Fârâbî Felsefesinde Dilin İncelenmesi ve Gramer ve Mantık Arasındaki Temel Ayrım

Filozoflar, sosyologlar, biyologlar, antropologlar vb. gruplar dilin ve onun temel ögelerinin nereden geldiğini açıklamaya çalışmaktadırlar. Hiç şüphesiz söz konusu teşebbüsün göz önünde bulundurduğu temel gerekçe hem kuramsal yapılar üzerinde etkiye sahip olma hem de sosyal koşulları yansıtma bakımından dilin işlevini açıklamaktır. Fârâbî’nin 870-950 dilin kaynağı ile alakalı açıklamaları bu varsayımı tutarlı bir şekilde desteklemekte ve dilin nereden geldiğini, nasıl işlev gösterdiğini izah etme bakımından önemli ipuçları içermektedir. Bu çalışma, Fârâbî’nin yaklaşımlarından hareketle insanı dil arayışına yönlendiren bazı temel gerekçeleri açığa çıkarmayı ve gramer ve mantık arasındaki temel ayrımı ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

dil, dilin incelenmesi, gramer, mantık, felsefe.

THE STUDY OF LANGUAGE AND THE MAIN DIFFERENCE BETWEEN GRAMMAR AND LOGIC IN AL-FÂRÂBÎ’S PHILOSOPHY

Philosophers, sociologists, biologists, anthropologists etc. are trying to explain where language and its main elements come from. No doubt the fundamental reason the mentioned attempt considers is to explain the role of language in terms of both having an impact on the structure of theories and representing the social conditions. What Al-Fârâbî 870-950 says about the origin of language consistently support this claim and present very useful clues in terms of describing where language comes from and how it works. From his perspective, what we try to do here is to reveal some basic reasons that motivate human to be in search of language and clarify what the main difference between grammar and logic is

Keywords:

language, the study of language, grammar, logic, philosophy.,

PDF

___

Abed, Shukri B., Aristotelian Logic and the Arabic Language in Al Fârâbî, State University of New York Press, Albany, 1991.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Al-Fusûl al-hamsah, ed. Rafîq al-‘ajam, al-Mantıq ‘ınd alFârâbî I, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1985a.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Al-Tawti’ah, ed. Rafîq al-‘ajam, al-Mantıq ‘ınd al-Fârâbî I, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1985b.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Ârâ’ ahl al-madînah al-fâdılah, ed. ‘Alî Bumelham, Dâr wa Maktabat al-Hilâl, Beirut, 1995.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Falsafat Aristûtâlîs, ed. Muhsin Mahdî, Dâr Macallat Shi‘r, Beirut, 1961.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Fusûlun muntaza‘a, ed. Fawzî Mitrî al-Najjar, Dâr alMashriq, Beirut, 1971.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Ihsâ’ al-‘ulûm, ed. ‘Alî Bumelham, Dâr wa Maktabat alHilâl, Beirut, 1996.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb al-alfâz al-musta‘mala fî al-mantıq, ed. Muhsin Mahdî, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1986a.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb al-burhân, ed. Mâcid Fahrî, al-Mantıq ‘ınd al-Fârâbî, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1987a.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb al-cadal, ed. Rafîq al-‘ajam, al-Mantıq ‘ınd al-Fârâbî III, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1986b.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb al-hurûf, ed. Muhsin Mahdî, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1990.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb al-mûsîkâ al-kebîr, ed. Ğattâs Abd al-Malik Hasaba, Mahmûd Ahmad al-Hafnî, Dâr al-Kâtib al-‘Arabî, Cairo, Undated.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb al-siyâsat al-madaniyyah, ed. Fawzî Mitrî al-Najjar, Imprimerie Catholique, Beirut, 1998.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb Bârî Armîniyâs ay al-‘ıbârah, ed. Rafîq al-‘ajam, alMantıq ‘ınd al-Fârâbî I, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1985c.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb fî al-mantıq al-hitâba, ed. Muhammad Salîm Sâlim, Matba‘at Dâr al-Kutub, Cairo, 1976.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb îsâgûcî ay al-madhal, ed. Rafîq al-‘ajam, al-Mantıq ‘ınd al-Fârâbî I, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1985e.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb îsâgûcî, ed. Mâcid Fahrî, Ta‘âlîku ibn Bâcca ‘alâ mantık al-Fârâbî, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1994.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Kitâb kâtâğûriyâs ay al-makûlât, ed. Rafîq al-‘ajam, alMantıq ‘ınd al-Fârâbî I, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1985d.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Risâlât at-tanbîh ‘alâ Sabîl as-sa’adah, Manshûrât alCâmi‘ah al-Urduniyye, Amman, 1987b.
Al-Fârâbî, Abû Nasr, Sharh al-Fârâbî li kitâb Aristûtâlîs fî al-‘ıbârah, ed. Willhelm Kutsch, Stanley Marrow, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1986c.
Al-Yâsîn, Ca‘far, Al-Fârâbî fî hudûdihî ve rusûmihî, ‘Âlam al-Kutub, Beirut, 1985.
Chatti, Saloua, “Syncategoremata in Arabic Logic, Al-Fârâbî and Avicenna”, History and Philosophy of Logic, Volume 35, No. 2: 2014, 167-197.
Fakhry, Majid, Al-Fârâbî Founder of Islamic Neoplatonism, Oneworld Publications, Oxford, 2002.
Ğâlib, Mustafa, al-Fârâbî, Dâr wa Maktabat al-Hilâl, Beirut, 1998.
Hanafî, Hasan, Al-Fârâbî, ed. İbrâhîm Madkûr, Abû Nasr al-Fârâbî fî al-zikrâ al-alfiya li vafâtihî, al-Maktabat al-‘Arabiyya, Cairo, 1983.
Ibn Bâcca, Ta‘âlîku ibn Bâcca ‘alâ kitâb al-burhân, ed. Mâcid Fahrî, al-Mantıq ‘ınd al-Fârâbî, Dâr al-Mashriq, Beirut, 1987.
Lameer, Joep, Al-Fârâbî and Aristotelian Syllogistics: Greek Theory and Islamic Practice, Brill, Leiden, 1994.
Langhade, Jacques, min al-Kur’ân ilâ al-falsafa, al-lisân al-‘arabî wa takavvun al-kâmûs al-falsafî ladâ al-Fârâbî, transl. Vacîhî As‘ad, Manshûrât Vizârat al-Sakâfa, Damascus, 2000.
Modrak, Deborah K. W., Aristotle's Theory of Language and Meaning, Cambridge University Press, Cambridge, 2003.
Türker Küyel, Mübahat, Aristoteles ve Fârâbî’nin Varlık ve Düşünce Öğretileri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara, 1969.
Türker, Sadik, “The Arabico-Islamic Background of Al-Fârâbî’s Logic”, History and Philosophy of Logic, Volume 28, Issue 3: 2007, 183-255.