TRANSFORMASYONEL LİDER KARİZMATİK Mİ? VİZYONER Mİ? SAĞLIK ÖRGÜTLERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın ilgi odağı; son yıllarda popüler bir araştırma alanı ve örgütlerde modern sonrası liderlik yaklaşımlarından biri olan transformasyonel liderliğin karizma ve vizyon boyutlarına, farklı bir bakış açısı getirebilmektir. Esasen çalışmanın hareket noktası, transformasyonel liderliğin dört davranış boyutundan idealleştirilmiş etki ve esinsel motivasyon boyutlarına vurgu yapmak temeline dayanmakta, bir başka deyişle çalışmanın özünde dönüştürücü liderliği; "karizmatik dönüştürücü" ya da "vizyoner dönüştürücü" olarak kodlama ihtiyacı yatmaktadır. Bu önermelerle ilgili alan araştırması Türkiye'de ulusal başarı yönelimli hamleleri olan iki sağlık örgütünde (kamu hastanesi) yapılmıştır. Çalışmada, izleyen (çalışan) algılarına göre örgütlerdeki üst ve orta yöneticilerin dönüştürücü liderlik düzeylerinin tespitine ilgi duyulmuştur. Araştırma bulguları, başarı yönelimli sağlık örgütlerinde; dönüştürücü liderliğin "esinsel motivasyon" boyutu paralelinde "vizyoner" niteliklerin daha ağır bastığını, bunu sırasıyla karizma merkezli idealleştirilmiş etki davranışlarının ve entelektüel uyarma davranışların izlediğini göstermektedir.

TRANSFORMATIONAL LEADER CHARISMATIC OR VISIONARY?

The purpose of this paper is to put forward the impact of charisma (idealized influence), and vision (inspirational motivation), on transformational leadership which the focusing point of recently research field of leadership approachs. Actually, the primary motivation of the research is to emphasize the two behavioral dimension of transformational leadership that idealized influance and inspirational motivation. In other expression the necessity of this research is to name to transformational leadership as "charismatic transformational" or "visionary transformational". Field study related this proposals has been carried out in two public health organizations in Turkey that they have tendency of national success in their spesific activity area. In the study the employee (subordinate) perception about their managers' transformational leadership behavior levels has ben evaluated. The findings show that visionary behaviors, in parallely the inspirational motivation dimension has more effective than charismatic behaviors in parallely idealized influance dimension of their medium and top managers. The other dimensions of transformational leadership that intellectual stimulation and individualized consideration behavioral dimensions are followed them.
Keywords:

