Louis Althusser'de Makine ve Aygıt Ayrımı Bağlamında Devlet Nosyonu

Bu çalışma, Louis Althusser’in toplumsal bütünlüğü altyapı ve üstyapı şeklinde ayırarak tartışmalarda odak noktası olarak altyapıyı, yani ekonomik tabanı alan Marksizm’in genel eğilimi hakkındaki eleştirilerinden yola çıkar. Eserlerinde üstyapıyı ayrıntılı bir şekilde ele alan Althusser’in düşüncesinde devlet ve devlet aygıtlarından oluşan üstyapının kapsamını ortaya koymayı amaçlar. Althusser’e göre, devlet, toplumsal bütünlük içinde ve diğer yapısal unsurlar karşısında etkin bir pozisyondadır. Althusser’in düşüncesinde devletin altyapı karşısındaki etkin konumuna odaklanan bu çalışma, söz konusu etkin konumlanışı açıklamak üzere öncelikle Althusser’in toplumsal bütünlük kavrayışına değinir. Ardından devlet mekanizmasını ortaya çıkarmak için makine ve aygıt ayrımına odaklanır. Toplumsal bütünlükte etkin konumdaki makine olarak devletin yeniden üretici rolüne değinir. Kapitalist toplumun varlığı açısından yeniden üretim ile devlet arasında doğrudan bir bağlantı vardır. Bu bağlantı çerçevesinde bu çalışma devlet aygıtlarını ele alır. Devletin baskı aygıtı ve devletin ideolojik aygıtları biçiminde ikiye ayrılan aygıtların makine olarak devlet açısından işlevini belirler. Sonuçta devletin işlevselliğinin onun araçsallığına ve sınıfsal niteliğine etkisini ortaya koyarak sınıf mücadelesi açısından devletin ve aygıtların önemine dikkat çeker.

This study sets out from Louis Althusser’s criticism of general tendency of Marxism which takes the infrastructure, namely economic base, as the focal point in the discussions by separating the social totality into infrastructure and superstructure. It aims to reveal the scope of superstructure in the context of reproduction. According to Althusser, the state located in the superstructure has an active position in social totality and across other structural elements. This study, which focuses on the active position of the state across the infrastructure in Althusser’s thought, firstly touches upon Althusser’s understanding of social totality in order to explain the active position of the state. It then focuses on the separation between machine and apparatus so as to reveal the state mechanism. It refers to the reproductive role of the state as an effective machine in social totality. There is a direct relation between reproduction and the state in terms of the existence of capitalist society. This study deals with the state apparatuses under this relation. It determines the function of the apparatuses which are divided into two as the repressive state apparatus and ideological state apparatuses across the state as machine. As a result, it highlights the importance of the state and the apparatuses in terms of class struggle by revealing the effect of the functionality of the state on its instrumentation and class quality.

Keywords:

Apparatus, machine, the state, reproduction, force consent,

PDF

___

Aksoy, Hüsnü (1994), Devlet ve Demokrasi, İstanbul: Yön Yayınları.

Althusser, Louis (1976), “Soutenance D’Amiens”, Positions (1964-1975), Paris: Editions Sociales.

Athusser, Louis (1977), “The Crisis of Marxism” https://www.marxists.org/history/erol/periodicals/theoretical-review/tr-7-4.pdf, (03.02.2020)

Althusser, Louis (1995a), Kapital’i Okumak, (Çev. Celal A. Kanat), İstanbul: Belge Yayıncılık.

Althusser, Louis (1995b), Sur La Reproduction, Paris: Presses Universitaires De France.

Althusser, Louis (2002), Marx İçin, (Çev. Işık Ergüden), İstanbul: İthaki Yayınları. Althusser, Louis (2005a), Pour Marx, Paris: Editions La Découverte.

Althusser, Louis (2005b), Yeniden Üretim Üzerine, (Çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları. Althusser, Louis (2009), Kriz Yazıları, (Çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.

Althusser, Louis (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev. Alp Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.

Balibar, Etienne (1991), Althusser İçin Yazılar, (Çev. Hülya Tufan), İstanbul: İletişim Yayınları.

Carnoy, Martin (1984), “Marx, Engels, Lenin and The State”, The State and Political Theory, New Jersey: Princeton University Press.

Eagleton, Terry (1996), İdeoloji, (Çev. Muttalip Özcan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Engels, Friedrich (2010), Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, (Çev. Kenan Somer), Ankara: Sol Yayınları.

Geras, Norman (1985), “Althusser’in Marksizm Anlayışı: Bir Değerlendirme”, Saybaşılı, Kemali (Der.), Siyaset Biliminde Temel Yaklaşımlar, Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.

Lenin, Vladimir (1978), Devlet ve İhtilal, (Çev. Süleyman Arslan), Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları.

Marx, Karl ve Engels, Friedrich (2005). Komünist Parti Manifestosu. (Çev. Rekin Teksoy), İstanbul: Oğlak.

Marx, Karl ve Engels, Friedrich (2010), Alman İdeolojisi, (Çev. Sevim Belli), Ankara: Sol Yayınları.

Marx, Karl ve Engels, Friedrich (2013), Alman İdeolojisi, (Çev. Tonguç Ok ve Olcay Geridönmez), İstanbul: Evrensel Basım Yayın.

Marx, Karl (2011), 1844 El Yazmaları, (Çev. Ali Somer), Ankara: Sol Yayınları.

Thomas, Paul (2000), Marx ve Anarşistler, (Çev. Devrim Evci), Ankara: Ütopya Yayınevi.

Saybaşılı, Kemali (1985), Siyaset Biliminde Temel Yaklaşımlar, Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.

Stewart, Alasdair (2008), “Althusser’s Structuralism and a Theory of Class”. Critique: Journal of Socialist Theory, 36(3), 421–443.

Swingewood, Alan (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi, (Çev. Osman Akınhay), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.

Sancar, Serpil (1997), İdeolojinin Serüveni, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.

Yılmaz, Zafer (2001). “Althusser’in Bilim, İdeoloji ve Düzeyler Teorisinin Açmazları”, Praksis, 4, 35–74.