“Kız-Kıza Eğlence”: Mezuniyet Kınası, Homososyallik ve Gençlik Kültürü*

Türkiye’de 2000’li yıllarda neoliberal ekonomi politikalarıyla yoğunluğunu artıran tüketim piyasasındaki ürün ve hizmetler, üniversitelerin varlığıyla yatırımların arttığı, nüfusu görece az olan küçük kentlerde pazar olarak hacmini genişletmektedir. Büyük kentlerdeki tüketim tarzlarıyla açığa çıkan yeni eğlence biçimlerinin küçük kentlere aktarılmasıyla farklı görünümler alan ve yerel dinamiklerle eklemlenen eğlence biçimleri, öğrencilerin varlığıyla farklı sosyal ve kültürel özellikler sergilemektedir. Çalışmada mezuniyet kınasının muhafazakâr kültürel bir atmosferde aldığı konum, kadın homososyalliği bağlamında ele alınmaktadır. Çalışma, feminist bir perspektifle kadın öğrencilerin boş zaman ve deneyim ilişkisine odaklanmakta, etnografik bir metotla analiz edilmektedir. Bu bağlamda yaşları 18 ile 24 arasında değişen 35 kadın üniversite öğrencisi ile derinlemesine görüşme yapılmış ve 1 kadın öğrencinin mezuniyet kınasına dâhil olunmuştur. Kadın öğrenciler, kına eğlencesinde yurt ya da evle sınırlı hareket alanlarını kent merkezine çevirmektedirler. Eğlence üzerinden gerçekleşen bu kamusal alan deneyimi, çevrimiçi ve çevrimdışı etkileşimlerle yeni bir birlikteliktir. Erkek bakışından uzak kalmak isteyen kadın öğrenciler, mezuniyet kınasında özgürce dans edip eğlenerek yeni bir homososyallik deneyimi yaşarlar. Bu eğlence kolektif bir şekilde inşa edilerek eğlencenin aşamaları kurumsal bir gözetim olmadan gerçekleşir.

“Girls Having Fun”: Graduation Henna, Homosociality and Youth Culture

In 2000s, Turkey witnessed both a growing number of universities in small rural cities and neoliberalization of universities. Turkey’s small-city universities are primarily a device to boost local economies by creating new demands based on small-town students’ limited mobility. As new consumption styles spread from major cities to smaller ones, forms of celebration gained distinct social and cultural characteristics, reflecting small-town students' different styles articulated with local dynamics. In this study, a new celebration style in a conservative cultural atmosphere is discussed in the context of female homosociability. Using an ethnographic method this study analyzed female students’s leisure experiences. I interviewed 35 female undergraduate students using semi-structured interview method and joined in one of the graduation henna parties organized by female students. Female students who join the graduation henna, extend their mobility to city centre that is normally limited to houses and dorms. This experience of the public space through celebration is a new form of gathering that merges online and offline interactions. Female students who want to be exempt from the masculine gaze, have a novel homosocial experience by dancing freely and having fun at the graduation henna. This celebration is constructed in a collective manner and every stage of the entertainment is carried out without an institutional surveillance.

