20896

OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMANLARINA GÖRE İLKOKULLARDAKİ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİNİN DURUMU VE SORUNLARI

İlkokullardaki rehberlik hizmetleri eğitim sisteminin ayrılmaz bir bileşenidir. Eğitsel, kişisel, sosyal olarak çocukların tüm yönleriyle desteklenmesi ve gelişim görevlerini başarmasının sağlanması özellikle bu dönem için daha da önemlidir; çünkü yaşamın erken evrelerinin sağlıklı geçmesi bireylerin gelecekteki ruh sağlığının önemli bir belirleyicisidir. Bu araştırmada ilkokul düzeyinde çalışmakta olan okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin amaç, işlev ve öneminin ne olduğuna ilişkin görüşlerini; amaçlarına ulaşmalarını engelleyen faktörleri; yaşadıkları sorunları ve bu sorunların çözümüne ilişkin olarak ne gibi önerileri olduğunu saptamak amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu ilkokullarda “rehberlik öğretmeni” kadrosunda çalışmakta olan 47 kadın, 11 erkek toplam 58 okul psikolojik danışmanı oluşturmaktadır. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen, “İlkokullarda Rehberlik Hizmetleri ve Sorunları Anketi” adlı yarı yapılandırılmış anket soruları kullanılarak elde edilmiştir. Katılımcıların yanıtları içerik analizi tekniği ile incelenmiştir. Verilerin kodlanmasında tümevarımcı analiz kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre okul psikolojik danışmanları ilkokuldaki rehberlik hizmetlerinin önleyici yönünün önemi üzerinde durmuş; ailelere konsültasyon yapmanın ve sınıf öğretmenleri ile ailenin işbirliğinin çok önemli olduğunu vurgulamışlardır. Aile, idare ve öğretmen desteği yetersizliği, aşırı iş yükü, uygun olmayan rol ve görevlendirmeler, yetersiz fiziksel şartlar ve donanım eksikliğini ise yaşanan önemli sorunlar olarak belirtmişlerdir. Okul psikolojik danışmanlarının çözüm için getirdikleri öneriler de değerlendirilerek çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İlkokulda rehberlik hizmetleri, ilkokul rehberlik hizmetlerinin sorunları, okul psikolojik danışmanlığı

THE STATE AND PROBLEMS OF PSYCHOLOGICAL COUNSELING AND GUIDANCE SERVICES IN PRIMARY SCHOOLS ACCORDING TO SCHOOL COUNSELORS

