TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ KONUMLARI VE İŞLEVLERİNE YÖNELİK STK YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ

Öz Sivil toplum kuruluşları (STK) son yıllarda sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal alanlarda olduğu gibi eğitim alanında da oldukça etkin rol almaya başlamışlardır. Bu çalışmada Türk eğitim sisteminde STK'ların konumları ve işlevlerinin neler olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla eğitim alanında ulusal ölçekte faaliyet gösteren önde gelen 32 STK'nın yöneticisi ile yarı yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi türlerinden "kategorisel analiz" kullanılmıştır. (1) Eğitim ve eğitimli insan algısı, (2) Türk eğitim sistemi algısı, (3) STK algısı, (4) devletle ilişkiler, (5) toplumla ilişkiler, (5) diğer STK'larla ilişkiler, (6) uluslar arası kurum ve kuruluşlarla ilişkiler ve (7) gelecek perspektifi kategorilerinde analiz edilen veriler sonucunda STK'ların eğitim alanında "bilgi", "uzmanlık" ve "deneyim" eksiklikleri olmasına rağmen çok hızlı bir öğrenme ve gelişme süreci içinde oldukları; devlet, toplum, diğer STK'lar ve uluslar arası kurumlarla ilişkilerde çeşitli sorunlarla karşılaştıkları ve ilişkilerinde temkinli davrandıkları ve fakat gelecekten oldukça umutlu oldukları bulgulanmıştır. Anahtar Kelimeler: sivil toplum kuruluşları, toplumsal katılım, Türk eğitim sistemi, nitel araştırma

Anahtar Kelimeler:

sivil toplum kuruluşları, toplumsal katılım, Türk eğitim sistemi, nitel araştırma

VIEWS of NON-GOVERMENTAL ORGANIZATION (NGO) ADMINISTRATORS ON NGO STATUS AND FUNCTIONS IN THE TURKISH EDUCATION SYSTEM

Abstract In recent years, non-governmental organizations (NGOs) have adopted active roles in social, cultural, economic and political areas as well as in the field of education. The main purpose of this study is to determine the status and functions of NGOs in the Turkish educational system. For this purpose, semi-structured interviews were conducted with administrators of the leading 32 NGOs operating in the field of education on a national scale. "Categorical analysis" which is a type of content analysis is used to analyze the data. The data are analyzed in seven categories: NGO's perception about (1) education and educated person, (2) Turkish education system, (3) NGOs; and relations with (4) the state, (5) community, (5) other NGOs, (6) international institutions and organizations, and (7) NGO's future perspectives. Data analysis reveals the following findings: Although NGOs have shortcomings in "information", "expertise" and "experience" in the field of education, they are in the process of learning and a rapid development. They face various problems in relations with the state, community, other NGOs and international institutions. Thus they are very cautious in their relations. However they are quite hopeful about the future. Key Words: Non-governmental organizations, community participation, the Turkish education system, qualitative research

Keywords:

Non-governmental organizations, community participation, the Turkish education system, qualitative research,

