BİR KÜLTÜRÜN DÖNÜŞÜMÜ: “POSTTÜRKÜ”

Cumhuriyet dönemi müzik politikaları ulus-devlet, homojen kültür, standart dil kavramları gibi bir dizi arayış içindedir. TRT bu politikaların uygulanabilirliği ve devamlılığı noktasında ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Bilhassa, Anadolu’nun geleneksel müzik kültürünün taşınıp aktarılması yönündeki çabaları oldukça anlamlıdır. Bünyesinde yer verdiği müzik programları, korolar ve derleme çalışmaları bu çabaların birer göstergesi olarak düşünülmelidir. Ancak, taşımış olduğu politik misyonu Anadolu’nun geleneksel müzik haritasını önemli derecede değiştirmiştir. Yanı sıra, TRT, müzik eğitimi veren okullar, konservatuvarlar, belediye ve bakanlık bünyesinde kurulan geleneksel müzik icra eden toplulukların da referans gördüğü bir kurum olması hasebiyle de ayrıcalıklıdır. TRT, uzun yıllar modernizmin ulus-devlet, kimlik ve toplum savları, TRT ve onun kültür yayın programlarının başat dayanakları olmuştur. Bu yayın misyonu, zamanla dönüşen postmodern dünyanın argümanları ile çelişmeye başlamıştır. Modern Türkiye’nin yaratılan türkü algısı, postmodernizmin bir gerekliliğine; posttürkü ye dönüşmüştür. Çalışma içerisinde, yarı kurgulu görüşme yöntemi ile görüşmeler yapılmış, doküman analiz yöntemiyle türkü tanımlamalarına ulaşılmış, TRT ve onun uygulamaları üzerinden eleştirel bir bakış açısı ile var olan türkü tanımlamaları sorgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kültür, türkü, halk müziği, kültürel dönüşüm, posttürkü

Transformation of a Culture: Posttürkü

The music policies of the Republican period are in search of many such as nation-state, homogeneous culture, and standard language concepts. TRT has a privileged point in the implementation and continuity of these policies. In particular, its efforts about moving and transfering traditional Anatolian music culture are quite meaningful. On the other hand, however, his political mission has significantly changed the traditional musical map of Anatolia. For many years, ideas of modernism such as nation-state, identity and society have been main sources of TRT and its culture broadcasting programs. In time, this broadcasting mission began to conflict with the arguments of the postmodern world. The perception of folk song created in Modern Turkey has become posttürkü which is a necessity of postmodernism. In this study, interviews were conducted with the semi-planned interview method, reached the definitions of folk song by the method of document-analysis, presented definitions of folk song are called into question with the critical view on TRT and its practices.

Keywords:

