ELEŞTİREL DÜŞÜNME ALGISI: LİSE ÖĞRETMENLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Bu araştırmanın amacı lise öğretmenlerinin eleştirel düşünmeye ilişkin algılarını ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunda, MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen “öğrenme-öğretme kuram ve yaklaşımları” konulu hizmet içi eğitime katılan ve Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmenler yer almaktadır. Buna göre araştırmaya katılmayı kabul eden farklı kıdem, yaş, branş ve bölgeden gelen 44 öğretmen ile yürütülen çalışma, olgubilim desenine dayalı olarak tasarlanmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Öğretmenlerle bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonunda öğretmenlerin düşünmeyi dar kapsamlı, her insanda bulunan bir yeti, bilgiyi kullanabilme; eleştirel düşünmeyi bilgiyi yorumlama, analiz etme, değerlendirme süreci ve her insanda olmayan, derin ve sistematik bir beceri olarak değerlendirdikleri bulunmuştur. Öğretmenler, özellikle öğrenci görüşlerine saygılı bir öğretmenin ve öğrenci görüşlerinin açığa çıkarıldığı bir öğrenme ortamının eleştirel düşünmeyi desteklediğini vurgulamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Eleştirel düşünme, öğretmen, öğretmen eğitimi

PDF

___

Açışlı, S. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 15(1), 273-285.
Alkın, Şahin, S. & Gözütok, D. (2013). Eleştirel düşünmeyi destekleyen öğretmen davranışları envanteri (EDDÖDE): Geliştirilmesi ve uygulanması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 223-254.
Aybek, B. (2015). Düşünme ve eleştirel düşünme. B. Duman (Ed.), Öğretim İlke ve Yöntemleri, (388-417). Ankara: Anı Yayıncılık.
Bailin, S. (2002). Critical thinking and science education. Science and Education, 11, 361-375.
Beşoluk, Ş. & Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 679-693.
Beyer, B.K. (1987). Practical strategies for the teaching of thinking. London: Allyn & Bacon.
Branch, J. B. (2000). The relationship among critical thinking,clinical decision-making, and clinical practica: A comparative study. Unpublished doctoral dissertation.University of Idaho.
Bulut, S., Ertem G. & Sevil, Ü. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2(2), 27-38.
Cüceloğlu, D. (2008). İyi düşün doğru karar ver. Ankara: Remzi Kitabevi.
Doğanay, A. & Ünal, F. (2006). Eleştirel düşünmenin öğretimi. A. Şimşek (Ed.), İçerik Türlerine Dayalı Öğretim. Ankara: Nobel Yayınevi.
Duron, R., Limbach, B., & Waugh, W. (2006). Critical thinking framework for any discipline. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 17(2), 160-166.
Gaforth, D. (1999). ). Deitho: A support tool for learning critical thinking. http://print.cps.nl/colgary//5html. 06/18/2016.
Gelder, T.V. (2005). Teaching critical thinking, some lessons from cognitive science. College Teaching, 53(1), 41-46.
Gokhale, A. A. (2012). Collaborative learning and critical thinking. M. Noebert & M. Seel (Ed,), Encyclopedia of the sciences of learning. (634-636). Springer.
Halpern, D. F. (1999). Teaching for critical thinking: helping college students develop the skills and dispositions of a critical thinker. New Directions for Teaching and Learning, 80, 69-74.
Hoaglund, J. (1993). Critical thinking: A socratic model. Argumentation, 7, 291-311.
Innabi, H. (2003). Aspects of critical thinking in classroom instruction of secondary school mathematics teachers in Jordan. The Mathematics Education into the 21st Century Project Proceedings of the International Conference The Decidable and the Undecidable in Mathematics Education. Brno, Czech Republic.
İpşiroğlu, Z. (2004). Eğitimde yeni arayışlar. İstanbul: Adam Yayınları.
Johnson, A. (2000). Using creative and critical thinking skills to enhance learning. Boston: Allyn and Bacon.
Kızıltaş, Y. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının ve sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Van İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Van.
