RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARINDA GÖZDEN KAÇAN BİR ALAN: İLETİ SORUNSALI

Gelecek kuşakların yetişmeleri konusundaki duyarlılık, çocukların eğitimine verilen önemin göstergesidir. Yeni kuşakların estetik (beğeni) düzeyinin akıl ve ahlâk öncülüğünde yükseltilip güçlendirilmesi, eğitimin en başat sorumluluklarındandır. Resimli çocuk kitapları bu yönüyle öğrenme öğretme sürecine katkı sağlayacak temel bir eğitim aracıdır. Bu bağlamda resimli çocuk kitaplarındaki iletilerin niteliği büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada Christine Beigel’in serisindeki öyküleri olumsuz iletiler bakımından incelemek amaçlanmıştır. “Anne Tavuk Anlatıyor” serisindeki 10 kitap, okul öncesi öğretmenleri ve okul öncesi öğretmenliği ana bilim dalında öğrenim gören öğretmen adaylarının belirlemeleri üzerinden değerlendirilmiştir. Nitel desende yapılandırılmış olan bu çalışmada veriler doküman incelemesi yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde nitel analiz tekniklerinden içerik analizi temel alınmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre incelenen kitapların değerleri yozlaştırabilecek, insan ilişkilerini zayıflatabilecek hedonist bir yaşam tarzına ilişkin iletiler sunduğu belirlenmiştir. Bununla bitlikte katılımcılar kitapların bütüncül bir kurgu içinde tasarlanmadığını, yüzeysel bir başlangıca ve hızlandırılmış sonlara sahip olduğunu; çocuk okura şiddet, tehdit, sınırsız tüketim ve cinsiyet rollerini yanlış aktarma gibi olumsuz iletiler sunduğunu ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Resimli çocuk kitapları, çeviri çocuk kitapları, ileti, olumsuz ileti

IN CHILDREN’S PICTURE BOOKS A MATTER THAT’S NOT PROVIDED FOR: MESSAGE PROBLEM (A SAMPLE OF ANNE TAVUK ANLATIYOR SERIES)

Precision to the upbringing of future generations is an indication of the importance of children's education. The raising and strengthening of the aesthetic (liking) level of the new generations under the leadership of wisdom and morality is the primary responsibility of education. On that sense children's picture books are a basic educational tool to contribute to the teaching-learning process. In this sense the quality of the messages in children's picture books has great importance. In this study, it was aimed to examine the stories of Christine Beigel's “Anne Tavuk Anlatıyor” series in terms of negative messages. The 10 books in the “Anne Tavuk Anlatıyor” series were evaluated based on the determinations of pre-school teachers and pre-school teacher trainees. In this work, which is structured qualitatively, the data is collected by means of a document review. Content analysis from qualitative analysis techniques is based on in the analysis of the data. According to the results obtained from the study, it was determined that the books examined had a message about a hedonist way of life that could corrupt the values and weaken human relations. Besides, participants stated that the books were not designed in a holistic fiction, they had a superficial beginning and accelerated ends; the books offered negative messages to child readers such as violence, threats, unlimited consumption and misreporting gender roles.

Keywords:

Illustrated children's books, translated children's books, messages, negative messages,