Culture, türkü, folk song, cultural transformation, posttürkü,

PDF

___

Aksoy, B. (2008). Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar. İstanbul: Pan Yayınları.
Alpagut, U. (2010). Dünya Müziğinde Son Yirmi Yıla İlişkin Değerlendirmeler: Hollanda Örneği, Folklor Edebiyat, 62, 117-133.
Alpyıldız, E. (2012). Yerelden Ulusala Taşınan Müzik Belleği ve Yurttan Sesler, Milli Folklor, 24, 84-92.
Ambros, G. E. (ty). Türkü. Encyclopadia of Islam (Second Edition) içinde, erişim tarihi: 26.02.2020, Erişim adresi:https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/turkuSIM_7646?s.num=0&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&s.q=türkü
Arat, R.,& R. (1986). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Atalay, B. (1992). Divanü Lügati’t-Türk Tercümesi. İstanbul: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
Atılgan, H. (1992). Halk Müziğimizde Anonimlik ve Beste Meselesi. Türk Halk Müziğinde Çeşitli Görüşler içinde, s.163-173, Ankara: Kültür Bakanlığı.
Azizağaoğlu, A.,& Altunışık R. (2012). Postmodernizm, Sembolik Tüketim ve Marka. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 2, 33-50.
Baldan, O. (2014, 17-18 Kasım). Üretim Tüketim ilişkileri, Eser Sahipliği ve Telif Hakları Açısından Modernite, Postmodernite, Gelenek. II. İzmir Ulusal Müzik Sempozyumu Bildirileri içinde, İlhan Ersoy ve diğerleri (Yay.haz), s.33-40. İzmir: Meta Basım.
Başgöz, İ. (2008). Türkü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Behar, C. (2008). Musıkiden Müziğe-Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bingöl, U. (2017). Postmodernizm ve Gelenek. Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 7, 20-33.
Birdoğan, N. (1998). Notalarıyla Türkülerimiz. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
Boratav, P. N. (1978). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Boratav, P. N. (1982). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Burç, U. Ö. (2009). TRT Repertuvarındaki Türkü Sözlerinin Konu, Tür ve Biçim Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Büyükturan, N. (2019). Alanda Çalışmak Derlemecinin Er Meydanı. Bir Dünya Müzik TRT Aylık Müzik Dergisi, 45, 22-23.
Büyükturan, N. (2019), Mehmet Özbek: Türkü Peşinde Bir Ömür. Bir Dünya Müzik TRT Aylık Müzik Dergisi, 45, 14-16.
Büyükturan, N. (2019), Türkü Sarrafı: Yücel Paşmakçı. Bir Dünya Müzik TRT Aylık Müzik Dergisi, 45, 16-18.
Canbaz, F. (2015). Türkü ve Türkü-Barlar. Milli Folklor, 59, 49-52.
Çetinkök, A. (2009). Türk Halk Müziği uyanışının Kitle Medyası Bileşeni Olarak “Türkü radyo” (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
Çevik, M. (2012). Türkü Kültüründe Değişim Süreci ve Musa Eroğlu (Doktora tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çobanoğlu, Ö. (2010). “Türkü” Olgusu Bağlamında ‘Türkü’ ve ‘Şarkı’ Terimlerinin Etimolojisini Yeniden Tanımlama Denemesi. Türk Yurdu Dergisi, 269. 46-49.
Daloğlu, Y. (2017). Folklor Dersleri, Türkiye’de Musiki Folkloru. İstanbul: Opus Yayıncılık.
Demirel, E. (2010). Müzikte Postmodernizm. Fine Arts, 4, 379-388, http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2013.8.4.D0141.
Dilçin, C. (2000). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Dirican, Ü. (2019). Prof. Dr. Erol Parlak ile Derlemeciliğe Akademik Bir Bakış. Bir Dünya Müzik TRT Aylık Müzik Dergisi, 45, 18-20.
Dizdaroğlu, H. (1968). Halk Şiirinde Türler. Türk Dili Dergisi, S.207, s.186-293.
Dizdaroğlu, H. (1969). Halk Şiirinde Türler. Ankara: TDK Yayınları.
Dundes, A. (1998). Halk Kimdir? Çev. Metin Ekici. Milli Folklor, 37, 139-153.
Duran, S. (2014). Aşıklık Geleneğinden Protest Müziğe Ali Asker Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Duygulu, M. (2014). Türk Halk Müziği Sözlüğü, Ankara: Pan Yayıncılık.