PDF

___

American School Counselor Association. (2012). ASCA National Model: A framework for school counseling programs (3rd ed.). Alexandria, VA: Author.
American School Counselor Association. (2020a). Appropriate and Inappropriate Activities for School Counselors. https://www.schoolcounselor.org/asca/media/asca/home/appropriate-activities-of-school-counselors.pdf adresinden 24.03.2020 tarihinde alınmıştır.
American School Counselor Association. (2020b). The essential role of elementary school counselors. https://www.schoolcounselor.org/asca/media/asca/Careers-Roles/WhyElem.pdf adresinden 24.03.2020 tarihinde alınmıştır.
Atıcı, M. (2006). İlköğretim öğrencilerinin davranış problemleriyle baş etme konusunda öğretmen-psikolojik danışman işbirliğine ilişkin görüşlerin karşılaştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 55-68. http://www.turkpdrdergisi.com/index.php/pdr/article/view/355/290 adresinden 27.03.2020 tarihinde erişilmiştir.
Can, E. (2010). İlköğretim okullarında görevli rehber öğretmenlerin karşılaştıkları sorunların incelenmesi. 9th Ulusal sınıf öğretmenliği eğitimi sempozyumu bildiri kitabı 20-22 Mayıs 2010 içinde. (s. 911–917). Elazığ: Fırat Üniversitesi.
Chandler, J. W., Burnham, J. J., Riechel, M. E. K., Dahir, C. A., Stone, C. B., Oliver, D. F., & Bledsoe, K. G. (2018). Assessing the counseling and non-counseling roles 31 of school counselors. Journal of School Counseling, 16(7). https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1182095.pdf adresinden 02.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
Cummings, J. (2002). The role of counselors in rural elementary schools as perceived by principals and counselors. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sam Houston State University, Huntsville, Texas.
Demir, M. ve Can. G. (2015). Sınıf rehber öğretmenlerinin psikolojik danışma ve rehberlik anlayışları ile psikolojik danışma ve rehberliğe yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim, 40(179), 307-322.
Doğan, S. (2000). Okul rehberliği ve danışmanlığı alanında çağdaş bir yaklaşım: Kapsamlı rehberlik programı modeli. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(13), 56-64. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200109 adresinden 28.03.2020 tarihinde erişilmiştir.
Gültekin F. ve Arıcıoğlu A. (2009). Okullarda Konsültasyon Hizmetleri: Türkiye’deki Durum. Korkut Owen, F., Özyürek, R. ve Owen, D. W. (Editörler). Gelişen Psikolojik Danışma ve Rehberlik Meslekleşme Sürecinde İlerlemeler. Cilt II, (s. 251-269). Ankara: Nobel Yayınevi.
Johnson, G., Nelson, J. & Henriksen Jr., R. C. (2018). Experiences of implementing a comprehensive guidance and counseling program at the elementary level. Journal of Professional Counseling: Practice, Theory & Research, 38:3, 18-32. Doi: https://doi.org/10.1080/15566382.2011.12033874
Kaya, A., Bölükbaşı Macit, Z. ve Siyez, D. M. (2012). Bir ilköğretim okulu psikolojik danışma ve rehberlik servisine yapılan başvuruların incelenmesi. İlköğretim Online, 11(4), 1100-1012.
Korkut Owen, F. (2007). Psikolojik Danışma Alanında Meslekleşme ve Psikolojik Danışman Eğitimi: ABD, Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’deki Durum. Korkut Owen, F., Özyürek, R. ve Owen, D. W. (Editörler). Gelişen Psikolojik Danışma ve Rehberlik Meslekleşme Sürecinde İlerlemeler. Cilt I, (s. 95-121). Ankara: Nobel Yayınevi.
Külahoğlu, Ş. (2015). MEB kapsamlı gelişimsel rehberlik programı uygulamaları. Korkut Owen, F., Özyürek, R. ve Owen, D. W. (Editörler). Gelişen Psikolojik Danışma ve Rehberlik Meslekleşme Sürecinde İlerlemeler. Cilt III, (s. 113-150). Ankara: Nobel Yayınevi.
Lee, S. M., & Yang, E. (2008). School counseling in South Korea: Historical development, current status, and prospects. Asian Journal of Counselling, 15, 157-181.
McCarthy, C., Van Horn Kerne, V., Calfa, N. A., Lambert, R. G., & Guzman, M. (2010). An exploration of school counselors’ demands and resources: Relationship to stress, biographic, and caseload characteristics. Professional School Counseling, 13(3), 146-158.
Nazlı, S. (2007). Psikolojik danışmanların değişen rollerini algılayışları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(18), 1-17.
Nazlı, S. (2008). Öğretmenlerin değişen rehberlik hizmetlerini ve kendi rollerini algılamaları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(20), 11-25.
Özabacı, N., Sakarya, N. ve Doğan, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 8-22.
Öztürk, D. N. (2018). Okul yöneticilerinin okul rehberlik hizmetlerine ve rehber öğretmenlere yönelik tutum ve davranışlarının rehber öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Özyürek, R. (2019). Psikolojik danışman eğitimi ve mesleğin profesyonel kimlik gelişimi için gereksinim duyulan yasa ve yönetmelik düzenlemeleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 883-911.
Sharan B. M. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Siyez, D. M., Kaya, A. ve Uz Baş A. (2012). Investigating views of teacher of classroom guidance programs. Eurasian Journal of Educational Research, 48, 213-230.
Suh, S., Eric D., Starrah, H. & Karin H. (2014). School counseling practice in the United States and its implications for Asia-Pacific Countries. Journal of Asia Pacific Counseling, 4(2), 131-145. https://www.researchgate.net/publication/286433283_School_Counseling_Practice_in_the_United_States_and_Its_Implications_for_Asia-Pacific_Countries/link/599cb4f40f7e9b892bafffd8/download adresinden 02.04.2020 tarihinde erişildi.
Tan, H. (2000). Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Teori ve Uygulama. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
Tan, H. ve Baloğlu, M. (2011). Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Teori ve Uygulama. 3. Baskı. Ankara: Nobel Yayınları.
Tagay, Ö. ve Çakar, F. S. (2017). Okullarda yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanlarının görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1168-1186.
Terzi, Ş., Ergüner Tekinalp, B. ve Leuwerke, W. (2011). Psikolojik Danışmanların Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Modeline Dayalı Olarak Geliştirilen Kapsamlı Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programını Değerlendirmeleri, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 51-60.
Tuzgöl Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 389-407.
Wilkerson, K. (2009). An examination of burnout among school counselors guided by stress-strain-coping theory. Journal of Counseling and Development, 87, 428-437.
Yeşilyaprak, B. (2013). 21. Yüzyılda Eğitimde Rehberlik Hizmetleri: Gelişimsel Yaklaşım. (21. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
Yeşilyaprak, B. (2015). İlk ve Ortaöğretimde Gelişimsel Rehberlik. Ankara: Pegem Akademi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yorğun, A. Mert, S. ve Köksal, G. (2019). Okul Yöneticileri ve Okul Psikolojik Danışmanları Perspektifinden Okul Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerinin İncelenmesi. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 166-198.
Yu, K., Suh, S. & Lee, S. M. (2014). Strengths, weakness, opportunities, and threats (SWOT) analysis of school counseling in Korea. Journal of Asia Pacific Counseling, 4(2), 247-256.
Yüksel Şahin, F. (2016). School counselors’ assessment of the psychological counseling and guidance services they offer at their schools. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 281-298.