PDF

___

Acı, E. (2003). Kalkınma sürecinde STK'nın yeri ve işlevi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Đstanbul, Türkiye.
Alkan, A. T. (1997, Kasım/Aralık). Türkiye’de başıbozukluğun uzun, “sivil toplum”un kısa tarihi üzerine bir yaklaşım. Yeni Türkiye (Sivil Toplum Özel Sayısı), 18, 25-27.
Alpaydın, Y. (2005). Türkiye’de STK’ların yetişkin eğitimine katkısı. Sivil Toplum Dergisi, (3)12, 81-90.
Arslan, O. (2000). Kuramsal ve tarihsel aşamalarıyla sivil toplum ve Türkiye gerçeği. Đstanbul: Bayrak Yayıncılık.
Aydagül, B. (2007). Eğitim: Türkiye’nin Avrupa yolunda “olmazsa olmaz”ı. Đstanbul: Sabancı Üniversitesi Đstanbul Politikalar Merkezi Eğitim Reformu Girişimi.
Balcı, M. (2007). Avrupa Birliği eğitim stratejileri. Đçinde Eğitim Bir Sen (Ed.), Türk Eğitim Sisteminde Yeni Paradigma Arayışları Sempozyumu (4-5 Kasım 2006) Bildiriler Kitabı (s. 224-231). Ankara: Eğitim Bir Sen Yayınları, No: 16.
Başbakanlık. (2001, Aralık 8). Türk medeni kanunu. Resmî Gazete, s. 24607.
Başbakanlık. (1973, Haziran 24). Milli eğitim temel kanunu. Resmî Gazete, s. 14574.
Başbakanlık. (2004, Kasım 23). Dernekler kanunu. Resmî Gazete, s. 25649.
Başbakanlık. (2008, Şubat 20). Vakıflar kanunu. Resmî Gazete, s. 26800.
Bell, J. (1999). Doing your research project. Buckingham: Open University Press.
Bilici, N. (1997). Avrupa Birliği malî yardımları ve Türkiye. Ankara: Akçağ Yayınları.
Boztekin, N. (2004). AB uyum süreci ve STK’lar. Đstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Bray, M. (2000). Community partnerships in education: Dimensions, variations and implications. Paper presented at the meeting of the World Education Forum, UNESCO, Dakar. Retrivied November 24, 2000 from http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001234/123483e.pdf.
Chen, M. A. (1997). Non-governmental organizations and the state”. Đçinde W. K. Cummings and N. F. McGinn (Eds.) International Handbook of Education and Development: Preparing Schools, Students and Nations for The Twenty-First Century (ss. 575–586). Oxford: Pergamon Press.
Çaha, H. (1997, Kasım/Aralık). Çıkar ve baskı gruplarının iktisadî analizi. Yeni Türkiye (Sivil Toplum Özel Sayısı), 18, 417-428.
Çaha, Ö. (1997, Kasım/Aralık). 1980 sonrası Türkiye’de sivil toplum arayışları. Yeni Türkiye (Sivil Toplum Özel Sayısı), 18, 28-64.
Çavdarlı, S. (2001). Avrupa birliği yolunda Türkiye’de devlet-STK ilişkileri. A. Anadol (Edt.), Avrupa birliği devlet ve STK’lar içinde (s. 79-112). Đstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Dernekler Dairesi Başkanlığı (2012). Dernek Đstatistikleri. 10 Temmuz 2012 tarihinde www.dernekler.gov.tr adlı siteden alınmıştır.
Doğan, Đ. (2002). Özgürlükçü ve totaliter düşünce geleneğinde sivil toplum. Đstanbul: Alfa Yayınları.
DPT. (2005, Eylül). Komisyondan konseye, Avrupa parlamentosuna, ekonomik ve sosyal komiteye ve bölgeler komitesine bildirim: AB ve aday ülkeler arasında sivil toplum diyaloğu. Ankara: DPT Avrupa ile Đlişkiler Genel Müdürlüğü Avrupa Toplulukları Komisyonu.
Eraslan, L. (2008). Türkiye’de sivil toplum sorunsalı ve eğitim alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının değerlendirilmesi: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Türkiye Eğitim Gönülleri Vakfı Türk- Eğitim- sen örneği. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ercan, F. (2005). Neoliberal eğitim politikalarını anlamak. Sivil Toplum Dergisi, 3(12), 17-37. Erdoğan, Đ. (2004). Yeni bir binyıla doğru Türk eğitim sistemi (3. baskı). Đstanbul: Sistem Yayıncılık.
