the principle of philosophy in his early works, it is seen that this problem determines his interaction with Spinoza. Schelling's approach to this problem through Spinoza gradually deepens in his work called “Of the I as the Principle of Philosophy or on the Unconditional in Human Knowledge”. In this context, the mentioned study is worth analyzing in terms of understanding how Spinoza accompanies Schelling's intellectual journey.

Keywords:

Schelling, Spinoza, Pantheism Controversy, I, freedom,

PDF

___

Balanuye, Çetin. Spinoza Bir Hakikat İfadesi. İstanbul: Say Yayınları, 2019.
Beiser, Frederick. German Idealism: The Struggle against Subjectivism 1781-1801. Cambridge: Harvard University Press, 2002.
Bowie, Andrew. Schelling and the Modern European Philosophy: An Introduction. London: Routledge, 2001.
Copleston, F. Charles. “Pantheism in Spinoza and the German Idealists.” Philosophy, 21, no 78 (1946): 42-56.
Forster, Michael. N, "Herder and Spinoza.” İçinde Spinoza and German Idealism, editörler Eckart Förster and Yitzhaky Melamed, 59-84. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
Hoffmeister, Johannes, editör. Briefe von und an Hegel, Vier Bände, Band I: 1785-1812. Hamburg: Felix Meiner, 1969.
Lauth, Reinhard. Die Entstehung von Schellings Identitätphilosophie in der Auseinandersetzung mit Fichtes Wissenschaftslehre (1795-1801). Munchen: Karl Alber, 1975.
Lenoir, Frederick. Spinoza Mucizesi. Çeviren Aslı Sümer. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2021.
Nassar, Dalia. “Spinoza in Schellings Early Conception of Intellectual Intuition.” İçinde Spinoza and German Idealism, editörler Eckart Förster and Yitzhaky Melamed, 136-155. Cambridge: Cambridge University Press, 2012. Pieper, Annemarie. "‘Ethik à la Spinoza.’ Historisch-systematische Überlegungen zu einem Vorhaben des jungen Schelling.”, Zeitschrift für philosophische Forschung 31, no 4 (1977): 545-564.
Sandkaulen-Bock, Birgit. Ausgang vom Unbedingten: Über den Anfang in der Philosophie Schellings. Göttingen: Vandenhoeck &Ruprecht, 1990.
Schelling, Frederich Wilhelm Joseph. Sämmtliche Werke. Editör Karl Friedrich August Schelling. Stuttgart: J. G. Cotta, 1859.
Scholz, Heinrich, editör. Die Hauptschriften zum Pantheismusstreit zwischen Jacobi und Mendelssohn. Berlin: Reuther und Reichard, 1916.
Solé, Maria J. “Almanya’da Spinoza.” Çeviren Sinem Özer. İçinde Spinoza Daima, editör Cemal Bali Akal, 86-101. İstanbul: Zoe Kitap, 2019.
Spinoza. Etika. Çeviren Hilmi Ziya Ülken. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2011.
Tatián, Diego. Spinoza Bir Başlangıç. Çeviren Ali Dokuzlu. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2019.
White, Alan. Schelling: An Introduction to the System of Freedom. New Haven: Yale University Press, 1983.
Wolfinger, Franz. Denken und Transzendenz, zum Problem ihrer Vermittlung: der unterschiedliche Weg der Philosophien F.H. Jacobis und F.W.J. Schellings und ihre Konfrontation im Streit um die Göttlichen Dinge (1811/12). U.K.: Lang, 1981.
Zelyut, Solmaz. Spinoza. İstanbul: Say Yayınları, 2021.