KAPİTALİZM, ÇEVRE VE ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER

Kapitalizm, çevre ve çok uluslu şirketler arasında kurulabilecek bir ilişkinin temellerini anlamak üzere 19. yüzyılın başlarına dönmek gerekir. İnsanın, yaşamın merkezine konduğu ve bu sebeple de doğanın araçsallaştırıldığı, insanmerkezli klasik iktisadi ve bilimsel konjöktür içerisinde çevre konusu daimi olarak problemli bir alan olarak konumlanmıştır. İnsanın doğanın bir parçası olmaktan öte, doğanın hakimi olduğu fikri üzerine kurulu olduğu kapitalist geleneksel kurguda çevre sorunları büyük oranda göz ardı edilmiştir. Elinizdeki bu çalışma kapitalizm ve çevre arasındaki bu sancılı ilişkiyi gözler önüne sermeyi amaç edinirken, diğer yandan da kapitalizmin bir ideolojisi olarak konumlanan liberalizmin çevre konusundaki politikalarına açıklık getirmeyi amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler; Kapitalizm ve çevre, çok uluslu şirketler ve çevre, sürdürülebilir kalkınma, serbest piyasa çevreciliği. Anabilim Dalı: Sosyoloji

CAPITALISM, ENVRONMENT AND MULTINATIONAL CORPORATONS

Abstract In order to understand the relation between capitalism, environment and multinational companies it is needed to go back to the early 19th century. Environment is always located in problematic field within human- centered classic economic and scientific conjuncture which puts human as the center of life. Environmental problems have been mainly ignored in traditional capitalist fiction which has the idea that human is the ruler of nature rather than being a part of nature. This study aims to display this painful relationship between capitalism and the environment. It is also aimed to clarify the environmental policies of liberalism which is located as an ideology of capitalism. Key Words; Capitalism and environment, Multinational firms and environment, Sustainable development, Free market environmentalism.

___

  • ALTUNBAŞ, Derya,(2004). Uluslar arası Sürdürülebilir Kalkınma Ekseninde Türkiye’deki Kurumsal Değişmelere Bir Bakış, Yönetim Bilimleri Dergisi1(1):103-119.
  • ANDERSON T. Leal D.(1996). Serbest Piyasa ve Çevrecilik, Đstanbul, Liberte Yayınları.
  • BAŞKAYA, Fikret, (2009). Kalkınma Đktisadının Yükselişi ve Düşüşü, 6.Baskı, Ankara, Özgür Üniversite Yayınları. No:44.
  • BIÇKI, Doğan,(2001). Batı Düşüncesi, Liberal Kapitalizm ve Çevre, Akdeniz Đ.Đ.B.F. Dergisi(2) syf: 33ÇOBAN, Aykut,(2004). Çok Uluslu Şirketler- Ekolojik Zarar Đlişkisinin Ekonomi Politiği, Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar: Ekolojik, Ekonomik, Politik ve Yönetsel Perspektifler, Ed.M.C.Marın-U.Yıldırım, Đstanbul , Beta Yayınları.
  • ERTÜRK, Hasan,(2011).Çevre Politikası, Bursa 2011, Ekin Yayınları.
  • GIDDING, B., HOPWOOD, B., O’BRIEN G,(2002). Environment, Economy and Society: Fitting Them Together into Sustainable Development” (içinde), Sustainable Development 10, 187-196. GOULD, A. Kenneth, SCHNAĐBERG, Allan, WEĐNBERG, Adam, S. (1996). Local Environmental Struggles- CitizenActivism in theTreadmill of Production”, Cambridge UniversityPress, HARRĐS, Jonathan,(2012). Sürdürülebilir Kalkınmanın Temel Prensipleri, Çeviren. Emine Özmete, www.sdergi.hacette.edu.tr/EmineOzmet2eviri.pdf (2012).
  • KEEN, M., BROWN V., OYBALLl R., (2005).Social Learning in Environmental ManagementTowards a SustainableFuture, Earthscan Publications,London.
  • KELEŞ Ruşen,HAMAMCI Can, ÇOBAN Aykut, (2012). Çevre Politikası, Đstanbul 2012, Đmge Kitabevi.
  • PEARCE, D., BARBĐER, E., Markandyaaa, Sustainable Development- Economicsand in the Third World, Earthscan Publications 1997, London.
  • STRANGE, T., BAYLEY A.,(2008).Sustainable Development: LinkingEconomy, Societyand Environment, Paris, OECD Publications.
  • STROUP Richard,(2012)., Free-Market Environmentalism, www.econlib.org/library/Enc/FreeMarketEnvironmentalsm.html , (11.2012).
  • TURHAN, Kaan,(2008). Bergama’dan Hasankeyf’e Madenler ve Emperyalizm, Đstanbul, IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • TUTULMAZ, Onur, (2012). Sürdürülebilir Kalkınma: Sürdürülebilirlik Đçin Bir Çözüm Vizyonu, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3):601-626.
  • YIKILMAZ, Necla,(2003). Yeni Dünya Düzeni ve Çevre, Đstanbul, Sosyal Araştırmalar Vakfı.
  • YILDIRIM U., GÖKTÜRK, (2004). Sürdürülebilir Kalkınma, Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar: Ekolojik, Ekonomik, Politik ve Yönetsel Perspektifler, Ed.M.C. Marın-U.Yıldırım, Đstanbul, Beta Yayınları.