Eğitim Reformu Girişimi [ERG] (2007, Eylül). Avrupa birliği yolunda nitelikli insan sermayesi: Đspanya, Portekiz ve Polonya örnekleri. Sabancı Üniversitesi Đstanbul Politikalar Merkezi Eğitim Reformu Girişimi Raporları, Đstanbul.
Gibbs, C. , Fumo, C., & Kuby, T. (1999). Nongovernmental organizations in World Bank supported projects: A review, The World Bank. Washington D. C. Retrivied October 10, 2006 from, http://wbln0018.worldbank.org/oed/oeddoclib.nsf/7f2a291f9f1204c685256808006a00 25/096f027fdaa81b5e852567f5005d9327/$FILE/177precis.pdf.
Gönel, A. (1998). Araştırma raporu: Önde gelen STK’lar. Đstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Güder, N. (2005). Sivil toplumcunun el kitabı. Đstanbul: Sivil Toplum Geliştirme Programı.
Gültekin, B. & Bitirim, S. (2006). AB sürecinde STK’ların stratejik açıdan değerlendirilmesi. Sivil Toplum Dergisi, 4(16), 71-89.
Güneş, M. & Güneş, H. (2003). Türkiye’de eğitim politikaları ve sivil toplum. Ankara: Anı Yayıncılık.
Hazar, S. (2001). Avrupa birliği yolunda Türkiye’de devlet-STK ilişkileri. A. Anadol (Edt.), Avrupa birliği devlet ve STK’lar içinde (s. 9-39). Đstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Hesapçıoğlu, M. (1994). Đnsan kaynakları, yönetimi ve ekonomisi. Đstanbul: Beta.
Hesapçıoğlu, M. (2001). Postmodern/küresel toplumda eğitim, okul ve insan hakları. O. Oğuz, A. Oktay & H. Ayhan (Edt.), 21. yüzyılda eğitim ve Türk eğitim sistemi içinde (s. 39 80). Đstanbul: Sedar Yayınları.
Hesapçıoğlu, M. (2004, Nisan 30). Eğitim nedir? Cumhuriyet Gazetesi, s. 2.
Đnal, K. (2005). Türkiye’de devlet destekli sivil toplum örgütlerinin eşitsizliğe yaklaşımları. Sivil Toplum Dergisi, 3(12), 39-50.
Keane, J. (1993). Sivil toplum ve devlet-Avrupa’da yeni yaklaşımlar (Çev. E. Akın, L. Köker, M. Küçükahmet, Ç. Aksu & A. Bora). Đstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Koçer, H. A. (1992).Türkiye’de modern eğitim doğuşu ve gelişimi. Đstanbul: MEB Yayınları.
Kogan, M., Johnson, D., Packwood, T., & Whitaker, T. (1984). School governing bodies. London: Heinemann.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2005). Dil ve anlatım dersi öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/?width=900&height=530&TB_iframe=true. [15 Mayıs 2008].
Mercer, C. (2002). NGOs, civil society and democratization: A critical review of literature. Progress in Development Studies, 2(1), 5-22.
Miller, R. (2008). Okullar niye var? Alternatif eğitim felsefeleri. M. Hesapçıoğlu, E. Korkmaz, S. Dündar, B. G. Morhayim & M. Çavuş (Ed.), I. uluslararası alternatif eğitim sempozyumu: Darphane-i amire 26-27 Kasım 2005 kitabı içinde (s. 15-20). Ankara: Nobel Yayınları.
Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Reimers, F. (1997). The role of NGOS in promoting educational innovation: A case study in Latin America. In J. Lynch, C. Modgil, & S. Modgil (Ed.), Non-formal and nongovernmental approaches, education and development: Tradition and innovation (pp. 33-44). London: Cassell. Retrivied April 23, 2007 from http://gseacademic.harvard.edu/~reimers/RoleOfNGOs_Reimers(1997)pp33-44.pdf.
Robson, C. (2001). Real world research. Oxford: Blackwell Publishers.
Rugh, A., & Bossert, H. (1998). Involving communities: Participation in the delivery of education programs. Washington DC.: Creative Associates International Inc.
