SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÇOCUK EDEBİYATI FARKINDALIĞI

Çocuk edebiyatı, bebeklikten başlayarak ilk gençlik dönemine kadar olan ve bu dönemde çocuğa sunulan tüm edebî ürünleri kapsamaktadır. Bu hususta çocuğun edebiyatla tanışması, okuma sevgi ve ilgisinin temellerinin atılması okula başlama dönemine rastlamaktadır. Çocuğa okuma sevgisi aşılamak, çocukta dil zevki ve bilinci uyandırmak, çocuğun kitaplarla bağ kurmasını sağlamak sınıf öğretmenlerinin temel görevleri arasında sayılmaktadır. Bu bağlamda bir sınıf öğretmeninin çocuk edebiyatına yönelik ilgisinin olması ve bu alanın özellikleri ile ilgili farkındalık düzeyinin gelişmiş olması önem taşımaktadır. Bu araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının farkındalık düzeylerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışma, nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasına göre desenlenmiştir. Çalışma grubu ölçüt örneklemeye göre oluşturulmuş, sınıf öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatı dersini almamış olması ölçüt olarak belirlenmiştir. Veriler görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Çocuk edebiyatı farkındalık düzeylerini ölçmek amacıyla öğretmen adaylarına beş soru hazırlanarak araştırmacı tarafından sorular yöneltilmiştir. Veriler içerik analizi yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre çocuk edebiyatı dersini almamış olmalarına rağmen sınıf öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatının kapsamı, taşıması gereken özellikler, çocuk edebiyatı yazarında bulunması gereken özellikler, çocuk edebiyatının geliştirdiği alanlar ve çocuk edebiyatı tür ve ürünleri ile ilgili farkındalıklarının olduğu görülmüştür. Bununla birlikte öğretmen adaylarının çocuk edebiyatı ürünleri ile ilgili olarak daha çok hikâye ve masala odaklandıkları, diğer edebî türlere yönelik farkındalıklarının olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca daha çok klasikleşmiş, çeviri eserleri bildikleri, yeni yazar ve ürünlere yönelik farkındalıklarının olmadığı görülmüştür. Son olarak çocuk edebiyatı ürünlerinde görsel ve yazı arasındaki tutarlığa dikkat etme, estetik unsurları barındırma, çocuk edebiyatının “sevdirme”, “eğlendirme” boyutunda öğretmen adaylarının farkındalıklarının olmadığı dikkati çekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk edebiyatı, çocuk metinleri, farkındalık

PDF

___

Ayrancı, B. B. & Aytaş, G. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk edebiyatının eğitimde işlevselliği üzerine görüşleri. International Journal of Human Sciences, 14(4), 4226-4240.
Akçay, S. & Baş, B. (2015). Samed Behrengi’nin hikâyelerindeki eğitsel iletiler üzerine bir araştırma. Ana DiliEğitimi Dergisi, 3(3), 77-90
Baş, B. (2015). Türkçe öğretimi açısından çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem A.
Yener M. (2007). Masal öykü ve şiirlerle duygu eğitimi. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Esmer, Ö. (2017). Üst bilişsel farkındalık ölçeği öğretmen formunun geçerlilik ve güvenirlik analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 955-966.
Gelen, İ. (2004). Bilişsel farkındalık stratejilerinin Türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi. XIII Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2), 83-88
Hasırcı, S. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Journal of International Social Research, 10(51), 717-728.
Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve değer öğretim sürecinde masalın işlevi ve önemi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 463-475.
Kuran, Ş. B. & Ersözlü, Z. N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin çocuk edebiyatına ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-17.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için rehber (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel.
Nikolajeva, M. (1995). Aspects and issues in the history of children’s literature. London: Greenwood Press.
Oğuzkan, F. (2010). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı.
Sever S. (2003). Çocuk ve edebiyatı. Ankara: Kök.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatı kültürü. Ankara: Kök.
Şirin, M. R. (2016). Çocuk, çocukluk ve çocuk edebiyatı. İstanbul: Kapı.
Temizyürek, F. (2003). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatının önemi. TÜBAR-XIII-/2003-Bahar/
Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk Edebiyatı. Ankara: PegemA.
Turan, L. & Gerez Taşgın, F. (2018). Çocuk edebiyatında “şiddet dili” farkındalık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Rumeli’de Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (12), 232-248
Ulusoy, M. & Altun D. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk edebiyatı ve resimli çocuk kitapları ile ilgili metaforları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 17(67), 1206-1221.
Veziroğlu, M. & Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının MEB okul öncesi eğitim programı’ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226-238.
Yağcı, Y. (2007). Çocuk ve gençlerin kitaba ulaşmasındaki köprüler. Türk Kütüphaneciliği. 21(1), 62-71.
Yalçın, A. & Aytaş, G. (2005). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.