Gıda ve yem mikrobiyoloji laboratuvarlarında seçilmiş riskler ile risk kaynaklarına ilişkin kontrol mekanizmaları

Risk, bir kurumun kuruluş amaçları ile stratejik amaç ve hedeflerine ulaşmasına, temel faaliyetlerinin yerine getirilmesine engel olabilecek veya beklenmeyen zararlara yol açabilecek durum ya da olaylardır. ISO / IEC 17025 Test ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar Standardının 2017 yılı revizyonunda risk belirlenmesi laboratuvar kalite yönetiminin bir parçası olmuştur. Bu çalışmada gıda ve yem analizlerinin yapıldığı bir mikrobiyoloji laboratuvarlarında olası muhtemel riskler ve etkilerinin belirlenmesi ile risk değerlendirme skorlarına göre aksiyon alınması çalışması anlatılmıştır. Strengths (Güçlü Yönler), Weaknesses (Zayıf Yönler), Opportunities (Fırsatlar), Threats (Tehditler) yani SWOT analizi yapılarak tespit edilen riskler değerlendirilmiştir. Ardından, riskler için değişen faaliyetlere ve olaylara bağlı olarak belirli zaman aralıklarında risklerin etki ve olasılıkları gözden geçirilerek risk skorları hesaplanmıştır. Risk skorunda elde edilen sonuçlara göre riskin türü, risklere verilecek cevaplar, açıklamalar ve alınacak ek önlemler ile risk eylem planlarının yapılıp yapılmayacağı belirlenmiş. Risk değerlendirmesi, 1-5 puan arasındaki risk olasılığı ile risk şiddetinin çarpımı sonucunda elde edilen 1-25 puan arasındaki risk skoru puan skalası üzerinden denk gelen sayıya göre yapılmıştır. Araştırma sonucunda, eski ve yeni sistem ile çalışan laboratuvara ait risk puanı sırasıyla 9,84±0,55 ve 4,92±0,27 olarak belirlenmiştir (p<0,05). Risk değerlendirmesinin uygun şekilde yapıldığı zaman laboratuvarın gelişmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

ISO 17025, risk değerlendirmesi, risk etkisi, risk skoru, SWOT analizi

Control mechanisms about selection risk with risk resources in the food and feed microbiology laboratories

Risk is a situation or event that may result in unexpected harm, or may prevent an organization from reaching their founding purposes, strategic goals, and targets, and fulfilling their main operations. Risk assessment and identification of opportunities were a part of laboratory quality management in the 2017 revision of the General Requirements for the adequacy of ISO / IEC 17025 Test and Calibration Laboratories. This study is to describe the possible risks and their impact, uncovering opportunities on food and feed microbiology laboratories and to take action according to risk assessment scores. Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats, or SWOT analysis were used to assess the risks identified. Then, risk scores were calculated by reviewing the effects and possibilities of risks at certain time intervals depending on the changing activities and events for the risks. According to the results obtained in the risk score, it was determined whether the risk action plans will be made with the type of risk, the answers to the risks, explanations and additional measures to be taken. For this purpose, determined risks should first be evaluated. For evaluated risks, the impact and probability of risks should be reviewed and risk scores should be calculated in certain time intervals depending on changed activities and events. According to results of risk scores (1-25), it should be determined whether risk action plans will be made with the risk type, risk responses, remarks and additional measures to be taken. In the result of this study, risk assessment has been performed according to the risk score, a number between 1-25 on a score scale obtained from the multiplication of a risk probability value between 1-5 points and the risk impact. As a result of the research, the risk score of the laboratory working with the previous system 9.84±0,55 and 4.92±0.27 new system was determined as and point respectively (p<0.05). It is thought that when the risk assessment is done properly it will contribute to the development of the laboratory.

Keywords:

ISO 17025, risk assessment, risk impact, risk score, SWOT analysis,

PDF

___

Aksay K. (2003) “Hastanelerde Risk Yönetimi ve Bağlantılı Fonksiyonlar: İstanbul Memorial Hastanesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
Aksay K, Orhan F, Kurutkan M. (2012) Sağlık Hizmetlerinde Bir Risk Yönetimi Tekniği Olarak FMEA: Laboratuvar Sürecine Yönelik Bir Uygulama. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi. 4, 121-142.
Bolayırlı M. (2013) Laboratuvar süreçlerinde hata kaynakla- rı. HA Sönmez ed. Hastalıkların İzlenmesinde Biyokimya Laboratuvarı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi No:81, 17-24.
ECRI (2003) Risk and Quality Management Strategies, Healthcare Risk Control. Volume 2, March.
EUROLAB (2017) Cook Book: Doc No. 18 Risk Based Approach, p.5.
Griffin D. (2011) Hospitals. What They Are and How They Work, Third Edition, Jones and Bartlett Publishers, Inc, p.423.
ISO (2015) ISO/TS 17728: 2015 Gıda zinciri mikrobiyolojisi- Gıda ve hayvan yemlerinin mikrobiyolojik analizlerde numu- ne alma teknikleri.p.12
ISO (2017) ISO 17025:2017 General Requirements for the Competence of Testing and Calibration Laboratories. 9. ISO (2018) ISO 31000:2018 Risk Management-Guidelines. 2018 (3).p.6
Lee KM, Choi YJ, Park KH, Jang WJ. (2014) The Management of Laboratory Biological Safety in Korea. J Bacteriology and Virology. 44 (4), 342-351.
Mc Dermott RE, Mikulak RJ, Beauregard MR. (2009) The Basics of FMEA, CRC Press, New York.
Neogi SS, Mehndiratta M, Gupta S, Puri D. (2016) Pre- analytical phase in clinical chemistry laboratory. J Clin Sci Res. 5(3), 171-178.
Özata M, Altunkan H. (2010) Hastanelerde tıbbi hata görülme sıklıkları, tıbbi hata türleri ve tıbbi hata nedenlerinin belirlen- mesi: Konya Örneği. Tıp Araştırmaları Dergisi. 8 (2),100-111.
Pillay A, Wang J. (2003) Modified failure mode and effects analysis using approximate reasoning. Reliability Engineering and System Safety. 79, 69–85.
Reid RD. (2005) “FMEA—Something Old, Something New”, Quality Progress, May, 2005. (http://asq.org/quality-prog- ress/2005/05/standards-outlook/fmea-something-old-so- mething-new.html) Erişim Tarihi: 08.05.2020
Rejda EG. (2010) Principles of Risk Management and Insurance, Tenth Edition. Boston: Addison Wesley, p.748.
Rin DG, (2009) Pre-analytical workstations: A tool for reducing laboratory errors. Clinica Chimica Acta. 404(1), 68-74.
TS EN ISO 31010:2017 Risk Yönetimi- Risk değerlendirme tek- nikleri. p.70
Türk M. (2012) Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Bir Üniversite Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında Risk Değerlendirmesi. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 27-43.
Uslu MK. (2016) Laboratuvar Çalışanlarının Karşılaştığı Fiziksel Risklerin Hata Türü ve Etkileri Analizi (HTEA) ile Değerlendirilmesi. Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Vasilnakova A. (2018). Risk Management in Accredited Testing Laboratories. Katalinic B. ed Proceedings of the 29th DAAAM International Symposium. DAAAM International, Vienna. pp.1071-1075.