Salih AYDEMİR, Hasine ELÇİ, Hamza YALÇİN

Deniz Börülcesinin (Salicornia europaea) Harran Ovası Kireçli Tuzlu ve Tuzlu-Sodik Topraklarında Büyüme Eğilimi ve Toprağı İyileştirici Etkisi

Bu çalışmada, bitkisel ıslah materyallerinden biri olan deniz börülcesi kullanılarak sorunlu toprakların ıslah edilebilme olanakları ve bitki gelişimi incelenmiştir. Bu amaçla Harran Ovası’ndan alınmış olan biri kireçli tuzlu diğeri kireçli tuzlu-sodik olan iki farklı toprak kullanılmıştır. Deniz börülcesi (Salicornia europaea) tohumları 4 tekerrürlü olarak iki farklı toprağa ekilirken, her topraktan da bitki ekilmemiş 3’er kontrol saksısı oluşturulmuştur. Yetiştirilen deniz börülcesinin her iki toprakta da potansiyel toprak ıslah etkileri ve bitki gelişimi 3 aylık süre sonunda incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde, deniz börülcesinin, tuzlu-sodik toprağın ECe değerini 8.07 dS m-1 den 1.87 dS m-1’ye, tuzlu toprakta ise 4.31 dS m-1’den 1.59 dS m-1’ye düşürdüğü görülmüştür. Bitkilerin topraktan kaldırdıkları tuz miktarına bakıldığında, deniz börülcesi tuzlu-sodik topraktan 71.57 kg/da-1 tuz kaldırırken, tuzlu topraktan ise 56.52 kg/da-1 tuz kaldırmıştır. Deniz börülcesinin, sodikliğin ifadesi olan SAR değerini de 31.03’ten 20.82’ye düşürdüğü görülmüştür. Bitki gelişimine dair elde edilen sonuçlar göstermiştir ki tuzlu toprakta bitki boyu ortalama 12.33 cm iken tuzlu-sodik toprakta 9.0 cm dir ve bu değerler istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur (p˂ 0.05). Bunun yanında kuru ağırlık değerleri tuzlu toprakta 5.83 g saksı-1 olurken diğerinde 4.88 g/saksı-1 olarak belirlenmiştir ve değerler istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Biyoiyileştirme, Deniz börülcesi, Harran Ovası, Tuzlu torak, Tuzlu-sodik toprak

