Maden-Ergani Bakır İşletmesi Yerleşkesinde Yer Alan Konut Yapılarının Mekânsal Analizi

Sanayi Devrimi ile üretim sistemi fabrikalara aktarılmış böylece oluşan yeni işçi sınıfının barınma sorununa karşı fabrika yakınlarında işçi yerleşkeleri inşa edilmiştir. Türkiye’de 1923-50 yılları arasında devlet tarafından kurulan fabrika ve işçi yerleşkeleri ile savaşlar sonrası tahribata uğrayan yurdun yeniden inşası amaçlanmış ayrıca Cumhuriyet rejimi ulusal kimlik arayışı sorununun çözümü de bu sanayi girişimlerine yüklenmiştir. Bu nedenle Erken Cumhuriyet Dönemi işçi yerleşkelerindeki konut yapıları, ülkemizin modernleşme olgusunun mekânsal karşılığını yansıtmaktadır. I. Dünya Savaşı nedeniyle kapatılıp Cumhuriyetin ilanının ardından I. Beş Yıllık Sanayileşme Planı kapsamında yeniden açılması kararlaştırılan Ergani Bakır İşletmesi; modern üretim tesisi, yerleşkeleri ve beraberinde getirdiği yatırımlar ile Maden ilçesini, modern Cumhuriyet kentlerinin temsilcisi haline getirmiştir. Çalışma kapsamında Ergani Bakır İşletmesi yerleşkelerindeki konut yapılarının plan ve cephe bağlamında mekânsal analizleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda is asal geometrik formlar kullanılarak az katlı, yalın/sade, esnek tasarım kriterleriyle şekillenen konutlarda işlevselliğin ön planda tutulduğu ayrıca kullanıcı sayısı/medeni durumu ve statüsünün de konut biçimlenişinde etkili olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Erken Cumhuriyet Dönemi, İşçi Yerleşkeleri, Konut, Mekânsal Analiz

PDF

___

Referans 1 Yediyıldız, B. 1994. Tarih. MEB Yayınları, II. Cilt, İstanbul, 78s.
Referans 2 Erdoğan, S., 1992. Türkiye’de Sanayinin Tarihi Gelişimi. Dicle Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 5.
Referans 3 Doğan, M., 2013. Türkiye Sanayileşme Sürecine Genel Bir Bakış. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı 28, s. 229-230.
Referans 4 Cengizkan, A., 2009. Fabrikada Barınmak Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Türkiye’de İşçi Konutları: Yaşam, Mekân ve Kent. Derleme, Arkadaş Yayınları, Ankara.
Referans 5 Asiliskender, B., 2008. Modernleşme ve Konut; Cumhuriyet’in Sanayi Yatırımları İle Kayseri’de Mekânsal ve Toplumsal Değişim. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Referans 6 İlerisoy, Z. Y., Tuncel, S. G., 2016. Bahçe-Şehir Kavramı Ve Ankara Bahçelievler Semti. Internatıonal Academıc Research Congress.
Referans 7 Akçadoğan, M., 2014. Cumhuriyet Dönemi İşçi Yerleşkeleri ve Lojman Alanlarının Kente Olan Etkileri: Zonguldak Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Referans 8 İmamoğlu, B., 2003. Zonguldak Maden Havzasında Seyfi Arkan Tarafından Tasarlanan İşçi Konutları. Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Mimarlık Tarihi, Ankara.
Referans 9 Arkan, S., 1935. Kozlu- Zonguldak Amele Evleri, İlkokul, Mutfak ve Çamaşırlık Binası. Arkitekt Dergisi 9, s.253-259.
Referans 10 Öktem, S., 2004. Türkiye Cumhuriyeti’nde Modernleşme Hareketi: Karabük Demir Çelik Fabrikaları Yerleşim Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bil. Ens., Mimarlık Anabilim Dalı, Mimari Tasarım Programı, İstanbul.
Referans 11 Bulanık, M., 2021. Maden Ergani Bakır İşletmesi Yerleşkesi Mekânsal Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Referans 12 Çevik, M., Demir, Ö., 2014. Etibank Ergani Bakır İşletmesi’nin Kuruluşu ve Elazığ’ın Maden İlçesine Getirdikleri. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/7 Summer, s.27-36, Ankara.
Referans 13 Bulanık, M., Google Earth Elazığ- Maden İlçesi. https://earth.google.com/web/search/ELAZI%c4%9e+MADEN. (Erişim Tarihi: 18.04.2021)
Referans 14 İlbank Arşivi, 2019. Maden İlçesine Ait 1964 ve 1978 Yılı İmar Planları, Ankara.
Referans 15 Ergene, L., 2021. Yazar Arşivinden, Maden ve Ergani Bakır İşletmesi ile alakalı yazılı ve sözlü bilgi ile belge ve fotoğraflar. Ankara.
Referans 16 Bulanık, M., RG-3/7/2017-30113, “Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği”. ( Erişim Tarihi:23.04.2021).