Kim, K., Sharma, P., Land, S. M. & Furlong, K. P. (2013). Effects of active learning on enhancing student critical thinking in an undergraduate general science course. Innovative Higher Education, 38(3), 223-235.
Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13.
Kuvaç, M. & Koç, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59.
Loewenstein, G. (1994). The psychology of curiosity: A review and reinterpretation. Psychological Bulletin, 116(1), 75-98.
Lu, K. Y. L., Ho, I. T., Hau, K-T. & Lai, E. C. M. (2014). Integrating direct and inquiry-based instruction in the teaching of critical thinking: An intervention study. Instructional Science, 42(2), 251-269.
Maltepe, S. (2016). Critical thinking dispositions of pre-service Turkish language teachers and primary teachers. Journal of Education and Training Studies, 4(6), 44-50.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks: Sage.
Muis, K. R., Psaradellis, C., Lajoie, S. P., Leo, I. D. & Chevrier, M. (2015). The role of epistemic emotions in mathematics problem solving. Contemporary Educational Psychology, 42, 172-185.
Özden, Y. (2005). Öğrenme ve öğretme. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Parmaksız, R.Ş. (2015). Üst düzey düşünme becerilerinin öğretimi. Öğretim İlke ve Yöntemleri. (ed. T.Y.Yelken ve C.Akay). Ankara, Anı Yayıncılık, 223-252.
Paul, R. (1992). Critical thinking: What, why, and how. C. Barnes (Ed.). Critical thinking: Educational imperative (3-24). Jossey-Bass: San Francisco.
Paul, R. & Elder, L. (2013). Kritik düşünce. (Çev. E. Aslan ve G. Sart). Nobel Yayıncılık, Ankara.
Pekdoğan, S. & Bayar, A. (2016). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve bilimsel tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 11(9), 669-682.
Potts, B. (1994). Strategies for teaching critical thinking. ERIC Clearinghouse on Assessment and Evaluation, The Catholic University of America, Department of Education, O'Boyle Hall, Washington, OC. ERIC-Education Resources Information Center, (ERIC Document Reproduction Service No: ED385606).
Schafersman, S. D. (1991). An introduction to critical thinking. http://smartcollegeplanning.org. 12/04/2016.
Smith, G. F. (2003). Beyond critical thinking and decision making: Teaching business students how to think. Journal of Management Education, 27(1), 24-51.
Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of World of Turks, 1(2), 69-89.
Şengül, C. & Üstündağ, T. (2009). Fizik öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimi düzeyleri ve düzenledikleri etkinliklerde eleştirel düşünmenin yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 237-248.
Şenlik, N. Z., Balkan, Ö. & Aycan, Ş. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri: Muğla Üniversitesi örneği. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 67-76.
Tabor, M. (1988). Better student thinking through changing teacher behaviors. Educational Leadership, 4(7), 49.
Tekin,N., Aslan, O. & Yağız, D. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 23-50.
Ten Dam, G. & Volman, M. (2004). Critical thinking as a citizenship competence: Teaching strategies. Learning and Instruction, 14, 359-379.
Torun, N. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 215- 234.
Uluçınar, U. & Aypay, A. (2016). Eleştirel düşünceye dayalı karar verme modeli. 41(185), 251-268.
Walsh, D. ve Paul, R. (1998). The goal of critical thinking: from educational ideal to educational reality. Washington, D.C. American Federation of Teachers.
Wolcott, S. K., Baril, C. P., Cunningham, B. M., Fordham, D. R. & Pierre, K. S. (2002). Critical thought on critical thinking research. Jounal of Accounting Education, 20, 85-103.
Yazçayır, N. (2015). Düşünme temelli öğrenme modelleri. Y. Budak. (Ed.), Öğretim İlke ve Yöntemleri. (191-254). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zayıf, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.