Kentli Haklarına Karşı Şehir Hakkı: Farklılıklar, Benzerlikler ve Eğilimler

“Şehir hakkı” David Harvey tarafından, kenti değiştirerek kendini değiştirme hakkı olarak yorumlanmıştır. Henry Lefebvre’nin kavramsallaştırmasıyla faili işçi sınıfıdır. Değişim değerinin karşısına katılım hakkını, sahiplenme hakkını ve kullanım değerini yerleştirmektedir. Tek ve kolektif bir haktır. Kenti değiştirme meselesini nihai bir varış noktası olarak değil, dünyayı değiştirme pratiği içinde bir uğrak olarak düşünmeyi gerektirir. “Kentli hakları” ise kabaca şehir hakkının makulleştirilmiş halidir ve kentte var olan hizmetlere erişimi ifade etmektedir. Bireyseldir ve bir haklar kümesidir. Avrupa Kentsel Şartı gibi “hukuk” metinlerine dayanmaktadır. Bu anlamda şehir hakkı kavramı emek-sermaye çelişkisi üzerinde temellenen ve sınıfsal duruma işaret eden bir olguyken, kentli hakları kavramı ise bu çelişkiyi yeniden üreten ve sınıfsal konumları dışlama eğilimi gösteren bir araçtır. Kentli hakları kapitalizme içkin çelişkileri gizleyerek ideolojik bir işlev görür. Bu çalışmada şehir hakkı ve kentli haklarının kavramsallaştırılmaları ve ait oldukları evrenler arasındaki farklılıkların açıklanması, failin şehir hakkı mı yoksa kentli hakları mı talep ettiğinin saptanması amaçlanmaktadır. İşçi sınıfının şehir hakkının faili olarak ele alınacağı bu çalışmada, kol emeğinden çok jest, mimik ve bilgisini kullanarak artı değer yaratan kesimin üretim ilişkileri içinde bulundukları nesnel konumları dolayısıyla işçi sınıfına mensup oldukları düşüncesinden hareket edilecektir. Bu gruba mensup kişiler örneklem olarak ele alınacak ve gerçekleştirilecek yüz yüze görüşmeler ile failin eğilimine ilişkin bir fikir edinilmeye çalışılacaktır.

The Right to the City Versus the Urban Rights: Differences, Similarities and Tendencies

David Harvey is interpreting “the right to the city” as the right of changing oneself by transforming the city. According to Henry Lefebvre, its actor is the working class. It puts the right to participate and to appropriate and the use value against the exchange value. It is a single and collective right. It obligates to consider the problem of transforming the city not as the ultimate goal, but as a moment in the process of transforming the world. Although the ‘urban rights’ are roughly the reassessment of the right to the city in a negative way. It includes the access to the public services in the city. It is an individual set of rights. It is based on legal texts such as European Urban Charter. Thus, we can say that the right to the city is based on the contradiction between the labour and the capital which refers to social classes. However, the urban rights is a mean that excludes class based approach and it reproduces the contradiction between the labour and the capital. Urban rights function as an ideology that conceal the contradictions of capitalism. The aim of this study is to detect the theoretical differences between two concepts and to find out whether the actor is claiming the right to the city or urban rights. Within the scope of the study, we determined the working class as the actor and we focused on the people working in service industry. We think that they are a part of the working class because of their places in the production relations. We conducted semi-structured interview swith the service industy workers to explore their claims about the city.

PDF

___

Akkoyunlu Ertan, K. ve Ertan, B. (2013) “Kentli Hakları: Kent ve İnsan Hakları Bağlamında Kentsel Hizmetlere Erişim Hakkı”, Kentsel Dönüşüm ve İnsan Hakları, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 45-73.
Costes, L. (2009) Henri Lefebvre, Paris: Elipses Editions.
Erdoğan, İ. (2012) Pozitivist Metodoloji ve Ötesi, Ankara: Erk Yayınları.
Eroğul, C. (2014) Devlet Nedir?, İstanbul: Yordam.
European Council (2009) Manifesto for a New Urbanity European Urban Charter II, Strasbourg: Council Of Europe Publishing.
Gardiner, M. (2016) Gündelik Hayat Eleştirileri (çev. D. Özçetin, B. Taşdemir ve B. Özçetin), Ankara: Heretik Yayıncılık.
Gottdiener, M. (2001) “Mekan Kuramı Üzerine Tartışma: Kentsel Praksise Doğru”, Praksis, 2, 248-269.
Harvey, D. (2012) Sermayenin Mekanları (çev. B. Kıcır vd.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
Harvey, D. (2013) Asi Şehirler (çev. A. D. Temiz), İstanbul: Metis.
Lefebvre, H. (1973) La Survie du Capitalisme, Paris: Editions Anthropos.
Lefebvre, H. (2000) Espace et Politique, Paris: Anthropos.
Lefebvre, H. (2009) State, Space, World: Selected Essays, Minniapolis, London: University of Minnestota Press.
Lefebvre, H. (2012) Gündelik Hayatın Eleştirisi I (çev. I. Ergüden), İstanbul: Sel Yayıncılık.
Lefebvre, H. (2013) Kentsel Devrim (çev. S. Sezer), İstanbul: Sel Yayıncılık.
Lefebvre, H. (2016) Şehir Hakkı (çev. I. Ergüden), İstanbul: Sel Yayıncılık.
Marcuse, P. (2014a) “Hangi Kent? Kimlerin Hakkı?”, Kar için Değil Halk için (der. N. Brenner, P. Marcuse ve M. Mayer) (çev. A. Y. Şen), İstanbul: Sel Yayıncılık, 47-72.
Marcuse, P. (2014b) “Reading the Right to the City”, City, 18, 1, 4-9.
Marx, K. ve Engels, F. (2010) Alman İdeolojisi (Feuerbach). Ankara: Sol Yayınları.
Martin, J. Y. (2011) “L’Urbain”, Sauve Qui Peut La Ville (der. H. Lethierry), Paris: L’Harmattan, 49-57.
Mayer, M. (2014) “Toplumsal Kent Hareketlerinde Kent Hakkı”, Kar için Değil Halk için (der. N. Brenner, P. Marcuse, M. Mayer) (çev. A. Y. Şen), İstanbul: Sel Yayıncılık, 100-131.
Sangla, S. (2010) Politique et Espace Chez Henri Lefebvre, yayımlanmamış doktora tezi, Paris: Université Paris VIII. Sennett, R. (2014) Karakter Aşınması (çev. B. Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı.
Şengül, T. (2001) “Sınıf Mücadelesi ve Kent Mekanı”, Praksis, 2, 9-31.
Tekeli, İ. (2011) Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Balibar, E. ve Wallerstein, E. (2000) Irk Ulus Sınıf (çev. N. Ökten), İstanbul: Metis.
Zeybekoğlu S. S. (2013) “Kentsel Dönüşüm ve Kentte İnsan Hakları”, Kentsel Dönüşüm ve İnsan Hakları, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1-17.
http://www.migm.gov.tr/kurumlar/migm.gov.tr/AVRUPA-KONSEYI/KentSart-1.pdf Erişim tarihi: 25.04.2017.
http://www.migm.gov.tr/kurumlar/migm.gov.tr/AVRUPA-KONSEYI/AvrupaKentselSarti-2.pdf Erişim tarihi: 25.04.2017. 9d03c10ea84713b295fb161a46a67e82.jpg