ÖĞRETMENLERDE TÜKENMİŞLİĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI

Öz Tükenmişlik özellikle, insanlarla birebir iletişim gerektiren meslek gruplarında çalışanlarda görülen, mesleğin doğası gereği yaşanan stresle başa çıkamama sonucunda gözlenen fizyolojik ve duygusal alanlarda hissedilen bir tükenme durumdur. Tükenmişlik, insanlarla çalışan meslek grupları için daha büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Bu nedenle öğretmenlik mesleği de aynı tehlike altındadır. Bu çalışmanın amacı, çeşitli eğitim kademelerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişliğine etki eden faktörleri araştırmaktır. Araştırmaya 158 öğretmen katılmıştır. Çalışmada öğretmenlerin sosyo-demografik durumlarını ve mesleki bilgilerini içeren bir bilgi formu ile Maslach Tükenmişlik Envanteri- Öğretmen Formu kullanılmıştır. Araştırmanın alt boyutlarının çözümlenmesinde varyans analizi ve t-testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre katılanların cinsiyetlerine göre tükenmişlik puanları arasındaki fark önemli bulunmamıştır. Öğretmenlerin medeni durumu, çalışma yılı, görev yaptıkları eğitim kademesi, ders yükleri, çalıştıkları okulun beklentilerine uygun olması ve mesleklerini sevdikleri için sürdürme ile tükenmişlik alt ölçümleri arasında önemli farklılık saptanmıştır. Anahtar sözcükler: Tükenmişlik, öğretmen, iş ortamı, mesleği sevme, iş yükü

Anahtar Kelimeler:

Tükenmişlik, öğretmen, iş ortamı, mesleği sevme, iş yükü

THE INVESTIGATION OF FACTORS AFFECTING THE TEACHERS' BURNOUT

Abstract Burnout is an emotional and physiological depleting situation that is notably observed in the jobs which require personal direct communication with humans and in those who cannot overcome the stress as a natural feature of the occupation. The teaching occupation is a hard matter for those teachers who spend a lot with the students. With this point, my aim is the investigation of the reasons behind this burnout in various level of institution. 158 teachers took part in the research. In the study an information form about the teachers\' socio-demographic conditions and their vocational knowledge and Maslach Burnout Inventory form has been used. In the analysis of the sub-problems of the researches, variance analysis and t-test was used. According to the outcomes in the participants, difference according to the gender has not been at a remarkable level. An important level has been realized in the marital status of the teachers, period of work, the grade they teach, class loads, the appropriateness of the school to the teacher\'s expectation and the wish to last their job and he sub-measurements of burnout. Key words: Burnout, teacher, work, job environment, liking job, workload

Keywords:

