Çarpana dokuma tekniğinin kuyumculuk sanatında uygulanması

El sanatları toplumların kültürlerini gelecek nesillere aktaran ve insanların ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıkmış, ustalık ve hüner gerektiren üretimlerdir. El sanatları içerisinde yer alan çarpana dokumalar, bebek taşımadan eşya bağlamaya kadar birçok alanda kullanılabilmektedir. Hammaddesi ve tekniğindeki zenginlikleri ile varlığını günümüze kadar ulaştırmıştır. El dokumaları arasında yer alan zaman zaman kare, dikdörtgen gibi şekilli araçlar, zaman zaman da yer düzenekleri ile dokunan çarpana dokumalar, tekniği korunarak yeni desen ve malzemelerle yorumlanmaya çalışılmaktadır. Kuyumculuk, tasarımcısının fikirleri doğrultusunda çizdiği modelleri çeşitli materyal ve teknikler kullanarak ortaya çıkarttığı el sanatımızdır. Kuyumculukta hafif, esnek ve karmaşık parçalar oluşturmak için genellikle plaka ve tel kullanarak dokuma, örgü ve sepet örgü teknikleri uygulanmaktadır. Kuyumculuk üretim unsuru olan teller dokumaları oluşturan iplikler ile sıcak ve soğuk kadar birbirine zıt görünmektedirler. Sertlikleri çok farklı olsa da kendi içlerinde benzer özelliklere sahiptirler. Bu çalışmanın amacı; kuyumculukta kullanılan örgü tekniklerinden esinlenilerek disiplinler arası bağlamında geleneksel el sanatlarımızdan olan çarpana dokumanın kuyumculuk teknikleri ile uygulanabilirliğini deneysel yöntemler kullanarak yeni tasarımlar oluşturmaktır. Alan yazın tarama yöntemi ile edinilen bilgiler ışığında atölye de deneysel çalışmalar uygulanmış ve çarpana dokuma tekniği kullanılarak takılar tasarlanmıştır. Hammadde olarak has gümüş eritilmiş, haddelenmiş ve tel haline getirilerek eşit boylarda kesildikten sonra çarpana dokuma kartları ile farklı desenlerde dokuma işlemi yapılmıştır. Farklı renkleri elde etmek için ağartılmış ve oksitlenerek karartılmış has gümüş ile bakır bir arada kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çarpana Dokuma, Kuyumculuk, Takı, Tasarım

Application of tablet weaving technique in the art of jewelry

Handicrafts are productions that transfer the cultures of societies to future generations and emerged in line with the needs of people, requiring mastery and skill. The impacted weavings in handicrafts can be used in many areas from carrying a baby to tying things. With its raw material and richness in technique, it has reached its existence until today. Among hand weavings, occasionally square and rectangular shaped tools, and sometimes impacted weavings woven with floor mechanisms are tried to be interpreted with new patterns and materials, while preserving their technique. Jewelery is our handicraft, where the models drawn in line with the ideas of its designer, using various materials and techniques. Weaving, weaving and basket weaving techniques are generally applied using plate and wire to create light, flexible and complex pieces in jewelery. The wires, which are the element of jewelery production, seem as opposed to each other as hot and cold with the threads that make up the weavings. Although their hardness is very different, they have similar properties within themselves. The aim of this study is; Inspired by the knitting techniques used in jewelery, the applicability of the impactor weaving, which is one of our traditional handicrafts in an interdisciplinary context, with jewelery techniques is to create new designs by using experimental methods. In the light of the information obtained through the scanning method of the literature, experimental studies were applied in the workshop and the jewelry was designed using the impacted weaving technique. As the raw material, the unique silver was melted, rolled and cut into equal lengths by turning it into wire, and then weaving in different patterns with the impacted weaving cards. In order to obtain different colors, pure silver and copper, which are bleached and darkened by oxidation, are used together.

Keywords:

Impact Weaving, Jewelery, Jewelry, Design,

PDF

___

Ahlatçı, A. (2014). Geçmişten günümüze takı sanatı ve altın işlemeciliği. Çorum: Ahlatçı Metal Rafineri ve Kuyumculuk Mücevherat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Altuntaş, M. (2014). Çarpanalı kolan ve yer tezgahında kolan dokumaların teknik ve geleneksel özellikleri. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi.
Anonim. (2002). Kuyumculuk (Cilt 26). TDV İslam Ansiklopedisi.
Atlıhan, Ş. (2020). Çarpana dokumaların sanatsal özellikleri. Folklor Akademi Dergisi, 3(4), 190-201.
Begiç, N., & Çapık, H. (2019). Trabzonda geleneksel Kazaziye sanatı. Karen, 5(8), 175-190.
Begiç, N., & Göker, C. (2019). Kuyumculukta yeni tasarım arayışları ve üretimi üzerine bir çalışma "Çarpana dokuma ile takı yapımı". VIII. Uluslararası Türkoloji Kongresi (s. 296-305). içinde İstanbul: Ahmet Yesevi Üniversitesi.
Begiç, N., & Öz, C. (2018). Çankırı özel gün ritüellerindeki Elmas Taç geleneği. Milli Folklor Dergisi, 30(118), 114-129.
Büber, S. (2013). Konya Bozkır ilçesinde bulunan kolan dokumaları ve bazı özellikleri. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Büyükyazıcı, M. E. (2008). Trabzon ilinde altın ve gümüş işlemeciliği. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Coğrafi İşaret. (2017, 11 09). No:231-MENŞE ADI Trabzon Kazaziyesi. 03.02.2020 https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/231.pdf
Kosif, B. (2014). Elazığ İli kolan ve çarpana dokumaların incelenmesi . Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Kosswig, L. (1969). Çarpanacılık ve İstanbul Topkapı Sarayı Müzesinde bulunan çarpana dokumaları. Türk Etnoğrafya Dergisi(12), 83-109.
Okyay, G. (2008). Trabzon yöresi geleneksel el sanatlarından hasır örgüsü ve kazazlığın araştırılması ve öğretim programı önerisi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
Şaman, N., & Duru, M. N. (2013). İnsanın varoluşundan demir çağına kadar takı ve takının kalitesi. ABMYO, 31(32), 51-64.
Şaman, N., & Duru, M. N. (2015). Yirminci yüzyıldan günümüze takı. ABMYO(37), 95-112.
Yeşilmen, N. (2018). Giyilebilir sanat örneği olarak 21. yüzyılda seramik takılar. İdil, 7(50), 1251-1255.
Yılmaz, S., & Kaya Durmaz, L. (2014). Feretiko'nun giysi tasarımlarıyla canlanması. Akdeniz Sanat Dergisi, 6(12), 185-197.
Yüksel Uzunöz, S. (2020). Tekstil sanatlarında çarpana dokuma tekniğinin kullanımı. Motif Akademi Dergisi, 13(29), 308-328.