Silier, O. (2001). Avrupa birliği yolunda Türkiye’de devlet-STK Đlişkileri. A. Anadol (Edt.), Avrupa birliği devlet ve STK’lar içinde (s. 45-68). Đstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları
Spring, J. H. (2004). How educational ideologies are shaping global society: Intergovernmantel organizations, NGO’s, and the decline of the nation state. London: Lawrence Erlbaum Asc. Publication.
Stirrat, R. L., & Henkel, H. (1997). The development gift: The problem of reciprocity in the NGO world. In J. L. Fernando, & A. W. Heston (Ed.), The role of NGOS: Charity and empowerment (pp. 66-80). Thousand Oaks, Ca: Sage.
Streeten, P. (1997). Nongovermental organizations and development. In J. L. Fernando, & A. W. Heston (Ed.), The role of NGO’s: Charity and empowerment (pp. 193-210). Thousand Oaks, Ca: Sage.
Sutton, M., & Arnove R. F. (2004). Civil society or shadow state? State/NGO relations in education. Greenwich: IAP.
Şenatalar, B. (2001). Avrupa birliği yolunda Türkiye’de devlet-STK ilişkileri. A. Anadol (Edt.), Avrupa birliği devlet ve STK’lar içinde (s. 9-39). Đstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Şentuna, M. (2009). Türkiye’deki gençlik ve spor ile ilgili kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarının gençlik politikalarının değerlendirilmesi ve bir model örneği. Yayımlanmamış doktor tezi. Abant Đzzet Baysal Ünı̇versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şirin, H. (2008). Eğitimin siyasal işlevleri ve Türkiye’deki sivil toplum örgütlerinin bu işlevlere ilişkin görüşlerinin analizi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şişman, M. (2008). Bireyi özgürleştirme süreci olarak eğitim. Yeni anayasada eğitim ve özgürlükler: Panel kitabı içinde (s. 38-43). Ankara: Eğitim Bir Sen Yayınları.
Tarhanlı, T. (2000). Türkiye’de sivil toplum ve devlet. Đçinde, S. Yerasimus, G. Seufert ve K. Vorhoff (Ed.), Türkiye’de Sivil Toplum ve Milliyetçilik (ss. 418-424). Đstanbul: Đletişim Yayınları.
Tezcan, M. (2003, Güz). Cumhuriyetimizin 80. yılında ülkemizde "eğitim sosyolojisi" alanının durumu ve sivil toplum örgütleri. Milli Eğitim Dergisi, 160. Retrivied October 15, 2006 from http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/ Milli_Egitim_Dergisi/160/tezcan.htm.
Topsakal, C. (2005). Avrupa birliğinin eğitim politikaları ve STK’ların yeri. Sivil Toplum Dergisi, 3(12) , 145-148.
Topsakal, C. & Hesapçıoğlu, M. (2001). Avrupa birliği ve eğitim. KUYEB, 2(1), 441-462.
Tunçay, M. (2003). STK’larla ilgili kavramlar. Sivil Toplum Dergisi, 1(1), 9-13.
UNESCO. (2001, September). Synthesis report: Involvement of civil society in EFA. Retrivied January 10, 2006 from http://www.unesco.org/education/efa/global_co/policy_group/ special_session_26_10_01.pdf
Yaden J. (2001). Avrupa birliği yolunda Türkiye’de devlet-STK ilişkileri. A. Anadol (Edt.), Avrupa birliği devlet ve STK’lar içinde (s. 40-54). Đstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
Yaltı, A. (2003). STK’ların eğitime katkısı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Đstanbul.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Gözden geçirilmiş 2. baskı). Ankara: Şeçkin Yayıncılık.
Yılmaz, H. (1993). Eğitim sistemimizin toplumsal dokusu: Okul-çevre ilişkileri açısından eğitim sürecine toplumsal katılım. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Đstanbul.
Yılmaz, L. (2001). Avrupa birliği yolunda Türkiye’de devlet-STK ilişkileri. A. Anadol (Edt.), Avrupa birliği devlet ve STK’lar içinde (s. 9-39). Đstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.