-,

PDF

___

Aksoy, U. (2007), “Eskişehir İli Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Anderson, M.U.&.Iwanicki, E.F (1984). “Teacher motivation and its relationship to burnout”. Educational Administration Quarterly; 20.
Antoniou, Polychroni, Walters (2000). Sources of stress and professional burnout of teachers of special educational needs in Greece, Proceedings of the International Conference of Special Education, ISEC, Manchester, 24–28 July, UK.
Bailey RD. (1985).Coping with stress in caring. Blackwell Scientific, Oxford
Başaran, B.I. (1999). Zihinsel, görme, işitme özürlü çocuklara eğitim veren özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Bryne, J.J. (1998). Teacher as hunger artist: Burnout: Its causes, effects and remedies. Contemporary Education, 69(2), 86
Burke, R.J., & Greenglass, E.R. (1989). Psychological burnout among men and women in teaching: An examination of the Cherniss model. Human Relations, 3, 261–273.
Cemaloğlu, N. Şahin D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi,15(2), 465–484
Cherniss C. (1980) Professional Burnout in human organizations; Praeger; Newyork,
Cotton, D.H.G.( 1990). Stress Management, Brunner-Routledge, USA
Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve İşitme Engelliler Okulunda Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerde Tükenmişliğin Kestirilmesi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çavuş, Gök, Kurtay (2007). Tükenmişlik: Meslek yüksek okulu akademik personeli üzerine bir araştırma, Çukurova Üni. Sosyal Bil. Ens. Dergisi, 16(2), 97–108
Dolan N. (1987). The Relationship between burnout and job satisfaction in nurses, Journal of Advanced Nursing:12 (1), 3–12
Dolunay, A. B. (2001). Keçiören İlçesi Genel Liseler ve Teknik- Ticaret- Meslek Liselerinde
Görevli Öğretmenlerde tükenmişlik Durumu Araştırması, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Dworkin, A.(2001), Perspectives on Teacher Burnout And School Reform. International Education Journal 4(2).
Edelwich J, Brodsky ( 1980). A. Burnout: Stages of disillusionment in the helping professions, Human Sciences Press; Newyork
Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik ölçeğinin Uyarlanması” VII. Ulusal Psikoloji KongresiKitabı, Ed.: R. Bayraktar, İ. Dağ, Ankara.
Fawzy FI, Fawzy NW, Pasnau (1991), Burnout in the health professionals, Handbook of Studies on General Hospital Psychiatry, Elseiver Science Publishers BV, Amsterdam (p.119)
Freudenberger, N.D. (1974). “Staff Burnout”. Journal of Social Issues, 30, 159–165
Girgin, G. (1995). İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Girgin G, Baysal A. (2005). Tükenmişlik Sendromuna Bri Örnek: Zihinsel Engelli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi. TAF Prev Med Bull. 2005; 4(4): 172-187.
Gökçekan, Z. ve Özer, R. (1999), Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik, Rize:Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü Yayınları, No;9,1.
Işıkhan, V. (2004). Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
Izgar, H. (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Ankara, Nobel Yayıncılık
Kırılmaz, A.Y; Çelen, Ü; Sarp, N. (2003). İlköğretimde Çalışan Bir Öğretmen Grubunda Tükenmişlik Durumu” Araştırması. İlköğretim dergisi, 2(1), 2–9.
Kokkinos(2006). Factor structure and psychometric properties of the Maslach Burnout Inventory- Educators Survey among elementary and secondary school teachers in Cyprus, Stress and Health, 22(1), 25–33
Konert, E. (1997). Relationship among middle-school teacher burnout, stress, job satisfaction and coping styles. Wayne State University. Detroit: Unpublished Ph. D Dissertation.
Levinson, H. (1996). “Burnout”. Harvard Business Review. July-August. p.153–161
Linn, B. (1984). “Stress in junior medical student relationship to personality and performance” Journal of Medical Education 50, 7- 12.
Maslach C, Jackson SE. (1986). Maslach Burnout Inventory. Manual. 2nd ed. Palo Alto, Ca: Consulting Psychologist Pres.
Murat M. (2000). Sınıf öğretmenlerinde 10 yıllık meslek sürecinde tükenmişliğin gelişiminin haritalanması ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Özbek K, Girgin G. (1994). Pratisyen Hekimlerde Meslekte Tükenmişlik (Burnout) Sendromu (İzmir Örneklem Çalışması). IV Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, Didim, s. 662- 665.
Niebrugge K.M. (1994) Burnout and Job Dissatisfaction Among Practicing School Psychologists in Illınois, Paper Presented at the Annual Meeting of the National Association of School Psychologists, 26th, Seattle, WA, March 4- 5
Pines, A.M. ve Nunes, R. (2003). The relationship between career and couple burnout: Implications for career and couple counseling. Journal of Employment Counseling, 40 (2), 50-64.
Schwab, R.L;Jackson, S.E.;Schuler, R.S.(1986). Educater Burnout: Sources an Consequenses. Educational Research Quarterly, 10.
Tümkaya, S. (1996), “Öğretmenlerdeki tükenmişlik, görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Türk, A. (2004). Öğretmenlerde Tükenmişlik. http: //www.egitim1@mynet.com adresinden 24 Aralık 2005’te elde edilmiştir.
Wright, T. A.& Bonett, R. (1997). The Contribution of Burnout to Work Performance. Journal of Organizational Behavior, 18 (5), 491–499.
Vızlı, C. (2005), “Görme engelliler ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlere normal ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması Üsküdar İlçesi Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.