PDF

___

Akşit, Elif Ekin “Kadınların Hamamı ve Dönüşümü,” Cins Cins Mekân der. Ayten Alkan (İstanbul: Varlık Yayınları, 2009): 136-167.
Başpınar, Gizem, Merve Aslaner, Cemre Arı, Ilgın Balkan ve Şeyma Bayrak. Cumhuriyet Baloları. Bilkent Üniversitesi HIST 200-08 Öğrenci Projesi (2011-2012 Bahar Dönemi).
Bayraktar, Adile Nuray Başkent “Ankara’da Cumhuriyet Sonrası Yaşanan Büyük Değişim: Modern Yaşam Kurgusu ve Modern Mekânlar,” Ankara Araştırmaları Dergisi, 4 no.1 (2013): 67-80.
Chairunnisa, Baiq Clara Dita; Solihat, Ade “Henna Art in Global Era: From Traditional to Popular Culture” International Conference on Social Science and Character Educations and International Conference on Social Studies, Moral, and Character Education (2018):
Demir, Mehtap “Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Kınalı Kadın ve Müziği,” Ekev Akademi Dergisi 71 (2017): 199-213.
Duman, Doğan “Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Dönemi’ne: Batı Kültürünün Bir Yansıması Olarak Balolar,” Turkish Studies 11 no.1 (2016): 39-58.
Dursun, Aysun “Geleneğin İzinde Kültür Değişmeleri ve Dönüşmeleri: Mezuniyet Kınası Örneği,” Uluslararası Söz, Sanat, Sağlık Sempozyumu Edirne (21-23 Ekim 2015).
Dülger, Cansu “İzmir Ödemiş’te Kına Gecesi Adetleri,” Folklor Akademi Dergisi 2 no.1 (2019): 53-68.
Ertan, Nazlan “Henna Night Revised: When Tradition Meets Consumerism,” Hürriyet Daily News E-Paper. http://www.hurriyetdailynews.com/henna-night-revised-when-tradition-meets-consumerism- 104436, 1 Ekim 2016.
Eum, I. “The Revival of Henna Night in Cairo,” ISIM Newsletter 13 no. 1 (2003): 1-2.
Göde, Halil Altay “Kına Türküleri Üzerine,” Folklor/Edebiyat 16 no. 64 (2010):163-180.
Göle, Nilüfer. Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme (İstanbul: Metis Yayınları, 2011):
Green, Eileen “‘Women Doing Friendship’: An Analysis of Women's Leisure as a Site Of Identity Construction, Empowerment and Resistance.” Leisure Studies, 17 no.3 (1998): 171-185.
Green, Eileen, Diana Woodward ve Sandra Hebron. Women's Leisure, What Leisure? A Feminist Analysis (Houndmills, Basingstoke, Hampshire, Londra: Macmillan International Higher Education,1990).
Gürbüz, Şeyma Nazlı ve Nurefşan Kutlu “The Perfect Henna Night: Transformation Of A Traditional Turkish Wedding Ritual,” Daily Sabah E-Paper. https://www.dailysabah.com/feature/2017/01/21/the-perfecthenna- night-transformation-of-a-traditional-turkish-wedding-ritual, 21 Ocak 2017.
Hill, Jeff ve Becker, Peggy Life Events and Rites of Passage (Omnigraphics,2008).
Kandiyoti, Deniz. Cariyeler Bacılar Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler (İstanbul: Metis Yayınları,1997).
Koyuncu, Büke "Benim Milletim..." AK Parti İktidarı, Din ve Ulusal Kimlik (İstanbul: İletişim Yayınları, 2014).
Küçükbasmacı, Gülten “Kültürel Bellek ve Süreklilik: Kına Gecelerinden Mezuniyet Kınalarına,” Milli Folklor 112 (2016): 73-94.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, "Wedding Tradition" https://www.ktb.gov.tr/EN-98602/wedding-tradition.html.
Maira, Sunaina, “Henna and Hip Hop: The Politics of Cultural Production and The Work of Cultural Studies,” Journal of Asian American Studies 3 no.3 (2000): 329-369.
McRobbie, Angela, “Dance and Social Fantasy,” Gender and Generation: Youth Questions, der. McRobbie Angela, Nava Mica (Londra: Palgrave Macmillan, 1984): 130-161.
Mcrobbie, Angela. Postmodernizm ve Popüler Kültür, çev. A. Özdek (İstanbul: Parşömen Yayınları,2013).
McRobbie, Angela ve Jenny Garber, “Girls and Subcultures,” Resistance Through Rituals der. Stuart Hall, Tony Jefferson (Londra ve New York: Routledge 2003): 209-223.
Montemurro, Beth, “Sex Symbols: The Bachelorette Party as a Window to Change In Women’s Sexual Expression,” Sexuality and Culture 7 no. 2 (2003): 3-29.
Montemurro, Beth. Something Old, Something Bold: Bridal Showers and Bachelorette Parties (New York: Rutgers University Press, 2006).
Montemurro, Beth, & Bridget McClure, “Changing Gender Norms for Alcohol Consumption: Social Drinking and Lowered Inhibitions at Bachelorette Parties,” Sex Roles 52 no.5-6 (2005): 279-288.
Özarslan, Osman. Hovarda Alemi: Taşrada Eğlence ve Erkeklik (İstanbul: İletişim Yayınları, 2016).
Özkan, Gül Baştok “Türkiye’de Tüketim Kültürü Çerçevesinde Yeniden Şekillenen Evlilik Ritüelleri Üzerine Bir İnceleme,” İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 5 no. 10-11 (2018): 13-35.
Pilcher, Katy Elizabeth Mary “A ‘Sexy Space’ for Women? Heterosexual Women’s Experiences of a Male Strip Show Venue,” Leisure Studies 30 no. 2 (2011): 217-235.
Pişkin, H. Nazlı “Kına: Tıp ve Kozmetik,” TDV İslâm Ansiklopedisi (2016) https://islamansiklopedisi.org.tr/kina.
Sancar, Sancar. Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar (İstanbul: İletişim Yayınları, 2014).
Sarıtaş, Ezgi, “Kadın Homososyalliğinin Dönüşümü ve Refet Romanında Kadın Dostluğu,” Fe Dergi: Feminist Eleştiri 11 no.1 (2019): 125-139.
Sharaby, Rachel, “The Bride's Henna Ritual: Symbols, Meanings and Changes,” Nashim: A Journal of Jewish Women's Studies & Gender Issues no.11 (Bahar 2006): 11-42.
Sirman, Nükhet “Kadınların Milliyeti,” Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce IV: Milliyetçilik der. Tanıl Bora (İstanbul: İletişim Yayınları, 2002): 226-44.
Subaşi, Selda Tunç. Öğrenci Kültürü, Gündelik Hayat ve Hegemonya: Rize Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018).
Taşkıran, Elif Gizem ve Sevgi Şar “Geçmişten Günümüze Kına,” Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 6 no.2 (2016): 30-37.
Üstüner, Tuba, Güliz Ger ve Douglas Holt “Consuming Ritual: Reframing the Turkish Henna-night Ceremony,” Advances in Consumer Research 27 no.1 (2000): 209-214.
Görüşme Bilgileri (İsim, Yaş, Görüşme tarihi)
Ayşe, 18, 18 Ekim 2017
Belgin, 23, 5 Ekim 2016
Belkıs, 23, 13 Kasım 2017
Demet, 22, 7 Ekim 2016
Esin, 21, 23 Ekim 2017
Eylül, 20, 31 Ekim 2017
Nisa, 20, 30 Ekim 2017
Pınar, 21, 13 Kasım 2017
Seda, 22, 14 Ekim 2016
Sergül, 23, 13 Kasım 2017
Sevim, 20, 14 Mart 2017
Zuhal, 20, 27 Ekim 2016