Özge ÇAMAN KARADAĞ, Nazmi BİLİR, Hilal ÖZCEBE

Ailede Kanser Öyküsü ve Algılanan Kanser Riski, Kanserden Korunma Davranışları ile İlişkili mi?

Amaç: Dünya Sağlık Örgütü raporlarında kanserlerin en az üçte birinin önlenebileceği bildirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, ailede kanser öyküsünün ve bireysel kanser riski algısının, birincil ve ikincil koruma kapsamında kanserden korunma davranışları ile ilişkisini değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Araştırma grubunu, Ankarada bulunan Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerine (KETEM) 2010 yılının Ekim- Kasım ayları içinde ilk defa başvuran 332 kadın oluşturmaktadır. Karma veri toplama yönteminin (anket formları, tıbbi kayıtlar, odak grup görüşmeleri) kullanıldığı çalışmada, niceliksel verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, ki-kare testi, Fisherin kesin ki-kare testi, McNemar`ınkare testi, Bowkerin simetri testi ve bağımlı gruplarda t-testi, niteliksel verilerin analizinde görünür/açık içerik analizi yapılmıştır. Bulgular: Katılımcıların %55,4ünün ailesinde kanser öyküsü bulunmakta, %26,8i kansere yakalanma ihtimalinin çoğu insandan daha yüksek olduğunu düşünmektedir. KETEMe başvurmadan önce kanserin erken tanısına yönelik tetkik yaptırma durumu, KETEM başvurusu sonrasında sağlık davranışlarında olumlu değişim durumu ve KETEMde gelecekteki taramalara düzenli katılma konusundaki yaklaşım, ailede kanser öyküsüalgılanan kanser riski ile ilişkili bulunmamıştır (p>0,05). Sonuç: Çalışmanın bulguları, KETEM hizmetlerinde bireysel risk değerlendirmesi ile kanser açısından daha riskli grupların belirlenmesi vegrupların taramalara düzenli katılmaları ve sağlıklı davranışlara yönlendirilmeleri konusunda kanıta dayalı eğitim hizmetleri ve bireysel danışmanlığı da içeren daha geniş kapsamlı müdahalelerin gerekliliğine işaret etmektedir. ki- ve bu

Are Family History of Cancer and Perceived Cancer Risk Associated with Cancer Preventive Behaviors?

Are Family History of Cancer and Perceived Cancer Risk Associated with Cancer Preventive Behaviors? Objective: According to the World Health Organization, at least one third of cancers can be prevented. This study aimed to assess the associations between family history of cancer and individual cancer risk perception with cancer preventive behaviors, within the scope of primary and secondary prevention. Material and Method: The study group included 332 women, who had attended Cancer Early Diagnosis, Screening and Education Centers (CEDSEC) in Ankara for the first time in October-November, 2010. A mixed methods design (surveys, medical records, focus groups) was useddata collection. Descriptive statistics, the chi-square test, Fishers exact test, McNemars chi-square test, Bowkers test for symmetry, and the paired samples t-test were used for quantitative data analysis, whereas, manifest content analysis was used for qualitative data. Results: Of the participants, 55.4% had a family history of cancer, and 26.8% perceived their risk of developing cancer as high. Family historycancer and perceived cancer risk were neither associated with cancer early detection test uptake, nor with positive health behavior change after service use or with the desire to attend screenings on a regular basis (p>0.05). Conclusion: The study findings indicate the need for wide-ranging interventions within the scope of CEDSEC services, including assessmentindividual risks and risk groups regarding cancer, as well as evidence-based training and individual counseling services to motivate these groups with respect to attending cancer screenings and adopting healthy behaviors. for of of

PDF

___

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Da Silva JAP, Woolf AD. Stills disease. In: Rheumatology in practice. 1st ed, London: Springer, 2010; 12-3. World Cancer Report 2014. Stewart BW, Wild CP (Editors). Lyon, France: International Agency for Research on Cancer, 2014. World Cancer Report 2008. Boyle P, Levin B (Editors). Lyon, France: International Agency for Research on Cancer, 2008. Global Status Report on Noncommunicable Diseases 2010. Geneva: World Health Organization, 2011. Türkiye Kanser İstatistikleri 2009. Gültekin M, Boztaş G (Editors). Ankara: T.C.Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı, Ocak 2014. Cancer Facts. Fact Sheet no.297. Geneva: World Health Organization, 2014. http://www.who.int/mediacentre/ factsheets/fs297/en/. 02.03.2014. Ulusal Kanser Kontrol Programı 2009-2015 (Yayın.no.760). Tuncer M (Editor). Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı, Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı, 2009. Karadag Caman O, Bilir N. Health promotion in cancer early diagnosis, screening and education centers: mixed methods research among women in Ankara. Turk J Public Health 2013; 11: 174-85. Santos EM, Lourenço MT, Rossi BM. Risk perception among Brazilian individuals with high risk for colorectal cancer and colonoscopy. Hered Cancer Clin Pract 2011; 28: 4. Yavan T, Akyüz A, Tosun N, Iyigün E. Women's breast cancer risk perception and attitudes toward screening tests. J Psychosoc Oncol 2010; 28: 189-201. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Kasparian NA, McLoone JK, Meiser B, Butow PN, Simpson JM, Mann GJ. Skin cancer screening behaviours among individuals with a strong family history of malignant melanoma. Brit J Cancer 2010; 103: 1502-9. Dubikaytis T, Larivaara M, Kuznetsova O, Hemminki E. Inequalities in health and health service utilisation among reproductive age women in St. Petersburg, Russia: a cross- sectional study. BMC Health Serv Res 2010; 10: 307. Leal Mdo C, Gama SG, Frias P, Szwarcwald CL. Healthy lifestyles and access to periodic health exams among Brazilian women. Cad Saúde Pública 2005; 21: 78-88. Cheung NW, Li SCh, Tang KC. Participation in cardiovascular risk factor and cancer screening among Australian Chinese. Health Promot J Austr 2011; 22: 147-52. Cullati S, Charvet-Bérard AI, Perneger TV. Cancer screening in a middle-aged general population: factors associated with practices and attitudes. BMC Public Health 2009; 29: 118. Bilir N. Sağlık okur-yazarlığı. Turk J Public Health 2014; 12. Elder JP, Ayala GX, Harris S. Theories and intervention approaches to health-behavior change in primary care. Am J Prev Med 1999; 17: 275-84. Bahar Özvarış Ş. Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2011. Gonzales AA, Ton TG, Garroutte EM, Goldberg J, Buchwald D. Perceived cancer risk among American Indians: implications for intervention research. Ethn Dis 2010; 20: 458- 62. Davids SL, Schapira MM, McAuliffe TL, Nattinger AB. Predictors of pessimistic breast cancer risk perceptions in a primary care population. J Gen Intern Med 2004; 19: 310-5.