Ekici, M. (2012). Halk, Halk Bilimi ve Halk Bilgisi Üzerine Bir Deneme. Milli Folklor, 45, 2-8.
Elçi, A. (1997). Muzaffer Sarısözen Hayatı, Eserleri ve Çalışmaları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Elçin, Ş. (1993). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Elçin, Ş. (1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları-1. Ankara: Akçağ Yayınları.
Emnalar, A. (1998). Tüm Yönleri ile Türk Halk Müziği Nazariyatı. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
Erinç, M. S. (8 Haziran 1994). Postmodernizm’in Tanımı. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde Verilen Konferans Metni, Erişim adresi:https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/1059/103412.pdf?seque
Eroğlu, T. (2017). Türkü Nedir?. Kesit Akademi Dergisi, 7, 78-91.
Ersoy, İ. (2009). Türkiye'de Uluslaşma Sürecinde Bir Simge Olarak 'Bağlama’. Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı, Halk Müziğinde Çalgılar Uluslararası Sempozyumu Bildirileri içinde, 268-278, İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
Ersoy, İ. (2014). Türk Halk Müziğinin Yeniden Üretimi/İnşası: Ulusal Kaynaştırma Projesi Olarak “Yurttan Sesler” Topluluğu. International Journal Of Human Sciences, 2, 31-947.
Feyzioğlu, N. (2017). İdeoloji, Mantalite, Tarih ve Anlatı Kavramları Çerçevesinde Türkü (Halk Şarkısı) Biçimi. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 3, 49-63.
Gazimihal, M. R. (1961). Musiki Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Gazimihal, R. M. (2006). Anadolu Türküleri ve Musiki İstikbalimiz. (M.Salih Ergan ve Ahmet Şahin Ak, Çev.). İstanbul: Ötüken Yayınları.
Gökçe, E. (1982). Eğin Türküleri. Ankara: Yaba Yayınları.
Hınçer, İ. (1968). Türkiye’de Folklor Hareketleri. TFA 20. Yıl Özel Sayısı, 11-13.
Hoşsu, M. (1997). Geleneksel Türk Halk Müziği Nazariyatı. İzmir: Peker Ambalaj ve Kağıt Sanayi.
Imıl, M. (2019). Modernizm Sonrası Ulus Kimlik ve Bileşenleri. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 48, 61-72.
İrten, S. (2018). Gelenek ve Modernizm İkileminde Bir Ses(Sizlik): Musiki İnkılabı. Online Journal of Music Sciences, 2, 98-121.
Karadeniz, B. (2010). Türkülere Giriş. İstanbul: Kara Mavi yayınları.
Karaduman, S. (2010). Modernizmden Postmodernizme Kimliğin Yapısal Dönüşümü Journal of Yaşar Üniversitesi, 17, 2886-2899.
Kişin, Y. (2019). Halk Türkülerinde Protest Olgu ve Ruhi Su (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Sivas.
Köprülü, M. F. (1993). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, (I.Baskı). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Mak, M. (2017). Müziğin Çokkültürlü Kodları: Mardin (Doktora tezi), İstanbul Teknik üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Möngü, B. (2013). Postmodernizm ve Postmodern Kimlik Anlayışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 27-36.
Onay, A. T. (1996). Türk Halk Şiirinin Şekil ve Nev’i. haz. Cemal Kurnaz, Ankara: Akçay Yayınları.
Özavcı, K. (2015, Mayıs). Orta Anadolu Türküleri ve Bozlak İcrasında Abdal Düzeni Kullanımının Azalması ve Sebepleri. I. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi içinde, Diyarbakır.
Özbek, M. (1981). Folklor ve Türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Özbek, M. (1998). Türk Halk Müziği El Kitabı I Terim Sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Özbek, M. (2009). Türkülerin Dili. Ankara: Ötüken Yayınları.
Özbek, M. (2010). Türkü Deyip Geçme Tanı. Türk Yurdu Dergisi, 269, 53.
Özdemir, C. (2018). Tarihi Gelişi Bakımından Türkiye Türkçesi. Alatoo Academic Studies, 2, 52-57.
