OSMANLI DEVLETİNİN BORCLANMASiNDA OSMANLI BANKASI'NIN ROLÜ VE ÖNEMİ

Öz Bu çalışmada, Osmanlı Devleti'nin borçlanmasında Osmanlı Bankası'nın rolü ile dış borçların miktar ve bileşimi incelenmiştir. Osmanlı Devleti'nin yapmış olduğu dış ticaret anlaşmaları ülkeye giren sermaye miktarını günden güne arttırmıştır. Bu dönem süresince ülkeye giren yabancı yatırımlar ağırlıklı olarak, devlet borçlarında ve karşılıklı ticareti geliştirmeyi amaçlayan altyapı yatırımlarında yoğunlaşmıştır. Öte yandan bu dönemde özellikle askeri harcamalar ve saray harcamalarındaki artışlar ile Kırım Savaşı'nın giderleri bütçenin açık vermesine yol açmıştır. Bütçe açıklarını kapatmak için 1854 yılında ilk dış borç alınmış ve borç alma süreci uzun yıllar devam etmiştir. İlk dış borcun alındığı 1854 yılından 1914 yılına kadar farklı yıl ve miktarlarda çeşitli borçlanma anlaşmaları imzalanmıştır. Osmanlı Bankası'nın 1863 tarihinde kurulmasıyla birlikte devletin para basma yetkisi bu bankaya verilmiştir. Bu durum Osmanlı Devleti'nin mali denetim altına girmesine ve mali politikalarını belirlemesinde bağımsızlığını kaybetmesine yol açmıştır. Osmanlı Devleti 1876 yılında borçlarını ödeyemez duruma gelmiş ve borç ödemelerini durdurduğunu ilan ederek bir anlamda mali iflasını ilan etmiştir. Mali iflasın ilan edilmesi sonucu 1881 yılında Düyunu Umumiye İdaresi kurulmuş ve bu tarihten sonra (1881-1914) Osmanlı Bankası'nın etkinliği daha da artmıştır. Anahtar Kelimeler: Bütçe Açıkları, Dış Borçlar, Dış Ticaret Anlaşmaları, Osmanlı Bankası

Anahtar Kelimeler:

Bütçe Açıkları, Dış Borçlar, Dış Ticaret Anlaşmaları, Osmanlı Bankası

THE ROLE AND IMPORTANCE OF THE OTTOMAN BANK IN THE LOAN CONTRACTED OF OTTOMAN STATE

Abstract In this study, the role of the Ottoman Bank in the state indebtedness of the Ottoman empire and the amount and composition of the foreign debts. The foreign trade agreements which were made by the Ottoman State had increased their capital day by day. In this period foreign investments which brought liquidity into the country were used on public debt and public infrastructure expenditures and helped to develop economics. On the other hand increasing military expenditures, royal expenditures, the exoenditures for the Kırım war has began to cause budget deficits. First time foreign debt was taken in 1854, and then these processes hold on for a long time for financing budget deficit. Between 1854 and 1914 different debt agreements were signed. When the Ottoman Bank was established in 1863, authority to print money was given to this bank. This process caused to lose freedom of national economy politics in the Ottoman Empire. The Ottoman Empire announced financial bankruptcy in 1876. The Ottoman Bank had become increasingly more effective after the establishment of the Düyunu Umumiye İdaresi (Administration of Foreign Debts) 1881-1914. Key Words: Budget Deficits, Foreign Debts, Foreign Trade Agreements, Ottoman Bank.

Keywords:

-,

PDF

___

AÇBA, Sait. (1991), Devlet Borçlanması, Adım Yayınları, Ankara.
AÇBA, Sait. (1995), Osmanlı Devleti’nin Dış Borçlanması (1854-1914), Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Afyon.
AKAR, Ş.Kamil. (2000) ‘Osmanlıda Duyun-ı Umumiye’, Lonca Dergisi, Sayı: 2, ss.25-28.
AKARLI, E. Deniz. (1982), ‘1872-1916 Bütçeleri Işığında Osmanlı Maliyesinin Sıkıntıları’, Prof. Dr. C.O. Tütengil’e Armağan, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, ss.226-254.
AKSOY, Şerafettin. (1994), Kamu Maliyesi, 2.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul.
BLAİSDELL, Donald.C. (1979), Osmanlı İmparatorluğunda Avrupa Mali Denetimi (Düyunu Umumiye), Çev. Ali İhsan Dalgıç, Doğu-Batı Yayınları, İstanbul.
ERDEM, Metin. (1995), Devlet Borçları, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
GÜRSOY, Bedri. (1984), ‘100. Yılında Düyunu Umumiye İdaresi Üzerinde Bir Değerlendirme’, Ord. Prof. Dr. Şükrü Baban’a Armağan, İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, ss.17-59.
KAZGAN, Haydar. (1991), Galata Bankerleri, Türk Ekonomi Bankası A.Ş. Yayınları, İstanbul.
KIRAY, Emine. (1995), Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dış Borçlar, 2.Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
PAMUK, Şevket. (1984), Osmanlı Ekonomisi ve Dünya Kapitalizmi, Yurt Yayınevi, Ankara.
PAMUK, Şevket. (1999), Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, 5.Baskı, Gerçek Yayınevi, Ankara.
PARVUS Efendi. (1977),Türkiye’nin Mali Tutsaklığı, May Yayınları, İstanbul.
SUVLA, R.Şükrü. (1940), Tanzimat Devrinde İstikrazlar, Maarif Matbaası, İstanbul.
TABAKOĞLU, Ahmet. (1985), Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları, İstanbul.
TABAKOĞLU, Ahmet. (2003), Türk İktisat Tarihi, 6.Baskı, Dergah Yayınları, İstanbul.
YAŞA, Memduh. (1981), Devlet Borçları, 3.Baskı, Has Kutulmuş Matbaası, İstanbul.
YENİAY, İ.Hakkı. (1964), Yeni Osmanlı Borçları Tarihi, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayın No: 150, İstanbul.