-,

___

  • AÇIKALIN, Azize (2002) “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Özellikleri İle Empati Becerileri Arasındaki İlişki-Ankara İli Örneği”, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002), s.118.
  • AKDEMIR, Ali (1997) “Yönetim Düşüncesindeki Dönüşümler ve Dönüştürücü Liderlik Profili”, 21. Yüzyılda Liderlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt: 1, İstanbul.
  • AŞAR, Muhammet. (2004) “Dönüşümcü Liderlik Davranışının Entelektüel Sermaye Üzerindeki Etkisi” (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, DEÜ., SBE).
  • AVOLIO, Bruce J.-BASS, M. Bernard. (1994) Improving Organizational Effectiveness: Through Tranformational Leadership. Sage Pub.
  • AYDINTAN, Belgin. (2009) “Ruhsal Zekanın Dönüştürücü liderlik Üzerine Etkisini Araştıran Uygulamalaı Bir Çalışma”, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:23, Sayı:2, ss. 257-274
  • BASS, Bernard M. (1990) Bass & Stogdill’s Handbook of Leadership, The Free Pres, New York.
  • BRESTRICH, Emel Topçu. (1999) “Yönetim Düşüncesinin Evriminde Liderliğin Gelişimi ve Dönüşümcü Liderlik ve Bir Uygulama Örneği” (Yayımlanmış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
  • BÜYÜKÖZTÜRK, Şener. (2006) Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 6.b., Ankara: Pagem Yayınları, s. 4.
  • ÇELIK, Vehbi. (1998) “Eğitimde Dönüşümcü Liderlik.” Eğitim Yönetimi, 4(16).
  • DOĞAN, Ercüment. (2002) “Çalışanın İşine Cezbolması: Dönüştürücü Liderlik Tarzının, Lidere Olan Güvenin, Güçlenmenin ve Duygunun Etkileri”, (Yayımlanmış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
  • DOĞAN, Selen (2001) Vizyona Dayalı Liderlik, Philip Richard’s, Yay., Seçil Ofset, s.22.
  • ERASLAN, Levent. (2004) “Okul Düzeyinde Dönüşümcü Liderlik”, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:6, Sayı 1, ss.1-22.
  • ERÇETIN, Şule. (2000) Lider Sarmalında Vizyon, 2.b., Nobel Yayınları, Ankara.
  • EREN, Erol. (1998) Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, 1.b., Beta Yayınları, İstanbul, s. 368.
  • ERTURGUT, Ramazan. (2008) “Toplam Kalite Yönelimli Eğitim Kurumlarında Eğitim Yöneticilerinin Dönüştürücü ve Sürdürümcü Liderlik Düzeylerinin Karşılaştırılması: M.E.B. Merkez ve Taşra Teşkilatındaki Örgütlerde Ampirik Bir Araştırma” 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 01-03 Eylül, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sakarya.
  • ERTURGUT, Ramazan.(2007) “Dönüştürücü Liderlik ve Toplam Kalite Yönetimi Uygulamaları Arasındaki İlişki: Ulusal Kalite Ödülü Almış Olan Kamu Örgütlerinde Bir Araştırma”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocael Üniversitesi, SBE).
  • ERTURGUT Ramazan ve SOYŞEKERCI, Serhat. (2009a) “Yavuz Sultan Selim’in Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının İncelenmesi”, Yönetim ve Ekonomi Bilimleri Konferansı Bildiriler Kitabı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Cilt:3, ss.121-131.
  • ERTURGUT, Ramazan. (2009b) “The Increase of Performance in World Armed Forces and a Model Proposal for the Establishment of Corporate Quality Culture: The EFQM Based Transformational Leadership Model” NATO Reaearch And Technology Organization, Symposium on Analysıs & Modellıng For Human Resource Management in Defense, Belgium.
  • ERTURGUT, Ramazan-SOYŞEKERCI, Serhat. (2009c) “The Problem Of Sustainability of Organizational Success in Public Educational Institutions: A Research On The Education Administrators in Turkey” Social And Behavioral Sciences Procedia, Science Direct, Elsevier Pub. ss. 2092-2102.
  • FELFE, Jörg. (2002) “The Relatıonshıp Between Employees' Occupatıonal Self-Effıcacy And Perceıved Transformatıonal Leadershıp-Replıcatıon And Extensıon of Recent Results”, Current Research in Socıal Psychology, Volume 7, Number: 9, 2002, s. 4.
  • GÜRGEN, Haluk. (1997) Örgütlerde İletişim Kalitesi, Der Yayınları:221, İstanbul.
