Dışsallıkların İçselleştirilmesinde Devletin Rolü

Piyasa ekonomisi taraftarları bütün düşüncelerini tam rekabet piyasası varsayımına dayandırmakta, piyasanın kendi kendine bütün sorunları çözeceğini, üretim, tüketim ve gelir dağılımında kendiliğinden etkinlik sağlayacağını ve devletin ekonomiye müdahale etmemesi gerektiğini savunmaktadır. Oysa dışsallıklar söz konusu olduğunda piyasa mekanizması aracılığıyla kaynak dağılımında etkinliğin sağlanması mümkün olamamaktadır. Tüketimde veya üretimde dışsallıklar yaşandığında piyasa ekonomisi tek başına Pareto etkin dağılımı sağlayamamakta, ekonomik etkinliği sağlamakta yetersiz kalmaktadır. Piyasanın başarısız olduğu bu durum, devleti ekonomiye çeken önemli birer gerekçe olmakta ve devlet, fiyat mekanizmasının eksikliklerini gidermek amacıyla ekonomiye müdahale etmektedir. Bu çalışmada, devletin ekonomiye müdahale etmesinde son derece önemli rol oynayan ve piyasa başarısızlığına yol açan dışsallıklar üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede bu çalışmanın amacı, şu sorulara cevap aramaktır: Dışsallıklar ne demektir? Dışsallıkların türleri nelerdir? Dışsallıklar kaynak dağılımın sağlanmasında ne gibi rol oynamaktadır? Dışsallıkların içselleştirilmesi her zaman mümkün müdür? Dışsallıkların içselleştirilmesinde ne gibi yaklaşımlar ortaya konulmaktadır? Dışsallıkların içselleştirilmesinde devlete düşen görevler nelerdir?

The Government Role while Internalizing Externalities

Externalities prevent efficient resource allocation through market mechanism. Market economy can not provide Pareto optimality if there is externality either in consumption or in production. This market failure attracts government to interfer the market and attempt to correct the market price mechanism. This study investigates externalities leading market failure and becoming the reason for government intervention to the market operations. Thus, the purpose of this study is to answer the fallowing questions: What does externality mean? What are the kinds of externalities? What kind of roles do externalities play in the efficient resource allocation? Is it possible to internalize the externalities all the time? What kind of approaches can there be while internalizing the externalities? What are the responsibilities of the government while internalizing externalities?

___

  • AKALIN Güneri (2000), Kamu Ekonomisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • AKALIN Güneri (2002), Türkiye'de Piyasa Ekonomisine Geçiş Süreci ve Ekonomik Kriz, TİSK Yayın No:215, Ankara.
  • AKDOĞAN Abdurrahman (2002), Kamu Maliyesi, Gazi Kita-bevi, 8. Baskı, Ankara.
  • BAILEY J. Stephen (2001), Public Sector Economics: Theory, Policy and Practice, Palgrave Macmillan, 2nd Edition, London.
  • BUCHANAN, James M. (2009), L'Offre et la Demande des Biens Publics: Une Introduction Methodologique, (Traduit par Herve de Quengo), (http://herve.dequengo.free.fr/Buchanan/ Buchanan2.htm), (Erişim : 13.11.2009), s.1-6.
  • BULUTOĞLU Kenan. (1997), Kamu Ekonomisine Giriş Devletin Ekonomik Bir Kuramı, Filiz Kitabevi, 5. Baskı, İstanbul.
  • COASE H. Ronald (2000), "Sosyal Maliyet Sorunu", (Çeviren: M. Aktaş), Devlet Rekabet Mülkiyet ve İktisat, (Derleyen: Ö., Demir), Değişim Yayınları, 1. Baskı, Adapazarı, 2000, s. 101-174.
  • DEMSETZ Harold (2000), "Mülkiyet Hakları Teorisine Doğru", (Çeviren: A. Çağlayan), Devlet Rekabet Mülkiyet ve İktisat, (Derleyen: Ö. Demir), Değişim Yayınları, 1. Baskı, Adapazarı.
  • DİNLER Zeynel (2002), Mikro Ekonomi, Ekin Kitabevi, 14. Baskı, Bursa.
  • GUERRIEN Bernard, (1999), Neo-Klasik İktisat (Çeviren: E. Tokdemir), İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
  • GWARTNEY James D. ve WAGNER Richard E. (1988), "Public Choice and the Conduct of Representative Government", Public Choice and Constitutional Economics, (Ed: J. D. Gwart-ney ve R. E. Wagner, JAI Press, London, s.3-28.
  • HYMAN N. David (2008), Public Finance: A Contemporary Application of Theory to Policy, 9th Edition, Southwestern / Cen-gage Learning, Mason, Ohio.
  • NADAROĞLU, Halil (2000), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Basım Yayım, 11. Baskı, İstanbul.
  • ÖZTÜRK, Nazım (2007a), Piyasa Başarısızlığından Kamu Ekonomisinin Başarısızlığına Ekonomide Devletin Değişen Rolü, Palme Yayıncılık, Ankara.
  • ÖZTÜRK, Nazım (2007b), Kamu Tercihinin Tespitinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları, Palme Yayıncılık, Ankara.
  • PARASIZ İlker (1999), Mikro Ekonomi, Ezgi Kitabevi, 6. Baskı, Bursa.
  • PINDYCK S. Robert ve RUBINFELD L Daniel (1998), Microeconomics, Prentice-Hall, Upper Saddle River, Fourth Edition, New Jersey.
  • SAVAŞ, Emanuel. S. (1994), Özelleştirme: Daha İyi Devlet Yönetiminin Anahtarı, (Çeviren: E. Yener), MPM Yayın No:517, Ankara.
  • SÖNMEZ, Sinan (1987), Kamu Ekonomisi Teorisi Kamu Harcamalarında Etkinlik Arayışı, Teori Yayınları, 1. Baskı, Ankara.
  • STIGLITZ, Joseph E. (1994), Kamu Kesimi Ekonomisi, (Çeviren: Ö. F. Batırel), Marmara Üniversitesi Yayın No:549, İstanbul.
  • ŞENER, Orhan (2001), Teori ve Uygulamada Kamu Ekonomisi, Beta Basım Yayım Dağıtım, 7. Baskı, İstanbul.
  • TELATAR Funda (2004), Politik İktisat Politikası, İmaj Yayınevi, Ankara.
  • TURVEY, Ralph (2000), "Sosyal Maliyet ve Özel Maliyet Arasındaki Ayrımlar Üzerine", (Çeviren: A. Çağlayan), Devlet Rekabet Mülkiyet ve İktisat, (Derleyen: Ö. Demir), Değişim Yayınları, 1. Baskı, Adapazarı s. 221-228.
  • TÜRKAN, Erdal (2001), İkinci En İyi Ekonomik Siyasal ve Sosyal Sapmalarla Mücadele ve Erdemli Sapmalar Kuramı, Liberte Yayını, 1. Baskı, Ankara.
  • ÜLKEN Yüksel (1993), Fiyat Teorisi, Filiz Kitabevi, İstanbul.
  • UNSAL, Erdal (1998), Mikro İktisat, Kutsan Ofset Matbaacılık, 2. Baskı, Ankara.
  • WALLIS, L. Joe ve Dollery E. Brian (1999) Market Failure Government Failure Leadership and Public Policy, Macmillan, London.
  • YOUNG Richard (2003), Market Failure Questions and Answers, (www.tutor2u.net/shop/ Market%20Failure%20QA%20 Contents.pdf), s. 1-53.