PDF

___

Adalı, O. (2016). Anlamak ve Anlatmak. (5.Basım). İstanbul: Pan Yayıncılık.
Adler, A. (2014a). Çocukta Yaşamsal Sorunlar.(Çev. İhsan Kırımlı). Ankara: Alter Yayınları.
Adler, A. (2017b). İnsanı Tanıma Sanatı.(Çev. Kamuran Şipal) (17. Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı [ASPB], (2017) Türkiye’de çocuklara yönelik koruyucu ve önleyici politikaları değerlendirme çalıştayı raporu. 12 Aralık 2017 tarihinde http://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/data/59df5127290eac12f01b70a5/ÇALIŞTAY%20RAPORU%20PDF.pdf sayfasından erişilmiştir.
Binbaşıoğlu, C. (2004). Ailede ve Okulda Eğitim Sorunları. (2. Baskı). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Binyazar, A. (2010). Toplum ve Edebiyat (1. Basım). İstanbul: Can Yayınları.
Bowen, G. (2009). Document Analysis as a Qualitative research method, Qualitative Research Journal, (9) 2, 27-40.
Burke, C.L.,& Copenhaver, J.G. (2004). Animals as people in children's literature. Language Arts, 81(3), 205-213.
Ciravoğlu, Ö. (2000). Çocuk Edebiyatı. (4. Basım). İstanbul: Esin Yayınları.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Edt. D. M. Bütün ve S. B. Demir) Ankara: Siyasal Kitapevi.
Çılgın, A. S. (2007). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Morpa Yayınları.
Doğan, C. (2007). Kazak Türklerinde Konukseverlik ve Konuk Ağırlama. Sosyoloji Konferansları Dergisi. (36), 27-44.
Dünya Sağlık Örgütü [DSÖ], (2015). Yetişkinler ve çocuklarda şeker tüketimi. 12 Aralık 2017tarihindehttp://beslenme.gov.tr/content/files/colyak/ds_dok_manlar_n_n_t_rk_eye_ek_20577838.pdf sayfasından erişilmiştir.
Gibbs, L.,&Earley, E. (1994). Using Children’s Literature to Develop Core Values. Fastabck 362.Bloomington: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
Gökşen, E. N. (1985). Örnekleriyle Çocuk Edebiyatımız. (5. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Göktürk, A. (2010a). Okuma Uğraşı. (5. Basım). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Göktürk, A. (2012b). Sözün Ötesi. (5. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gönen, M., Karakuş, H., Uysal, H., Kehci, A., Ulutaş, Z. & Kahve, Ö. (2016).Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4): 724-735.
Güleryüz, H. (2002). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı.Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Gülgönül, B. (2014). Bilgin Adalı'nın hikâye ve romanlarında yer alan eğitsel iletiler. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Hanhan, A. (2012).Onarıcı disiplin modelinin liselerde, akran istismarı ve şiddeti üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Hefflin,B.R., & Barksdale-Ladd, M. (2001). African American children’s literature that helps students find themselves: Selection guidelines for grades k-3. The Reading Teacher 54, 810– 819.
Huck, C.,S.; Kiefer, B.,Z.; Hepler,S. &Hickman, J. (2004). Children’s literature in the elementary school. Eight Edition. Ouebecor:WorldVersailles Inc. McGrawHill.
Ilgaz, Ş. (2002). Yanlış Beslenme Alışkanlıkları Şişmanlığa Yol Açar. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi,11(4), 301-302.
Işık, M. (2017). Karakter eğitimi açısından Mevlâna İdris Zengin'in hikâye ve masallarında eğitsel iletiler. Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2014). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar, Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kalfa, M. (2013). Klasik eserler ve klasik eserlerin eğitsel işlevi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi,171, 105-112.
Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87.
Karagöz, B. (2015). Yalvaç Ural'ın eserlerinin tematik açıdan incelenmesi ve eserlerinde çocuk eğitimiyle ilgili temel değerler. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Karatay, H. (2011a). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies,6(1). 1439-1454.
Karatay, H. (2012b). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı El Kitabı. (2. Baskı). ed. Tacettin Şimşek. Ankara. Grafiker Yayınları.
Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim. Ankara: Engin Yayıncılık.
Kaymakcan, R. (2007). Hoşgörü ve eğitimi. DEM Dergi, 6, 114-119.
Kıbrıs, İ. (2006). Uygulamalı Çocuk Edebiyatı. Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi.
Kula, O. B. ve Sakallı, C. (2005). Göstergebilimsel yaklaşım yazınsal alanda ne denli işlevselleşebilir?. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22 (1), 21-26.
Mendoza, J.,& Reese, D. (2001). Examining multicultural picture books for the early childhood classroom: Possibilities and pitfalls. Early Childhood Research & Practice, 3(2), 1-38.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2013a). Okul öncesi eğitimi programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2017b). Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
Nas, R. (2004). Örneklerle Çocuk Edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
Özdemir, E. (1997a). Eleştirel Okuma.(2. Baskı). Ankara: Ümit Yayıncılık.
Özdemir, E. (2007b). Yazınsal Türler(6. Basım). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Prestwich, D.L. (2004). Character education in America’s schools. School Community Journal, 14(1), 139- 150.
Sağlık Bakanlığı [SB], (2017). Çocukları cinsel istismardan koruma yolları ve gelişimlerini destekleme. 12 Aralık 2017 tarihinde http://mardin.ism.saglik.gov.tr/PLTdK/UShNZ/ sayfasından erişilmiştir.
Sarıyüce, H. L. (2012) Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Nar Yayınları.
Saygılı, S. (2008). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Nesil Yayınları.
Sever, S. (2012a). Çocuk ve Edebiyat.(6. Basım). İzmir: Tudem Yayınları.
Sever, S. (2013b). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
Sloan, G. D. (1991). The child as critic: Teaching literature in elementary and middle schools. Teachers College Press: New York.
Şimşek, T. (2005a). Çocuk edebiyatı. (3.Baskı). Konya: Suna Yayınları.
Şimşek, T. (2014b). Çocuk edebiyatında estetiğin rolü, mevcut potansiyeli uyandırmak. Türk Dili Dergisi, CVII (756), 311-332.
Tarhan, N. (2010). Toplum Psikolojisi (2.Baskı), İstanbul: Timaş Yayınları.
Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon.
Temizyürek, F. ve Acar, Ü. (2014). Çizgi filmlerdeki subliminal mesajların çocuklar üzerindeki etkisi, Cumhuriyet International Journal of Education, 3(3), 25-39.
Türk Dil Kurumu [TDK], (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye Büyük Millet Meclisi [TBMM], (2016). Meclis araştırması komisyonu raporu. 12 Aralık 2017 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem26/yil01/ss399.pdf sayfasından erişilmiştir.
Tyra, C. (2012). Bringing books to life: Teaching character education through children’s literature. Rising Tide, 5, 1-10.
Uzuner Yurt, S. ve Şimşek, T. (2016). Sevim Ak’ın öykülerinin eğitsel değerleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 474-488.
Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2005). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yavuzer, H. (2001a). Resimleriyle Çocuk. (9. Basım). İstanbul: Remzi Kitapevi.
Yavuzer, H. (2011b). Çocuk Psikolojisi. (33. Basım). İstanbul: Remzi Kitapevi.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (8. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, O. ve Özdemir Erem N. H. (2017). Okul öncesi çocuk kitaplarında ileti problemi: Leyla Fonten’den öyküler serisi. Ekev Akademi Dergisi, 72, 241-262.
Yörükoğlu, A. (2011). Çocuk Ruh Sağlığı.(31. Basım), İstanbul: Özgür Yayıncılık.
Zinsser, W. (1998). Excerpts from on writing well. New York: Harper.
Zulliger, H. (2000). Çocukta Ruhsal Bozukluklar ve Tedavisi. (Çev.:Kamuran Şipal) (4.Basım), İstanbul: Cem Yayınları.