  • HEINTEL, Peter. (1995) “Vizyon ve Öz Yapılanma”, Vizyon Yönetimi: Önceden Düşünülmüş Başarı, (Derleyen: Ulrich Solman ve Heinze; Hazırlayan: Veli Karagöz), 1. Basım, Evrim yayınevi ve Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
  • HEINZE, Roderich. (1995) “Vizyon Yönetimi: Arthur Schlingensiepen’in Galaksiler Arası Vizyon Arama Gezisi” Vizyon Yönetimi: Önceden Düşünülmüş Başarı, (Derleyen: Ulrich Solman ve Heinze; Hazırlayan: Veli Karagöz), 1. Basım, Evrim yayınevi ve Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
  • İŞCAN, Ömer Faruk. (2002) “Küresel İşletmecilikte Dönüştürücü Liderlik Anlayışı Büyük Ölçekli İşletmelerde Bir Uygulama”, (Yayımlanmış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü)
  • KIRBY Peggy, C.;PARADISE V.Louis ve KING., Margaret L. (1992) “Extreordinary Leaders in Education: Understanding Transformational”
  • KOÇEL, Tamer. (2001) İşletme Yöneticiliği, 8.b., İstanbul: Beta Basım, s.483.
  • KOH, William L.,-Richard M. Steers – Terborg, James R. (1995), “The Effects of Transformational Leadership on Teacher Attitudes and Student Performance in Singapore”, Journal of Organizational Behavior, Vol. 16, No. 4., Jul., s. 319-333.
  • KARIP, Emin. (1998) “Dönüşümcü Liderlik: Eğitimde Dönüşümcü Liderlik”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Sayı:16, Güz, Ankara s.,443.
  • LEITHWOOD Kenneth; STEINBACH, Rosanne. (1993) “Total Quality Leadership: Expert Thinking Plus Transformational Practice”, Annual Meeeting of The American Educational Research Association, Atlanta, Georgia.
  • LAOHAVICHIEN Tipparat; FREDENDALL Lawrance. (2005) “Influence of Leadership Style On Quality Management Practices” Sixteenth Annual Conference of POMS, Chicago, IL, 2005, s. 6.
  • LUTHANS, Fred. (1976) Introduction to Management, McGraw Hill, N.Y.
  • MESITI, Pat. (1996) Hayalleri Olanlar Asla Uyuyamaz, (Çev. Elmas Canan Karderin), 1. Basım, Sistem Yayıncılık, Mart, İstanbul.
  • MORDEN, Tony. (1997) “Leadership as Vision”, Management Decision, Vol:35, No: 9-10, MCB University Pres.
  • ÖZALP, İnan. (2000) İşletme Yönetimi, 1.b., A.Ü. Yayınları, 2000 Eskişehir, s.345.
  • ÖZER, Serper. (1996) Uygulamalı İstatistik 2, İstanbul: Filiz Kitabevi, s. 169.
  • PAWAR, Badrinarayan; PAWAR Shankar ve Eastman Kenneth K. (1997), “The Nature and Implications of Contextual Influences on Transformational Leadership: A Conceptual Examination”, The Academy of Management Review, Vol. 22, No. 1., Jan., s. 80-109.
  • SCANDURA, Teri, A.; ETHLYN A. Williams (2004) “Mentoring and Transformational Leadership: The Role of Supervisory Career Mentoring”, Journal of Vocational Behavior, 65, s. 448–468.
  • SHARMA, Robin. (2007) Ferrarisini Satan Bilge’den Liderlik Bilgeliği, çev., Özköprülü, Özge. GOA Basım Yayın, İstanbul, s.81.
  • SYNDER, Neil; GRAVES, Michelle. (1994) “Leadership and Vision”, Businness Horizons, January-February, 1994, s.2.
  • ŞIMŞEK, Şerif; AKGEMCI T. ve ÇELIK, A. (2005) Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Adım Matbaa, Konya.
  • TABAK, Arif. (2001) “Tarihsel Gelişimi İçerisinde Liderlik Tanımları Ve Liderlik Kavramının Günümüzdeki Yeri”, http://www.kho.edu.tr/yayinlar/bilimdergisi/bilimder/doc. (İndirme, 2001)
  • TAVŞANCIL, Ezel.(2005) Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi, 2.Baskı, Ankara: Nobel Yay. s. 138.
  • TENGILIMOĞLU, Dilaver (2005) “Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranışı Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz.
  • TICHY, NM; DEVANA, M.A. (1986) “The Transformational Leader”, Training and Development Journal, July, 30-2.
  • TICHY, Noel M. ve ULRICH O. David. (1984) “SMR Forum: The Leadership Challenge-A Call For The Transformational Leader”, Sloan Management Review, Fall.
  • URAL, Ayhan; KILIÇ, İbrahim. (2005) Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi, Ankara: Detay Yay., s. 22.
  • VAILL, Peter; ELIZA G.C. Coolins; ve DEVANA, Marry Anne (1990) The Portable MBA, John Wiley&Sons Inc., New York.
  • YILDIZ, Özkan. (2008) “Küreselleşme, Sağlık ve Toplum” Gaziantep Tıp Dergisi, ss.30-34.