Öztelli, C. (2002). Evlerinin Önü Türküler. (İlk basım:1972), İstanbul: Özgür yayınları.
Öztuna, Y. (1976). Türk Musikisi Ansiklopedisi II. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Öztuna, Y. (2006). Türk Musikisi Ansiklopedik Sözlüğü. Ankara: Orient Yayınları.
Öztürk, A. O. (Erişim tarihi: 06.04.2020), Konya Türkülerinin “Kimlik Tanımı Bağlamında Sosyal İşlevi”. Erişim adresi: http://www.turkuler.com/yazi/konyaturkulerinin.asp
Öztürk, A. O. (1994). Azerbaycan Halk Türküleri. Milli Folklor, 3/24, 57-58.
Paçacı, G. (1999). Cumhuriyet Döneminde Halk Müziği. Cumhuriyet’in Sesleri (içinde), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Parla, T. (1993). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. İstanbul: İletişim.
Parlak, E. (2011). “Türkiye’de Türk Halk Müziği Çalışmalarının 100. Yılına Doğru Bir Durum Tespiti” Adlı Metin Hakkında Rapor. Evrim Ulusan Öztürkmen (Ed.), Türk Halk Bilimi Çalışmaları Kurultayı Bildirileri içinde, s.422-424, İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
Parlak, E. (2013). Garip Bülbül Neşet Ertaş 2. İstanbul: Demos Yayınları.
Pelikoğlu, M. C. (2012). Geleneksel Halk Müziği Eserlerinin Makamsal Açıdan Adlandırılması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Sağer, T., Zahal, O., & Gürpınar, E., (2013). Cumhuriyeti’in İlk Yıllarında Müzikte Modernleşme Hareketleri ve Müzik Politikaları (1923-1952). İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 71-89.
Sakaoğlu, S. & Alptekin, A. B. (2006). Anonim Halk Edebiyatı. Türk Edebiyat Tarihi IV, ed. Talat Sait Halman vd, s.587-614, Ankara: Kültür Bakanlığı.
Satır, Ö. S. (2017). Yeni Ankaralı Müziğinin Tanımı Üzerine. Sosyoloji Dergisi, 38, 107-130.
Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. 2.Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
Şenel, S. (1999). Cumhuriyet Dönemi’nde Türk Halk Müziği Araştırmaları. Folklor/Edebiyat,17, 99-128.
Şenel, S. (2009). Yücel Paşmakçı ile Türküler Üzerine Söyleşi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet konservatuarı Yayınları 2.
Şenel, S. (2011a). Türkünün Tanıkları ve Türkü Algısındaki Değişimler. Kadir Pürlü (Ed.). Kültürümüzde Türkü Sempozyumu içinde, 65-92, Sivas.
Şenel, S. (2011b). Türkiye’de Türk Halk Müziği Çalışmalarının 100. Yılına Doğru Bir Durum Tespiti. Evrim Ulusan Öztürkmen (Ed.). Türk Halk Bilimi Çalışmaları Kurultayı Bildirileri içinde, 342-414, İstanbul: Motif Vakfı Yayınları.
Terzioğlu, A. (2000). Türk Folkloru İçinde Halk Oyunları Oynayanların Psiko-Sosyal Özellikleri ve Oyunların Şahsiyet Gelişimine Etkisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Terzioğlu, Ö. (2007). Çağdaş Kentte Türkü ve Ankaralı Folkloru. Milli Folklor, 75, 60-75.
Timur, K. (2017). Kural Tanımayan Bir İdeoloji: Postmodernizm. Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 7, 1-9.
Tokel, B. B. (2000). Neşet Ertaş Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Tomlinson, J. (2004). Küreselleşme ve Kültür. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tüfekçi, N. (1995). Türk Halk Müziği. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi içinde, C.6,1482-1488, İstanbul: İletişim Yayınları.
Uğurlu, N. (2009). Folklor ve Etnografya – Halk Türkülerimiz. İstanbul: Örgün Yayınevi.
Vural, F. G. (2011). Türk Kültürünün Aynası: Türküler. e-Journal of New World Sciences Academy, 6, 397-411.
Yakıcı, A. (2013). Halk Şiirinde “Türkü”. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yazıcı, R. (1995). Türkülerimizin Türklüğü. Kayseri: Erciyes.
Yener, A. S. (2011). Türkü Derlemelerinde Yapılan Yanlışlıklar ve Düzeltilmesine İlişkin Örnekler. Kültürümüzde Türkü Sempozyumu 22-25 Ekim 2011, Sivas.