Osmanlı Döneminde Eskişehir'e Göçler

Eskişehir, 19.yy'a kadar küçük bir kasaba görünümündedir. Yapısı 1860'dan itibaren yavaş yavaş değişmiştir.Bu değişimin en baskın etmeni şehre yerleştirilen göçmenler olmuştur. 1894'de İstanbul-Bağdat Demiryolu-nun buradan geçmesiyle şehrin 2O.yy'da yapacağı büyük sıçramanın alt yapısı oluşmuştur. Devlet ve göçmenler iskan bölgelerini belirlerken bazı önceliklere dikkat etmiştir.Devlet, tarıma elverişli boş arazilerin üretime kazandırılması, stratejik açıdan hassas bölgelere Müslüman-Türk unsurların yerleştirilmesi, göçmenlerin biran önce iskan sorunlarının çözülmesini gözetmiştir. Göçmenlerin öncelikleri ise, üretim yapabilecekleri imkanların sağlanması, pazarlara yakınlık, akrabaları ile iletişim kolaylığı için, anayollar civarında iskan edilmeleridir.Eskişehir, her iki kesimin de temel isteklerini karşılamıştır. Göçmenlerin önemli bir kısmı köylere yerleştirilmiştir.Şehir merkezine iskan edilenler şehrin meskûn mahal sınırlarının taşmasına ve yerleşim alanlarının genişlemesine yol açmışlardır. Çeşitli meslek sahibi göçmenler, şehirdeki mevcut mesleklerin güçlenmesine ve renklenmesine sebep oldular. Hızlı bir biçimde gelişen Eskişehir'in ihtiyaç duyduğu insan gücü büyük oranda göçmenlerle karşılanmıştır.Yeni göçmen köyleri, tarıma kazandırılan boş araziler ve demiryoluyla birlikte şehir gelişmiş ve Türkiye Cumhuriyeti'nin modern kentleri arasındaki yerini almıştır.

Migrations to Eskişehir During the Ottoman Period

Eskişehir was a small town by 19th century.lt slowly began to change in 1860 worthy due to the immigrants settled contributed to the development of the city in 20th century. The Ottoman state gave serious attantion to same points during the settlement of the immigrants.lt was paint attention to making of uncultivated land convenient for agriculture settling of Muslim-Turkish immigrants to strategical regions and solving of the problems of the immigrants emerged during the settlement.The most important thing for the immigrants word suppling of the necessery tools for production, being near to the market places and settling next to the main roads in order to communicate to the their relatives.Eskişehir replied to the basic desires of both sides. Most of the immigrants were settled down the villages.These settled down the city centre caused the expansion of the settlement places.The immigrants belong to various professions contributed to the development of the present professions in the city. The necessity for man power in Eskişehir which developed rapidly were mostly supplied by the immigrants. With new villages of the immigrants, newly cultivated lands and railway the city developed.Thus Eskişehir rised as a modern city of the Turkish Republic.

PDF

___

BCA: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
Toprak İskân Genel Müdürlüğü Arşivi
BOA: Başbakanlık Osmanlı Arşivi A.MKT.UM
BEO. Hüdavendigâr Ayniyat 884.
Cevdet Dahiliye
DH. MUİ
DH. ŞFR
İrade-i Dahiliye
İrade-i Meclis-i Vâlâ MHM
Ş.D. Hüdavendigâr Y.A. Res.
ALBEK, Suzan (1991). Dorlaion'dan Eskişehir'e, Eskişehir.
AYIN, Faruk (1993)."1878 (H.1295)'te Osmanlı Devleti'nde Meydana Gelen Göç Hareketleri ve Göçmenlerin İskânı", Askeri Tarih Bülteni, Ankara, s.33-41.
ÇELİK, Gülfettin (1999). "Osmanlı Devleti'nin Nüfus ve İskân Politikası", Divan,Yıl 4, Sayı 6, İstanbul, s.49-110.
DÜNDAR, Fuat (2001). İttihat ve Terakki'nin Müslümanları İskân Politikası (1913-1918), İstanbul.
EREN, A. Cevat (1966). Türkiye'de Göç ve Göçmen Meseleleri Tanzimat Devri, İlk Kurulan Göçmen Komisyonu Çıkarılan Tüzükler, İstanbul.
ERKAN, Süleyman (1966). Kırım ve Kafkasya Göçleri, Trabzon.
İPEK, Nedim (1994). Rumeli'den Anadolu'ya Türk Göçleri (1877-1890), Ankara.
KARPAT, Kemal (1985). Ottoman Population 1830-1914, Wisconsin.
KIRLI, Engin (2001). 19. ve 20. Yüzyılda Eskişehir'e Yapılan Göçler, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir.
ORTAYLI, İlber.(2002).Osmanlı İmparatorluğu'nda İktisadi ve Sosyal Değişim (Makaleler I), Ankara.
ÖZYÜKSEL, Murat (1985)."Anadolu ve Bağdat Demiryollarını Kolonizasyon Aracı Olarak Kullanma Çabaları", Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C.VI, S.2, Bursa.
SAYDAM, Abdullah (1997).Kırım ve Kafkas Göçleri, Ankara.
SOFUOĞLU, Adnan (1995)."Osmanlı Devleti'nde Ortaya Çıkan Göç Problemleri ve Türk Göçlerinin Bir Safhası; 1903-1904 Yılında Meydana Gelen Göçler", Türk Kültürü, Sayı 383, Ankara.
ŞEN, Ömer (1997)"Osmanlı Devleti'nde Kafkas Göçmenleri Sorunu (1834-1870)", Toplum ve Ekonomi, Temmuz 10, İstanbul.
TUNÇDİLEK, Necdet (1986).Türkiye'de Yerleşmenin Evrimi, İstanbul.
TÜRK ANSİKLOPEDİSİ( 1986). "Eskişehir", C.XV, Ankara.
YURT ANSİKLOPEDİSİ(1982). "Eskişehir", C.IV, İstanbul.