PDF

___

[1] DSİ, 1997. Aşağı Fırat Projesi Akçakale YAS Sulaması (Güneren Şemseddin Birmuavi YAS Sulamaları) Ayrıntılı Arazi Sınıflandırma ve Drenaj Raporu, Şanlıurfa.
[2] DSİ, 2001. Şanlıurfa Harran Ovası Sulaması Tuzluluk ve Drenaj Sorunları İnceleme raporu. DSİ. XV. Bölge Müdürlüğü. Şanlıurfa.
[3] Taban, S., Güneş, A., Alpaslan, M. Ve Özcan, H., 1999. Değişik Mısır (Zea Mays L. Cvs.) Çeşitlerinin Tuz Stresine Duyarlılıkları. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23 (1999) Ek Sayı 3, 625-633.
[4] Aydemir, S., Çullu, M. A., Polat, T., Sönmez, O., Dikilitaş, M., Akıl, H. 2008. “Tuzlanma Etkisinde Kalan Şanlıurfa Harran Ovası Topraklarının Kullanım Durumları ve İyileştirilebilme Olanakları”. Sulama-Tuzlanma Konferansı. DSİ XV. Bölge Müdürlüğü, 12-13 Haziran, Şanlıurfa, 45-62
[5] Kelley, WP., 1937. The reclamation of alkali soils. Calif Agric Exp Stn Bull 617, 1-40.
[6] Robbins, C.W., 1986a. Carbon dioxide partial pressure in lysimeter soils. Argon J. 78, 151-158.
[7] Robbins, C.W., 1986b. Sodik calcareous soil reclation as affected by different amendments and crops. Argon J. 78, 916-920.
[8] Qadir, M., R.H. Qureshi, N. Ahmad. 1997. Nurient availablity in a calcareous saline-sodik soil during vegetative bioremediation. Arid Soil Res Rehabil. 11, 343-352.
[9] Akıl, H. 2008. Harran Ovası Kireçli Tuzlu-sodik Topraklarının Biyolojik Islahı. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 54s, Şanlıurfa.
[10] Anonim 2007. http://tr.wikipedia.org/wiki/Deniz_b%C3%B6r%C3%BClcesi (Erişim, 08.03.2021)
[11] Qadir, M. ve J.D. Oster. 2002. Vegetative bioremidation of calcareous sodik soils: history mechanisms and evaluation. Irrig Sci. 21, 91-101.
[12] Qadir, M., A.D. Noble, J.D. Oster, S. Schubert, A. Ghafoor. 2005. Driving forces for sodium removal during phytoremediation of calcareous sodic and saline–sodic soils: a review. Soil Use and Management. 21, 173–180.
[13] Bresler, E. D. L. Charter. 1982. Saline and sodic soils. Springer Verlag. Berlin Heidelberg, New York. 227 pp.
[14] Thomas, G.W., 1996. Soil pH and Soil Acidity. In. D.L. Sparks et. al., (Ed.), Methods of Soil Analysis Part 3: Chemical Methods. SSSA Book Series No: 5. Am. Soc. of Agronomy and Soil Sci. Soc. of Am. Inc. Publisher, Madison, Wisconsin USA. pp. 475-490.
[15] Rhoades, J.D., 1996. Salinity: Electrical Conductivity and Total Dissolved Solids. In. D.L. Sparks et. al., (Ed.), Methods of Soil Analysis Part 3: Chemical Methods. SSSA Book Series No: 5. Am. Soc. of Agronomy and Soil Sci. Soc. of Am. Inc. Publisher, Madison, Wisconsin USA. pp. 417-436.
[16] Nelson, R.E., 1982. Carbonate and gypsum. In. A.L. Page, R.H. Miller and D.R. Keeney., ed. 1982. Methods of soil analysis Part 2: Chemical and microbiological properties 2nd Edition. Agronomy Series No: 9. Am. Soc. of Agronomy and Soil Sci. Soc. of Am. Inc. Publisher, Madison, Wisconsin USA, 181- 196s.
[17] Thomas, G.W., 1982. Exchangeable Cations. In. A.L. Page, R.H. Miller and D.R. Keeney (ed.), Methods of Soil Analysis Part 2: Chemical and Microbiological Properties 2nd Edition. Agronomy Series No: 9. Am. Soc. of Agronomy and Soil Sci. Soc. of Am. Inc. Publisher, Madison, Wisconsin USA. pp. 159-164.
[18] Tan, K.H., 1996. Soil Sampling and Analysis. Marcel Dekker, Inc. 270 Madison Avenue, New York, NY, 10016. pp. 191.
[19] Soil conservation service. 1972. Hydrology National. Engineering Handbook, Section 4, USDA-SCS, U.S. Government Printing Office, Washington, D.C.
[20] Chapman, H.D. ve Pratt, P.F., 1982. Methods of analysis for soils, plants and water. (Chapman Publisher: Riverside, CA). Methods of Soil Analysis Part 1: Physical and Mineralogical Methods 2nd Edition. Agronomy Series No: 9. Am. Soc. of Agronomy and Soil Sci. Soc. of Am. Inc. Publisher, Madison, Wisconsin USA. pp. 363-381.
[21] Qadir, M., Oster, J.D., Schubert, S., Noble, A.D., Sahrawat, K.L. (2007). Phytroremediation of sodic and saline-sodic soils. Advances in Agronomy. 96, 197-247.
[22] Lauchi, A., Epstein, E. 1984. Mechanisms of Salt Tolerance in Plants. Journal of California Agriculture, 38(10), 18-22.
[23] Katyal, J.C., 1977. Influence of organic matter on the chemical and electrochemical properties of some Flooded soils. Soil Biol. Biochem. 9, 259-266.
[24] Ashraf, M., 1994. Breeding for salinity tolerance in Plants. Critical Reviews in Plant Sciences, 13(1994), 17-42.
[25] Qadir M, Steffens D, Yan F, Schubert S (2003). Sodium removal from a calcareous saline-sodic soil through leaching and plant uptake during phytoremediation. Land Degrad. Dev. 14, 301-307.
[26] Prather, R.J., Geortzen, J.O., Rhoadcs, J.D., Frenkel, H. 1978. Efficient amendment use sodic soil reclamation. Soil Sci. Soc. Am. J. 42, 782-786.